کد سایت
fa70752
کد بایگانی
86529
نمایه
نام «حمیراء»
خلاصه پرسش
آیا نام «حمیراء» ناپسندترین نام نزد خداوند است؟
پرسش
آیا «حمیراء» ناپسندترین نام نزد خداوند است؟ چرا؟
پاسخ اجمالی
ابتدا باید گفت که ناپسندترین نام‌ها نزد خدا، نامهایی است که یا معنایی شرک‌آلود داشته و یا ناظر به انجام گناهی باشد.
اما استفاده از نام افرادی که از لحاظ فکری با ما همخوان نبوده و یا حتی به دشمنی با گروه حق پرداخته‌اند، به تنهایی ایرادی ندارد. در همین راستا می‌بینیم با آن‌که «یزید بن معاویه» بزرگ‌ترین جنایت تاریخ بشر را مرتکب شد، اما با این وجود بعد از او شیعیانی با نام «یزید» وجود داشتند.
در همین راستا، اگرچه عائشه همسر پیامبر(ص) توصیه حضرتشان را نادیده گرفته و به نبرد با امام علی(ع) پرداخت، اما امام کاظم(ع) نام یکی از دخترانشان را «عایشه» گذاشت.[1]
با این وجود، اگر یک نام‌گذاری در مقطعی خاص، این باور را در جامعه پیرامونی به وجود آورد که گویا عملکرد افراد مشهور دیگری که همین نام را دارند، مورد تأیید افرادی می‌باشد که این نام را برای فرزندان خویش انتخاب می‌نمایند، شاید در همان مقطع، انتخاب چنین نامی سزاوار نباشد.
با این مقدمه به اصل پرسش برمی‌گردیم:
گزارشی از یعقوب سَراج وجود دارد که او می‌گوید: محضر امام صادق(ع) رسیدم، آن‌حضرت بالاى سر فرزندش موساى کاظم(ع) که در گهواره بود، ایستاده و مدتى با او نجوا می‌کرد، من نشستم تا سخنشان تمام شد. نزدیکش رفتم، او به من فرمود: «نزد مولایت (امام کاظم) برو و سلام کن»، من نزدیک رفتم و سلام کردم، او با زبانى شیوا جواب سلام مرا داد، سپس به من فرمود: «برو و نام دخترت را که دیروز گذاشتى تغییر ده؛ زیرا خدا آن اسم را نمی‌پسندد». یعقوب می‌گوید براى من دخترى متولد شده بود که نامش را حمیراء[2] گذاشته بودم، امام صادق(ع) فرمود: «به توصیه او رفتار کن تا هدایت شوى». این‌گونه بود که من اسم دخترم را تغییر دادم.[3]
درباره برخی راویان این حدیث اختلاف نظر وجود دارد، علمای بزرگ رجال حدیث آنها را ضعیف دانسته‌اند؛[4] راویانی که در مورد آنان اختلاف وجود دارد عبارت‌اند از: معلی بن محمد بصری،[5] محمد بن سنان زاهری،[6] و یعقوب سراج.[7]
صرف نظر از سند و با فرض پذیرش روایت، باید گفت که شاید موقعیت اجتماعی یعقوب آن‌گونه بوده که نام‌گذاری فرزندش به نام «حمیراء» این باور را در میان اطرافیانش به وجود می‌آورد که گویا او عملکرد عائشه را در مخالفت با امام علی(ع) تأیید می‌کند و از این لحاظ، این نام‌گذاری مورد پسند خدا نبوده است، وگرنه همان‌گونه که اشاره کردیم، خود امام هفتم(ع) بعدها - و احتمالاً در فضایی که دیگر چنین باور نادرستی شکل نمی‌گرفت - نام فرزندشان را عائشه گذاشتند.
