کد سایت
fa50311
کد بایگانی
61853
نمایه
صبر و شکر هنگام بلا و گرفتاری
طبقه بندی موضوعی
فضایل اخلاقی
خلاصه پرسش
برخی معتقدند که هنگام بلا - به ویژه اگر بلای ناشی از استدراج باشد - باید صبر کرد و نه شکر! نظر شما چیست؟
پرسش
آیا در آیه یا روایتی داریم که به هنگام بلا باید شکر کرد؟ ظاهراً سیره معصومان بر آن بوده است که به هنگام بلا باید صبر کرد نه شکر؛ زیرا مطمئن نیستیم که این بلا از روی لطف خداوند برای ما پدید آمده باشد، شاید از باب استدراج بوده باشد، بنابراین شکر معنا ندارد؟!
پاسخ اجمالی
ابتدا باید گفت که «استدراج» گاهى با دادن نعمت و ثروت است و گاهى با پرده‌پوشى از گناهان و مخفی کردن معایب انسان که او را به خود مغرور ساخته و فرد گمان کند که خداوند او را خیلى دوست دارد. و گاهى نیز نام او را به نیکى بر سر زبان‌ها انداخته و این‌چنین مفتون جایگاه خود می‌شود. و گاهی با دادن فرصت و مهلت در زندگی که در همه این موارد انسان از استغفار و توبه غافل می‌شود.[1] اما استدراج از طریق نزول بلا، معنا ندارد و بر این اساس، این بخش از پرسش دارای اشکال است.
اما اینکه آیا باید بعد از مبتلا شدن به یک مصیبت، شکر کرد یا صبر؟ در پاسخ باید گفت گاهی بلاها با هدف تقویت اراده، گسترش سعه وجودى شخص و تقویت ولایت تکوینى او، یا به جهت ارتقای درجات در منازل آخرت، یا ایجاد تنفر هرچه بیشتر انسان از دنیا و تبعات آن و رغبت بیشتر به آخرت و یا بیشتر شدن تضرع، التجا به حق، یاد خدا و کسب زاد و توشه بیشتر براى آخرت، بر بندگان نازل می‌شود. این موارد متناسب با معصومین و پیامبران الهی است که اهل معصیت و گناه نبوده‌اند. البته اختصاص به آنان نداشته و برای دیگر بندگان نیز ممکن است.[2]
گاهی نزول بلا با هدف از بین بردن آثار گناه در مؤمن، صورت می‌گیرد تا هنگام ملاقات با خدا، گناهی در نامه عملش نباشد. در همه این موارد، هم صبر بر بلا مطلوب و خواستنی است و هم شکر در مقابل مصیبت قابل تصور می‌باشد؛ زیرا این بلا یا موجب بالا رفتن مقامات و درجات شخص می‌شود یا موجب بخشش گناهان؛ از این‌رو امام علی(ع) فرمود: «هم در خوشی‌ها و هم در سختی‌ها شکر خدا را به جا بیاور».[3]
بر این اساس، بعد از دچار شدن به یک مصیبت، هم باید صبر نمود و هم زبان به شکر گشود و این دو منافاتی با هم ندارند.
اما اینکه آیا باید بعد از مبتلا شدن به یک مصیبت، شکر کرد یا صبر؟ در پاسخ باید گفت گاهی بلاها با هدف تقویت اراده، گسترش سعه وجودى شخص و تقویت ولایت تکوینى او، یا به جهت ارتقای درجات در منازل آخرت، یا ایجاد تنفر هرچه بیشتر انسان از دنیا و تبعات آن و رغبت بیشتر به آخرت و یا بیشتر شدن تضرع، التجا به حق، یاد خدا و کسب زاد و توشه بیشتر براى آخرت، بر بندگان نازل می‌شود. این موارد متناسب با معصومین و پیامبران الهی است که اهل معصیت و گناه نبوده‌اند. البته اختصاص به آنان نداشته و برای دیگر بندگان نیز ممکن است.[2]
گاهی نزول بلا با هدف از بین بردن آثار گناه در مؤمن، صورت می‌گیرد تا هنگام ملاقات با خدا، گناهی در نامه عملش نباشد. در همه این موارد، هم صبر بر بلا مطلوب و خواستنی است و هم شکر در مقابل مصیبت قابل تصور می‌باشد؛ زیرا این بلا یا موجب بالا رفتن مقامات و درجات شخص می‌شود یا موجب بخشش گناهان؛ از این‌رو امام علی(ع) فرمود: «هم در خوشی‌ها و هم در سختی‌ها شکر خدا را به جا بیاور».[3]
بر این اساس، بعد از دچار شدن به یک مصیبت، هم باید صبر نمود و هم زبان به شکر گشود و این دو منافاتی با هم ندارند.
[1]. برگرفته از: «مهلت دادن در زندگی» از موارد آزمایش الهی، سؤال 40144.
[2]. برگرفته از: «جمع بین آیات و روایات نعمت‌های الهی و بلاها»، سؤال 4591.
[3]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص 443، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ دوم، 1410ق.