یکی از شهدای کربلا که روز عاشورا در دفاع از امام حسین(ع) به شهادت رسید،[1] عبیدالله بن یزید بن ثبیط، عبدی[2] بصری[3] است.[4] نام پدر او یزید و نام جدّش ثبیط،[5] نبیط[6] و یا ثبیت قیسی است.[7]
به دنبال نامه‌ی امام حسین(ع) به مردم بصره، جمعى از شیعیان آن‌جا در منزل ماریه بنت سعد از قبیله عبدالقیس که خانه او مرکزی براى گردهم‌آیی و گفت‌وگوى شیعیان بود، جمع شدند که یکی از حاضران در آن جلسه، عبیدالله بن یزید بود. در آن جلسه، عبیدالله به همراه پدر و برادرش عبدالله تصمیم گرفتند که به امام(ع) ملحق شوند و سپس با هم به سمت امام(ع) حرکت نموده و در منطقه ابطح به سپاه امام(ع) پیوستند.[8]
عبیدالله در رکاب امام(ع) جنگید و به همراه پدر و برادرش به شهادت رسید.[9] او جزو کسانی است که در حمله‌ی اول به شهادت رسیدند.[10]
برادرش عامر بن یزید در رثای او و پدرش، این‌گونه شعر سروده است:
«وَ ابْکی یزیدَ مُجَدَّلَاً وَ ابْنَیهِ فی حَرِّ الْهَجیرِ
مُتَزَمِّلینَ دِماؤَهُمْ تَجری عَلی لَبَبِ النُحوُرِ
یا لَهْفَ نَفْسی لَمْ تَفُزْ مَعَهُمْ بِجَنَّاتٍ وَ حُورٍ»؛[11]
و بر یزید (بن ثبیط عبدی) و دو پسرش (عبدالله و عبیدالله) که در گرمای نیم‌روز نقش بر زمین شدند گریه کن. آنان که در جامه‌‌های آغشته به خون گلویشان، پیچیده شدند؛ افسوس بر من! که همراهشان به سکونت در بهشت و هم‌نشینی با حور، نائل نشدم».
در زیارت ناحیه‌ی مقدسه این‌گونه از وی تجلیل شده است: «السَّلامُ عَلى عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَیدِ اللَّهِ ابْنَی یزِید بْنِ ثُبَیت الْقَیسِی».[12] و یا «السَّلَامُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَیدِ اللَّهِ ابْنَی زَیدِ بْنِ ثبیط [ثُبَیتٍ] الْقَیسِی».[13] و یا «السَّلَامُ عَلَى بَدْرِ بْنِ رَقِیطٍ وَ ابْنَیهِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَیدِ اللَّه».[14]
[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.
[2]. ابن صباغ مالکى، الفصول المهمة فی معرفة الأئمة ع، ج 2، ص 1280، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1422ق.
[3]. همان.
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع ، ج 4، ص 113، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[5]. رسان، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین ع، ص 153، قم، آل البیت، چاپ دوم، 1406ق.
[6]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 354، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.
[7]. ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، گردآورنده، آخوندی، محمد، ج 2، ص 576، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1367ش.
[8]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج 5، ص 353 – 354.
[9]. همان.
[10]. مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 113.
[11]. سماوی، شیخ محمد بن طاهر، ابصار العین فی أنصار الحسین(ع)، ص 190، قم، دانشگاه شهید محلاتی، چاپ اول، 1419ق.
[12]. اقبال الاعمال، ج 3، ص 78.
[13]. همان، ج 2، ص 576.
[14]. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، کتاب المزار، محقق، مصحح، ابطحی، سید محمد باقر، ص 152، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.