کد سایت
fa34930
کد بایگانی
42283
نمایه
ابراز علاقه و عشق پیش از ازدواج
طبقه بندی موضوعی
برخی احکام
خلاصه پرسش
آموزه‌های دینی درباره عشق و محبت انسان به انسان چه نظری دارند؟ آیا در راستای این عشق، هریک از زن و مرد می‌توانند پیش از ازدواج، به یکدیگر ابراز علاقه کنند؟
پرسش
احادیثی از معصومین درباره عشق و عاشق شدن انسان به انسان و احادیثی درباره ابراز علاقه قبل از ازدواج را بگویید.
پاسخ اجمالی
الف. درباره عشق و محبت انسان به انسان «ساحت عاطفی انسان»، سؤال 31601 و «راه پیشگیری و خلاصی از عشق های غیر الهی»، سؤال 3061؛ را مطالعه کنید.
ب. درباره ابراز و اظهار علاقه و محبت زن و مرد به یکدیگر پیش از ازدواج باید به نکاتی توجه نمود:
1. در تاریخ آمده است؛ ازدواج پیامبر اکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) با پیشنهاد ابتدایى از جانب حضرت خدیجه(س) بوده است و ایشان خود علاقه به پیامبر و ازدواج با ایشان را اظهار کرد.[1]
2. روایتی نداریم که در آن تصریح شده باشد که زن و مرد قبل از ازدواج می‌توانند مانند زن و شوهر به یکدیگر ابراز علاقه نمایند، بلکه آنچه در برخی روایات آمده،[2] گفتن کلمات و جملاتی است برای خواستگاری؛ و در منابع فقهی -در ذیل این روایات- بحث شده است که: خواستگارى و پیشنهاد ازدواج یا به صورت تصریح و بی‌پرده صورت می‌گیرد و یا به صورت تعریض و کنایه.[3]
منظور از «تصریح»، کلامى است که به طور صریح بر علاقه به ازدواج دلالت کرده و احتمال دیگرى برای آن کلام نباشد؛ مثل این‌که گفته شود: «من می‌خواهم با تو ازدواج کنم».
و مقصود از «تعریض» آن است که لفظى به کار رود که اشاره به تمایل ازدواج باشد؛ مانند این‌که بگوید: «افراد زیادی به تو رغبت دارند»؛ و یا «تو زیبا هستى»؛ و امثال این کلمات.[4]
فقهای بزرگوار به تناسب بحث -از این دسته از روایات-؛[5] خواستگارى از زنى که شوهر ندارد و در عدّه نیست، چه به صورت تصریح و چه به صورت تعریض، جایز دانسته‌اند.[6] البته خود خواستگاری و ازدواج نیز دارای آداب عرفی و شرعی است که لازم است به آن پایبند بود.[7]
3. تحقیق کردن هر یک از زن و مرد درباره دیگری برای ازدواج، یا فکر کردن هرکدام نسبت به یکدیگر، و یا عاشق همدیگر بودن، اگر آمیخته به گناه نشود، و مقدّمه ازدواج باشد مانعى ندارد؛ ولى در جایى که انسان قصد ازدواج ندارد نباید این کارها را انجام دهد.[8]
4. بنابراین باید گفت: در برخی مواقع؛ ابراز علاقه نماد انگیزه‌هاى صادقانه دل است و منافاتى با حرمت و عفاف زن ندارد؛ زیرا این کار، تنها اعلام یک توجّه است، و زن و مرد می‌خواهند صادقانه شوق و محبت خود را به دیگری بازگویند، بى آن‌که مفسده و گناهی در میان باشد. در این صورت، اشکالى ندارد که زن یا مردى خود را به محبوبى باز سپارد و صادقانه عشق خود را اظهار کند!
اظهار علاقه و خواستن از سر صدق و صفا و به دور از طغیان و معصیت، گناه نیست، آنچه اهمیت دارد این است که حرمت دل و حریم شریعت و مرز عفاف و پاکى باید محفوظ ماند و به بهانه یکى، دیگرى نادیده گرفته نشود. پس اگر واقعاً قصد ازدواج در میان باشد - نه آن‌که هر ماه و هر هفته و یا حتی هر روز فرد مورد علاقه تغییر داده شود! - ابراز علاقه در حد متعارف و بدون در پی داشتن روابط نامشروع ایرادی نخواهد داشت.
