استبراء یک عمل مستحبّ است و فلسفه ی استحبابش این است که استبرا از بول باعث می شود، ذرّات بول باقى مانده در مجرای ادرار خارج شود تا اگر بعد از آن، رطوبتی از انسان خارج شد در صحت وضو (اگر بعد از بول و تطهیر وضو گرفته است) و در طهارت بدن خود دچار مشکل نشود.[1]
اگر بعد از بول کردن استبرا از بول نکردیم و رطوبتی از بدن ما خارج شد احتمال دارد که قطرات باقیمانده، بول باشد و یا یکی از آب های «مذی، وذی، ودی »[2] باشد که پاک هستند، حال چون نمی دانیم که کدام است باید بدن و لباس خود را آب بکشیم و وضوء بگیریم.[3]
البته کسى که استبرا نکرده اگر به واسطه آن که مدتى از بول کردن او گذشته، یقین کند بول در مجرىٰ نمانده است و رطوبتى ببیند و شک کند پاک است یا نه، آن رطوبت پاک مىباشد، وضو را هم باطل نمىکند.[4]
در هر حال باید توجه داشت که:
1. در حالت عادی، پاک بودن بدن و لباس واجب نیست، بلکه در شرایط خاص، مانند اقامه نماز این امر واجب می شود.
2. دیدن رطوبت و خروج از مجرای بول در همه افراد یکسان نبوده بلکه یک امر احتمالی است که برای رهایی از آن و رفع هر گونه شک در نجاست آن رطوبت، حکم به استبرا می شود.
بنابر این اگر این مایع بعد از استبرا یا بعد از مدّتی باشد که یقین کند بول در مجرىٰ نمانده است حکم بول را ندارد و پاک است، امّا اگر پیش از استبرا باشد و مدّتی نگذشته که یقین کند بول در مجرىٰ نمانده است حکم بول را دارد و نجس است.
[1]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 210، م 348.
[2]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 63، م 73، آبى که گاهى بعد از ملاعبه و بازى کردن از انسان خارج مىشود (و به آن «مَذى» مىگویند) پاک است و نیز آبى که گاهى بعد از منى بیرون مىآید (و به آن «وَذى» گفته مىشود) و آبى که گاهى بعد از بول بیرون مىآید (و به آن «وَدى» مىگویند) [اگر بول به آن نرسیده باشد]، پاک است. و چنانچه انسان بعد از بول استبراء کند و بعد آبى از او خارج شود و شک کند که بول است یا یکى از اینها ، پاک مىباشد.
[3]. اقتباس از پاسخ 1598 (سایت: 1593).
[4]توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)، ج 1، ص 64، م 75.