در تعریف مشهور، افضاء، یعنی یکى کردن مجراى بول و حیض؛ اما در تعریف غیر مشهور، افضاء، یکى کردن مجراى حیض و مدفوع، و نیز یکى کردن مجراى حیض، غائط و بول را گویند.
این مسئله در بابهاى نکاح، حدود و دیات مطرح شده است.
افضاء دو نوع است:
- افضاى کبیره(زن بالغ): بر اساس قول مشهور، احکام افضاى زن نابالغ بر افضاى زن بالغ توسّط شوهر از طریق آمیزش، مترتّب نمی‌گردد؛ امّا اگر افضاء توسّط شوهر با انگشت یا چیز دیگر تحقّق یابد، شوهر، ضامن دیه کامل زن خواهد بود. همچنین افضاى زن بالغ توسط اجنبى با آمیزش یا غیر آن، موجب ضمان دیه کامل است.
- افضاى صغیره(زن نابالغ): احکام افضاى زن نابالغ از طریق آمیزش همسر عبارت است از:
1-2. ثبوت دیه بر شوهر حتى - به قول مشهور- در صورتى که قصد طلاق زن را هم نداشته باشد.
2-2. وجوب دادن نفقه به زن تا زمانى که شوهر زنده است، حتى - به نظر مشهور- در صورت طلاق و ازدواج زن با مردی دیگر.
3-2. حرمت ابدى آمیزش شوهر با زن، بنابر فتواى مشهور: هر چند به نظر مشهور، علقه زوجیّت بدین سبب از بین نمیرود.
افضاى نابالغ توسط اجنبى، موجب ضمان دیه کامل است. و حرمت ابدى آمیزش در صورت ازدواج اجنبى با او در این فرض، محل اختلاف است.
گفتنی است؛ افضاء از عیبهایى است که موجب اختیار فسخ نکاح براى مرد می‌شود. به عبارت دیگر، اگر مردی با زنی ازدواج کند و بعد از ازدواج متوجه شود که وی توسط مرد دیگری افضاء شده است، در این صورت مرد حق فسخ نکاح دارد.[1]
[1]. ر. ک: هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج 1، ص 593- 594، قم، موسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، مرکز پژوهشهاى فارسى الغدیر، چاپ اول، 1426ق.