تمام هستی و آنچه در آن است، مالک اصلی و حقیقی آن خداوند متعال است، و به قول شاعر:
در حقیقت مالک اصلی خداست
این امانت بهر روزی، دست ماست.
البته، این ملکیت را خداوند در اختیار بشر قرار داده، بدون این که آن را از خود سلب کرده باشد. آیات قرآن و روایاتی که از معصومان (ع) به ما رسیده است، دلالت بر آن دارد که در این فرصت به چند نمونه اشاره می کنیم:
1. "وَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً مِنْهُ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُون"؛ او آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است؛ همه را از سوى خودش مسخّر شما ساخته در این نشانههاى (مهمّى) است براى کسانى که اندیشه مىکنند.[1] که کلمه "سخر لکم" و "جمیعا منه" دلالت بر این دارد که مالکیت واقعی از خداوند است.
2. "وَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُور"؛ آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، مال او است و همه کارها، به سوى او باز مىگردد (و به فرمان او است).[2]
3. حدیثی که در پرسش آمده در تفسیر آیه خمس بیان شده است. امام رضا (ع) بعد از تلاوت آیه خمس: "وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى"؛ بدانید که آنچه (در جنگها) به غنیمت بهره شما مىشود ، پنج یک (خمس) آن مخصوص خداست و پیامبر خدا و خویشاوندان او...
فرمود: و از آن جهت چنین کرد تا با رحمت خود بر ما منّت گذارد؛ زیرا مالک جان ها و مال ها و چیزهاى دیگر خود او است که مالکیّت حقیقى دارد، و آنچه در دست مردم است به عاریه نزد آنان است و مردمان به مجاز مالک اند نه به حقیقت، و آنچه مردم به دست مىآورند (از راه کسب و کار و بازرگانى و صنعت و ...)، همه، در حقیقت غنیمت است (یعنى مالک خمس آن نیستند و باید بپردازند).[3]
کلام امام رضا (ع) گویای این مطلب است که کسی با پرداخت حقوق الاهی نمی تواند منتی بر خداوند بگذارد که از اموالی که متعلق به من است؛ در راه تو انفاق کردم، بلکه مسئله عکس است و چون خداوند مالک واقعی است، منت برای او است.
4. ابان بن تغلب می گوید: امام صادق (ع) به من فرمود: آیا به نظر تو خداوند به کسانى مال داده است که در نزد او محترم بودهاند، و به کسانى که در نزد او احترامى نداشتهاند نداده است؟ هرگز! بلکه مال، مال خدا است و آن را به امانت نزد کسانى قرار داده است.[4]
این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.