کد سایت
fa29264
کد بایگانی
35346
نمایه
صلوات مخصوص حضرت فاطمه(س)
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,گوناگون,صلوات بر محمد و آل محمد
خلاصه پرسش
آیا صلوات مخصوص حضرت فاطمه(س) با عبارت «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک» داری سند است؟
پرسش
لطفاً در مورد این صلوات و منبع آن توضیح بفرمایید: «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک».
پاسخ اجمالی
درود و صلوات فرستادن بر پیامبر(ص)، فاطمه زهرا(ع) و ائمه اطهار(ع) آثار معنوی و مادّی فراوانی دارد؛[1] که هم در روایات و زیارت‌ها و دعاها غالب مواقع وقتی نام آن بزرگواران آمده، صلوات و سلام و درود هم با عبارت‌های گوناگون ذکر شده است.
درود و صلوات فرستادن بر حضرت زهرا(س) و پدر، همسر و فرزندان ایشان نیز به عبارت‌های گوناگونی در دعاها و زیارت‌هایی که از معصومان(ع) نقل شده، آمده است؛ مانند: «الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»،[2] «صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا».[3] و پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «...إِنَّ اللَّهَ قَدْ وَکَّلَ بِهَا رَعِیلًا مِنَ الْمَلَائِکَةِ یَحْفَظُونَهَا مِنْ بَیْنِ یَدَیْهَا وَ مِنْ خَلْفِهَا وَ عَنْ یَمِینِهَا وَ عَنْ شِمَالِهَا وَ هُمْ مَعَهَا فِی حَیَاتِهَا وَ عِنْدَ قَبْرِهَا بَعْدَ مَوْتِهَا یُکْثِرُونَ الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»؛[4] خداى مهربان گروهى از ملائکه را مأمور نموده که فاطمه را از همه طرف محافظت کنند، این ملائکه که در زمان حیات فاطمه(س) و نزد قبر او و موقع رحلت وى با او می‌باشند صلوات فراوانى به حضرت فاطمه و پدر و شوهر و فرزندانش می‌فرستند.
پیامبر اکرم(ص) در فضیلت و ثواب درود بر حضرت زهرا(س) فرموده است: «ای فاطمه! هرکس بر تو درود و صلوات بفرستد خداوند او را میآمرزد و در هر جای بهشت که باشم وی را به من ملحق سازد».[5]
پس اصل صلوات و درود بر آن بزرگواران دارای آثار نیک است؛ از این‌رو، صلوات به الفاظی مانند عبارت مطرح شده در پرسش که محتوای آن در برخی روایات آمده اشکال ندارد. و سیره علمای بزرگوار هم این‌گونه بوده است که در کتاب‌های خود هنگام ذکر روایتی از آن‌حضرت یا در وصف آن‌حضرت با عبارت دعایی «اللهمّ صلّ علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها» نسبت به آن‌حضرت، پیامبر، امام علی و امام حسین و امام حسن(ع) ادای احترام می‌کردند.
اما بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ در روایتی به چند مرتبه گفتن این صلوات –مانند صلوات بر پیامبر اسلام(ص) که برای آن مثلاً صد مرتبه ذکر شده- اشاره‌ای نشده است، و تنها چیزی که در برخی کتاب‌ها نقل شده سفارش برخی علما بوده است که انجام آنها به قصد امید ثواب اشکال ندارد؛ مانند این‌که آقای موحد ابطحی اصفهانی در حاشیه خود بر کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال(مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد)» آورده است: برای توسل به حضرت زهرا(س) پانصد و سی مرتبه «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک» گفته شود.[6]
درود و صلوات فرستادن بر حضرت زهرا(س) و پدر، همسر و فرزندان ایشان نیز به عبارت‌های گوناگونی در دعاها و زیارت‌هایی که از معصومان(ع) نقل شده، آمده است؛ مانند: «الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»،[2] «صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا».[3] و پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «...إِنَّ اللَّهَ قَدْ وَکَّلَ بِهَا رَعِیلًا مِنَ الْمَلَائِکَةِ یَحْفَظُونَهَا مِنْ بَیْنِ یَدَیْهَا وَ مِنْ خَلْفِهَا وَ عَنْ یَمِینِهَا وَ عَنْ شِمَالِهَا وَ هُمْ مَعَهَا فِی حَیَاتِهَا وَ عِنْدَ قَبْرِهَا بَعْدَ مَوْتِهَا یُکْثِرُونَ الصَّلَاةَ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا»؛[4] خداى مهربان گروهى از ملائکه را مأمور نموده که فاطمه را از همه طرف محافظت کنند، این ملائکه که در زمان حیات فاطمه(س) و نزد قبر او و موقع رحلت وى با او می‌باشند صلوات فراوانى به حضرت فاطمه و پدر و شوهر و فرزندانش می‌فرستند.
