کد سایت
fa74046
کد بایگانی
90527
نمایه
صحت روزه در بازگشت از سفر در قبل از ظهر
طبقه بندی موضوعی
بیشتر بدانیم
خلاصه پرسش
اینکه اگر قبل از اذان ظهر به حد ترخص وطنمان برسیم، روزه ما صحیح است، دلیلش چیست؟
پرسش
چرا اگر کسی در مسافرت بوده و قصد دارد به وطنش بیاید و قبل از اذان ظهر به ترخص وطنش برسد، روزه‌اش صحیح است، اما اگر یک دقیقه بعد از اذان برسد روزه‌اش در آن روز صحیح نیست؟ فلسفه و حکمت این دو معیار شرعی «حد ترخص و اذان ظهر » چیست؟
پاسخ اجمالی
نیازی نیست بدانیم چرا خداوند برای برخی عبادات، مرزبندی‌هایی قرار داده و دلیل هرکدامشان از لحاظ عقلی چیست، اما اگر مراد آن باشد که فقها با استناد به چه منابعی، این فتوا را داده‌اند، می‌توان بدان پرداخت.
مراجع تقلید می‌گویند: اگر مسافر در ماه رمضان تا قبل از اذان ظهر به [محدوده ترخص] وطنش برسد و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، روزه‌اش صحیح است و در غیر این صورت روزه‌اش باطل است.[1]
در این مسئله اختلاف نظری بین فقها دیده نمی‌شود و دلیل آن وجود روایاتی در این زمینه است، که در ذیل به برخی اشاره می‌گردد:
1. ابا بصیر می‌گوید: از امام(ع) درباره مسافری که در ماه رمضان از سفر بر می‌گردد سؤال کردم؟ امام فرمود: «اگر قبل از زوال خورشید (وقت اذان ظهر) رسیده است، باید روزه‌اش را بگیرد و جزو ماه رمضان شمرده می‌شود».[2]
2. سماعة بن مهران می‌گوید: از امام درباره تکلیف مسافر در ماه رمضان سؤال کردم؟ امام پاسخی دادند تا به این‌جا رسیدند که «اگر بعد از زوال خورشید رسیده است، روزه‌اش باطل است، گرچه باید امساک کند و چیزی نخورد، ولی اگر قبل از زوال خورشید رسیده است باید آن روز را روزه بگیرد...».[3]
3. ابن ابی‌نصر بزنطی می‌گوید: از امام رضا(ع) درباره مردی که در ماه رمضان قبل از زوال خورشید از سفر بازگشته و طعامی نخورده است، سؤال کردم؟ امام فرمودند: «باید روزه بگیرد».[4]
شایان ذکر است؛ در این روایات مراد از رسیدن از سفر، وطن و هر جایی است که می‌خواهد ده روز در آن‌جا بماند. و در این‌باره، رسیدن به محدوده مقصد، که همان حد ترخص باشد، کافی است.
مراجع تقلید می‌گویند: اگر مسافر در ماه رمضان تا قبل از اذان ظهر به [محدوده ترخص] وطنش برسد و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، روزه‌اش صحیح است و در غیر این صورت روزه‌اش باطل است.[1]
در این مسئله اختلاف نظری بین فقها دیده نمی‌شود و دلیل آن وجود روایاتی در این زمینه است، که در ذیل به برخی اشاره می‌گردد:
1. ابا بصیر می‌گوید: از امام(ع) درباره مسافری که در ماه رمضان از سفر بر می‌گردد سؤال کردم؟ امام فرمود: «اگر قبل از زوال خورشید (وقت اذان ظهر) رسیده است، باید روزه‌اش را بگیرد و جزو ماه رمضان شمرده می‌شود».[2]
2. سماعة بن مهران می‌گوید: از امام درباره تکلیف مسافر در ماه رمضان سؤال کردم؟ امام پاسخی دادند تا به این‌جا رسیدند که «اگر بعد از زوال خورشید رسیده است، روزه‌اش باطل است، گرچه باید امساک کند و چیزی نخورد، ولی اگر قبل از زوال خورشید رسیده است باید آن روز را روزه بگیرد...».[3]
3. ابن ابی‌نصر بزنطی می‌گوید: از امام رضا(ع) درباره مردی که در ماه رمضان قبل از زوال خورشید از سفر بازگشته و طعامی نخورده است، سؤال کردم؟ امام فرمودند: «باید روزه بگیرد».[4]
شایان ذکر است؛ در این روایات مراد از رسیدن از سفر، وطن و هر جایی است که می‌خواهد ده روز در آن‌جا بماند. و در این‌باره، رسیدن به محدوده مقصد، که همان حد ترخص باشد، کافی است.
[1]. ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل(محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 954، م 1722 و 1723، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
[2]. عن أبی بصیر قال: «سألته عن الرجل یقدم من سفر فی شهر رمضان؟ فقال إن قدم قبل زوال الشمس فعلیه صیام ذلک الیوم و یعتدّ به»؛ طوسى، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 4، ص 255، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ حرّ عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 10، ص 191، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.
[3]. «..إن قدم بعد زوال الشمس أفطر و لا یأکل ظاهراً، و إن قدم من سفره قبل زوال الشمس فعلیه صیام ذلک الیوم..»؛ تهذیب الأحکام، ج 4، ص 328؛ وسائل الشیعة، ج 10، ص 191.
[4]. محمّد بن أبی نصر قال: «سألت أبا الحسن(ع) عن رجل قدم من سفر فی شهر رمضان و لم یطعم شیئاً قبل الزوال؟ قال یصوم»؛ تهذیب الأحکام، ج 4، ص 255؛ وسائل الشیعة، ج 10، ص 191.