کد سایت
az21791
کد بایگانی
38615
نمایه
بررسی ادعای تکیه کردن روایات شیعه بر افرادی معدود
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,صحابه در نگاهی کلی
خلاصه پرسش
دیدگاه شیعه درباره صحابه چیست؟ آیا شیعه فقط از lمامان روایت کرده و از صحابه و از پیامبر خدا(ص) روایت نمی‌کنند؟
پرسش
احادیثی درباره دیدگاه شیعه در مورد صحابه پیدا نمودم. ولی در جست‌وجوی احادیثی صحیح و متصل هستم که در مورد صحابه عادل، از پیامبر(ص) باشد. از ابوذر، عمار، ابو سعید خدری، ابن عباس، و مقداد احادیثی وجود دارد و آنها را دارم. ولی طرفی که من با ایشان مناظره داشتم شرط گذاشته که پنج حدیث از صحابه بیاور که از اسم‌هایی که در بالا قید شده، نباشد. وی ادعا می‌کند که همه احادیثی که در منابع شیعه موجود است فقط از ائمه(ع) است. و از خود پیامبر(ص) نیست.
پاسخ اجمالی
پیرامون بخش اول پرسش پاسخ: 1015؛ صحابه از دیدگاه شیعه را مطالعه کنید.
اما جواب بخش دوم را می‌توان در نکات زیر بیان کرد:
1. افرادی از صحابه - مانند ابوذر، عمار، ابوسعید خدری، ابن عباس، سلمان، مقداد و ...- وجود دارند که روایت بیشتری از آنان در کتب شیعی یافت می‌شود. روایت از این افراد در منابع اصلی اهل سنت؛ نظیر صحیح بخاری،[1] صحیح مسلم،[2] سنن ابی‌داود،[3] مسند احمد[4] و... نیز بسیار مشاهده می‌شود؛ از این‌رو نمی‌توان اصل روایت از آنها را به چالش کشید.
2. برخی احادیث شیعه به نقل سلسله‌وار از اهل بیت(ع) است که در نهایت به پیامبر(ص) ختم می‌شود.[5]
بنابر این، اگر گروهی از مسلمانان، اهل بیت را به عنوان امام معصوم نپذیرند، دست کم به اندازه یک راوی موثق و عادل حجیت خواهند داشت و طبیعتاً سلسله سند‌هایی که از طریق این ائمه از پیامبر خدا(ص) نقل می‌شود از بهترین سندها است.
امام صادق(ع) در حالى‌که گروهى از کوفیان در حضورش بودند؛ پیرامون گرفتن معارف از اهل بیت(ع) فرمود: «شگفتا از این مردم که می‌گویند تمام دانش خود را از رسول خدا(ص) فراگرفته و بدان عمل نموده و هدایت شده‌اند، و معتقدند که ما اهل بیت، دانش آن‌حضرت را نیندوخته و بدان هدایت نیافته‌ایم و حال آن‌که ما اهل و اولاد او هستیم، وحى در منازل ما فرود آمده، و دانش از نزد ما به سوى مردم خارج شده است، گمان می‌کنید که آنان دانستند و هدایت شدند و ما ندانستیم و گمراه گشتیم؟! حقّاً که چنین چیزى محال است».[6]
3. با این حال، صحابه‌ای که شیعیان در منابع خود از آنان روایت می‌کنند، منحصر در چند نفر نبوده، بلکه نقل از صحابیان بسیاری در کتب شیعی مشاهده می‌شود. افرادی؛ مانند جابر بن عبدالله انصاری،[7] عبدالله بن عمر،[8] ابوهریره،[9] بریدة بن حصیب أسلمی،[10] و... .
البته، هر روایتی نیاز به بررسی سند و محتوا دارد تا اطمینان از صدق راویان و درستی حدیث به دست آید.
