لطفا صبرکنید
بازدید
29659
آخرین بروزرسانی: 1403/10/16
کد سایت fa19834 کد بایگانی 18776 نمایه معنای صبغة الله در قرآن
طبقه بندی موضوعی تفسیر,ولایت، برترین عبادت
خلاصه پرسش
منظور از «صبغه خدا» در قرآن چیست؟ آیا پیامبر خدا(ص)، خاندان او و قرآن، تجلی از صبغه خدا، جهت نجات مردم در دنیا و آخرت هستند؟
پرسش
مراد از صبغه خدا در قرآن چیست؟ آیا پیامبر خدا(ص)، خاندان او و قرآن، تجلی از صبغه خدا، جهت نجات مردم در دنیا و آخرت هستند؟
پاسخ اجمالی

 

بر اساس آنچه در روایات و تفاسیر آمده، منظور از «صِبْغَةَ اللّهِ» در آیۀ شریفۀ «صِبْغَةَ اللّهِ وَ مَنْ احْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً»،[1] اسلام و یا میثاقی است که خداوند در عهد الست(عالم ذر)[2] در باره ولایت علی(ع) از مردم گرفته است.

امام صادق‌(ع) در این باره می‌فرماید: مراد از رنگ خدایى، اسلام است.[3] آن‌حضرت در روایت دیگر فرمود: مراد ولایت امام علی(ع) است که خداوند در عالم میثاق(که از آن تعبیر به عالم ذر می‌کنند)، از مردم گرفته است.[4]

برخی از مفسران نیز گفته‌‏اند: منظور از صبغه، فطرت است.[5] و فطرت توحید و دین اسلام، رنگ خدایى است که هر کس آن‌را برای خود نگهدارد، در عالی‌ترین مقام انسانیت قرار می‌گیرد. و این‌که اسلام را به رنگ الهى تعبیر نموده شاید بدین جهت باشد که همان‌طور که رنگ موجب ظهور اشیاء می‌گردد و هر چیزى با رنگ شناخته می‌شود، ضروری است، اسلام و آثار اسلامی نیز در هر مسلمانى ظاهر شود.

گفتنی است؛ تعابیری که در باره رنگ خدایی بیان شد با یکدیگر قابل جمع‌اند و اختلافی بین آنها نیست؛ زیرا اسلام، فطرت توحید، و ولایت امام علی(ع) در یک راستا قرار دارند.

استاد مطهری(ره) در این زمینه مطالبی را بیان کرده که خلاصه آن‌را بیان می‌کنیم:

با توجه به معنایی که دین در قرآن دارد، سه واژه «فطرت»، «صبغه» و «حنیف» در یک مصداق استعمال شده است، اگر چه از نظر معنا و مفهوم با هم متفاوت‌اند؛ مانند آیات زیر:

«لِلدِّینِ حَنیفا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها».[6] و «صِبْغَةَ اللّهِ وَ مَنْ احْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً».[7]

مقصود از «صبغة» بر وزن فعلة نوع رنگ‌زدن و رنگ‌کردن (نه فریب دادن) است و از مترادفات آن دو واژه «صبغ» و «صبّاغ» به معنای رنگ‌کردن و رنگرز است.

در آیه شریفه مراد از «صبغة اللّه» یعنی دین، رنگ خدایی است که خداوند در متن تکوین زده و انسان را به آن زینت داده است.

این تعبیر در قرآن اشاره به عمل غسل تعمید که مسیحیان انجام می‌دهند دارد. و بچه‌های تازه متولد شده و کسانی می‌خواهند مسیحى شوند با این غسل، آنان را وارد دین مسیحیت می‌کنند و به این وسیله رنگ مسیحیت به او می‌زنند و این شست‌و­شو کردن را یک نوع رنگ مسیحیت زدن می‌‏دانند. قرآن می‌گوید رنگ، آن رنگى است که خدا در متن خلقت زده است... .[8]

ایشان در ادامه می‌گوید: غسل تعمید اثری ندارد و کسى را که چیزى نیست نمی‌توان آن‌چنانى کرد؟! رنگ‌زدن آن رنگ‌زدنى است که دست خلقت در متن آفرینش زده است. آنچه پیغمبر ما می‌گوید همان اسلام واقعى و همان فطرت واقعى است؛ فطرت واقعى یعنى رنگى که خدا در متن خلقت به روح و روان بشر زده است... .[9]


[1]. بقره، 138.

[2]. برای آگاهی بیشتر: ر، ک: «حقیقت عالم ذر».

[3]. کلینی، کافی، ج 2، ص 14، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.

[4]. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج 1، ص 62، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق.

[5]. طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 485، بیروت، دار احیاء التراث العربى، بی‌تا.

[6]. روم، 30.

[7]. بقره، 138.

[8]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 475، دمشق، بیروت، دارالعلم، الدار الشامیة،1412ق.

[9]. ر. ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 3، ص 461، تهران، صدرا.