اما استفاده از نام افرادی که از لحاظ فکری با ما همخوان نبوده و یا حتی به دشمنی با گروه حق پرداخته‌اند، به تنهایی ایرادی ندارد. در همین راستا می‌بینیم با آن‌که «یزید بن معاویه» بزرگ‌ترین جنایت تاریخ بشر را مرتکب شد، اما با این وجود بعد از او شیعیانی با نام «یزید» وجود داشتند.
در همین راستا، اگرچه عائشه همسر پیامبر(ص) توصیه حضرتشان را نادیده گرفته و به نبرد با امام علی(ع) پرداخت، اما امام کاظم(ع) نام یکی از دخترانشان را «عایشه» گذاشت.[1]
با این وجود، اگر یک نام‌گذاری در مقطعی خاص، این باور را در جامعه پیرامونی به وجود آورد که گویا عملکرد افراد مشهور دیگری که همین نام را دارند، مورد تأیید افرادی می‌باشد که این نام را برای فرزندان خویش انتخاب می‌نمایند، شاید در همان مقطع، انتخاب چنین نامی سزاوار نباشد.
با این مقدمه به اصل پرسش برمی‌گردیم:
گزارشی از یعقوب سَراج وجود دارد که او می‌گوید: محضر امام صادق(ع) رسیدم، آن‌حضرت بالاى سر فرزندش موساى کاظم(ع) که در گهواره بود، ایستاده و مدتى با او نجوا می‌کرد، من نشستم تا سخنشان تمام شد. نزدیکش رفتم، او به من فرمود: «نزد مولایت (امام کاظم) برو و سلام کن»، من نزدیک رفتم و سلام کردم، او با زبانى شیوا جواب سلام مرا داد، سپس به من فرمود: «برو و نام دخترت را که دیروز گذاشتى تغییر ده؛ زیرا خدا آن اسم را نمی‌پسندد». یعقوب می‌گوید براى من دخترى متولد شده بود که نامش را حمیراء[2] گذاشته بودم، امام صادق(ع) فرمود: «به توصیه او رفتار کن تا هدایت شوى». این‌گونه بود که من اسم دخترم را تغییر دادم.[3]
درباره برخی راویان این حدیث اختلاف نظر وجود دارد، علمای بزرگ رجال حدیث آنها را ضعیف دانسته‌اند؛[4] راویانی که در مورد آنان اختلاف وجود دارد عبارت‌اند از: معلی بن محمد بصری،[5] محمد بن سنان زاهری،[6] و یعقوب سراج.[7]
صرف نظر از سند و با فرض پذیرش روایت، باید گفت که شاید موقعیت اجتماعی یعقوب آن‌گونه بوده که نام‌گذاری فرزندش به نام «حمیراء» این باور را در میان اطرافیانش به وجود می‌آورد که گویا او عملکرد عائشه را در مخالفت با امام علی(ع) تأیید می‌کند و از این لحاظ، این نام‌گذاری مورد پسند خدا نبوده است، وگرنه همان‌گونه که اشاره کردیم، خود امام هفتم(ع) بعدها - و احتمالاً در فضایی که دیگر چنین باور نادرستی شکل نمی‌گرفت - نام فرزندشان را عائشه گذاشتند.
[1]. مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 244، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق.
[2]. حمیراء نام دیگر عایشه همسر پیامبر(ص) می‌باشد.
[3]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، ج 1، ص 310، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. البته در نرم افزار تحقیقی «درایة النور»، تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، محققان بخش حدیث‌شناسی این روایت را صحیح دانسته‌اند.
[5]. ابن غضائری، احمد بن حسین، الرجال، ج 1، ص 96، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1364ش؛ علامه حلى، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال، ص 259، نجف اشرف، دار الذخائر، چاپ دوم، 1411ق؛ نجاشی، احمد بن على، فهرست أسماء مصنفی الشیعة، ص 418، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ ششم، 1365ش.
[6]. فهرست أسماء مصنفی الشیعة (رجال نجاشی)، ص 328؛ کشى، محمد بن عمر، إختیار معرفة الرجال، ص 546، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[7]. ابنالغضائری، ج 1، ص102.