اما جواب بخش دوم را می‌توان در نکات زیر بیان کرد:
1. افرادی از صحابه - مانند ابوذر، عمار، ابوسعید خدری، ابن عباس، سلمان، مقداد و ...- وجود دارند که روایت بیشتری از آنان در کتب شیعی یافت می‌شود. روایت از این افراد در منابع اصلی اهل سنت؛ نظیر صحیح بخاری،[1] صحیح مسلم،[2] سنن ابی‌داود،[3] مسند احمد[4] و... نیز بسیار مشاهده می‌شود؛ از این‌رو نمی‌توان اصل روایت از آنها را به چالش کشید.
2. برخی احادیث شیعه به نقل سلسله‌وار از اهل بیت(ع) است که در نهایت به پیامبر(ص) ختم می‌شود.[5]
بنابر این، اگر گروهی از مسلمانان، اهل بیت را به عنوان امام معصوم نپذیرند، دست کم به اندازه یک راوی موثق و عادل حجیت خواهند داشت و طبیعتاً سلسله سند‌هایی که از طریق این ائمه از پیامبر خدا(ص) نقل می‌شود از بهترین سندها است.
امام صادق(ع) در حالى‌که گروهى از کوفیان در حضورش بودند؛ پیرامون گرفتن معارف از اهل بیت(ع) فرمود: «شگفتا از این مردم که می‌گویند تمام دانش خود را از رسول خدا(ص) فراگرفته و بدان عمل نموده و هدایت شده‌اند، و معتقدند که ما اهل بیت، دانش آن‌حضرت را نیندوخته و بدان هدایت نیافته‌ایم و حال آن‌که ما اهل و اولاد او هستیم، وحى در منازل ما فرود آمده، و دانش از نزد ما به سوى مردم خارج شده است، گمان می‌کنید که آنان دانستند و هدایت شدند و ما ندانستیم و گمراه گشتیم؟! حقّاً که چنین چیزى محال است».[6]
3. با این حال، صحابه‌ای که شیعیان در منابع خود از آنان روایت می‌کنند، منحصر در چند نفر نبوده، بلکه نقل از صحابیان بسیاری در کتب شیعی مشاهده می‌شود. افرادی؛ مانند جابر بن عبدالله انصاری،[7] عبدالله بن عمر،[8] ابوهریره،[9] بریدة بن حصیب أسلمی،[10] و... .
البته، هر روایتی نیاز به بررسی سند و محتوا دارد تا اطمینان از صدق راویان و درستی حدیث به دست آید.
[1]. بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری (الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه)، محقق، محمد زهیر بن ناصر الناصر، ج 9، ص 125 و ج 9، ص 169، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
[2]. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح المسلم (المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله)، محقق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 4، ص 2093، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
[3]. أزدی سِّجِسْتانی، أبو داود سلیمان بن أشعث، سنن أبی داود، محقق، عبد الحمید، محمد محیی الدین، ج 3، ص 113 و ج 4، ص 362، بیروت، المکتبة العصریة، بی‌تا.
[4]. شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، مسند أحمد بن حنبل، محقق، شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد، و ...، ج 1، ص 502 و ج 13، ص 117، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.
[5]. ر.ک: برقی، احمد بن محمد، المحاسن، محقق، مصحح، محدّث، جلال الدین، ج 1، ص 230، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق؛ عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 35، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج 1، ص 225، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
[6]. شیخ مفید، الامالی، محقق، مصحح، استاد ولی، حسین، غفاری، علی اکبر، ص 122، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[7]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 532، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب، ج 1، ص 339، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[8]. شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 30، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش؛ طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، المسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب(ع)، محقق، مصحح، محمودی، احمد، ص 623، قم، کوشانپور، چاپ اول، 1415ق.
[9]. کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، ص 147، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة، چاپ اول، بی‌تا؛ خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الاثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، محقق، مصحح، حسینی کوهکمری، عبد اللطیف، ص 80، قم، بیدار، 1401ق.
[10]. شریف الرضی، محمد بن حسین، المجازات النبویة، محقق، مصحح، صالح، صبحی، ص 245، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1422ق؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 48، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.