پیامبر اکرم(ص) در فضیلت و ثواب درود بر حضرت زهرا(س) فرموده است: «ای فاطمه! هرکس بر تو درود و صلوات بفرستد خداوند او را میآمرزد و در هر جای بهشت که باشم وی را به من ملحق سازد».[5]
پس اصل صلوات و درود بر آن بزرگواران دارای آثار نیک است؛ از این‌رو، صلوات به الفاظی مانند عبارت مطرح شده در پرسش که محتوای آن در برخی روایات آمده اشکال ندارد. و سیره علمای بزرگوار هم این‌گونه بوده است که در کتاب‌های خود هنگام ذکر روایتی از آن‌حضرت یا در وصف آن‌حضرت با عبارت دعایی «اللهمّ صلّ علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها» نسبت به آن‌حضرت، پیامبر، امام علی و امام حسین و امام حسن(ع) ادای احترام می‌کردند.
اما بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ در روایتی به چند مرتبه گفتن این صلوات –مانند صلوات بر پیامبر اسلام(ص) که برای آن مثلاً صد مرتبه ذکر شده- اشاره‌ای نشده است، و تنها چیزی که در برخی کتاب‌ها نقل شده سفارش برخی علما بوده است که انجام آنها به قصد امید ثواب اشکال ندارد؛ مانند این‌که آقای موحد ابطحی اصفهانی در حاشیه خود بر کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال(مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد)» آورده است: برای توسل به حضرت زهرا(س) پانصد و سی مرتبه «اللهمّ صلّ على فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها بعدد ما أحاط به علمک» گفته شود.[6]
[1]. ر.ک: «صلوات بر پیامبر و آل او هنگام شنیدن نام آن حضرت»، سؤال 2848؛ «اعتبار صلوات مخصوصه»، سؤال 18021؛ «صلوات بر غیر پیامبر»، سؤال 25629.
[2]. طبری آملی، عماد الدین محمد، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج 2، ص 139، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، 1383ق.
[3]. کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، ص 296، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1418ق؛ حلی، رضی الدین علی بن یوسف، العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، محقق و مصحح: رجائی، مهدی، مرعشی، ص 224، محمود، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول، 1408ق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 43، ص 58، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق. معنای این صلوات چنین است: «خدایا! درود فرست بر فاطمه و پدر، شوهر و فرزندان فاطمه و ودیعه‌ای که در درون خود به امانت گذاشته شده (حضرت محسن که در حادثه فشار درب خانه حضرت زهرا(ع) به شهادت رسید) به عدد آنچه علم تو بر آن احاطه دارد. همچنین ر.ک: «حضرت محسن (ع) و چگونگی شهادت او»، سؤال 12047.
[5]. «یَا فَاطِمَةُ مَنْ صَلَّى عَلَیْکِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ أَلْحَقَهُ بِی حَیْثُ کُنْتَ مِنَ الْجَنَّة»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 472، نشر بنی هاشمی، تبریز، چاپ اول، 1381ق؛
[6]. بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد)، محقق و مصحح: موحد ابطحى اصفهانى، محمد باقر، ج 11، ص 1146، مؤسسة الإمام المهدى(عج)، قم، بی‌تا.