ب. درباره ابراز و اظهار علاقه و محبت زن و مرد به یکدیگر پیش از ازدواج باید به نکاتی توجه نمود:
1. در تاریخ آمده است؛ ازدواج پیامبر اکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) با پیشنهاد ابتدایى از جانب حضرت خدیجه(س) بوده است و ایشان خود علاقه به پیامبر و ازدواج با ایشان را اظهار کرد.[1]
2. روایتی نداریم که در آن تصریح شده باشد که زن و مرد قبل از ازدواج می‌توانند مانند زن و شوهر به یکدیگر ابراز علاقه نمایند، بلکه آنچه در برخی روایات آمده،[2] گفتن کلمات و جملاتی است برای خواستگاری؛ و در منابع فقهی -در ذیل این روایات- بحث شده است که: خواستگارى و پیشنهاد ازدواج یا به صورت تصریح و بی‌پرده صورت می‌گیرد و یا به صورت تعریض و کنایه.[3]
منظور از «تصریح»، کلامى است که به طور صریح بر علاقه به ازدواج دلالت کرده و احتمال دیگرى برای آن کلام نباشد؛ مثل این‌که گفته شود: «من می‌خواهم با تو ازدواج کنم».
و مقصود از «تعریض» آن است که لفظى به کار رود که اشاره به تمایل ازدواج باشد؛ مانند این‌که بگوید: «افراد زیادی به تو رغبت دارند»؛ و یا «تو زیبا هستى»؛ و امثال این کلمات.[4]
فقهای بزرگوار به تناسب بحث -از این دسته از روایات-؛[5] خواستگارى از زنى که شوهر ندارد و در عدّه نیست، چه به صورت تصریح و چه به صورت تعریض، جایز دانسته‌اند.[6] البته خود خواستگاری و ازدواج نیز دارای آداب عرفی و شرعی است که لازم است به آن پایبند بود.[7]
3. تحقیق کردن هر یک از زن و مرد درباره دیگری برای ازدواج، یا فکر کردن هرکدام نسبت به یکدیگر، و یا عاشق همدیگر بودن، اگر آمیخته به گناه نشود، و مقدّمه ازدواج باشد مانعى ندارد؛ ولى در جایى که انسان قصد ازدواج ندارد نباید این کارها را انجام دهد.[8]
4. بنابراین باید گفت: در برخی مواقع؛ ابراز علاقه نماد انگیزه‌هاى صادقانه دل است و منافاتى با حرمت و عفاف زن ندارد؛ زیرا این کار، تنها اعلام یک توجّه است، و زن و مرد می‌خواهند صادقانه شوق و محبت خود را به دیگری بازگویند، بى آن‌که مفسده و گناهی در میان باشد. در این صورت، اشکالى ندارد که زن یا مردى خود را به محبوبى باز سپارد و صادقانه عشق خود را اظهار کند!
اظهار علاقه و خواستن از سر صدق و صفا و به دور از طغیان و معصیت، گناه نیست، آنچه اهمیت دارد این است که حرمت دل و حریم شریعت و مرز عفاف و پاکى باید محفوظ ماند و به بهانه یکى، دیگرى نادیده گرفته نشود. پس اگر واقعاً قصد ازدواج در میان باشد - نه آن‌که هر ماه و هر هفته و یا حتی هر روز فرد مورد علاقه تغییر داده شود! - ابراز علاقه در حد متعارف و بدون در پی داشتن روابط نامشروع ایرادی نخواهد داشت.
[1]. محدث اربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج 1، ص 480، قم، منشورات الرضی، چاپ اول، 1421ق؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 8، ص 102، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ کلاعی، سلیمان بن موسی، الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله(ص) و الثلاثة الخلفاء، ج 1، ص 128، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.
[2]. ر.ک: عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج1، ص: 122 – 123، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 434 – 435، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 20، ص 497 – 499، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.
[3]. طاهرى، حبیب الله، حقوق مدنى، ج 3، ص 42، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1418ق.
[4]. همان، ج 3، ص 42 – 43.
[5]. هرچند این روایات که در ذیل آیه شریفه 235 سوره بقره وارد شده‌اند؛ مربوط به خواستگاری از زنی است که یا در عده طلاق و یا شوهر او مرده است، می‌باشند.
[6]. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ص 569، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، بی‌تا؛ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: مروارید، محمد تقی، مروارید، علی اصغر، ص 180 – 181، بیروت، دار التراث، الدار الإسلامیة، چاپ اول، 1410ق؛ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج30، ص: 119 – 123، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404ق.
[7]. ر.ک: «انتخاب همسر»، سؤال 2102؛ «حکم روابط جنسی قبل از عقد»، سؤال 671؛ «اعلام علاقه به ازدواج»، سؤال 1862.
[8]. مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید، ج 3، ص 229 - 230، قم، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب(ع)، چاپ دوم، 1427ق.