قرآن کریم در مورد گروهی از انسان‌ها که در برابر خدا و رسولش سر تسلیم فرود نیاورده، و از احکام و دستورات الهی اطاعت نکرده‌اند، اعلام می‌کند که آنان تا آخر در دوزخ خواهند ماند.[1] البته اگر بدون توبه و پشیمانی از دنیا بروند.
البته برخی گناهان ممکن است بخشیده شوند، اما همان‌گونه که در پرسش بدان اشاره شد، شرک از گناهان نابخشودنی است.[2]
آیاتی نیز وجود دارد که به مردم توصیه می‌کند تا در زمین به سیر و سفر پرداخته تا از زندگی و عذاب دنیایی گذشتگانی عبرت بگیرند که بیشترشان مشرک بودند:[3]
«قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذِینَ مِنْ قَبْلُ کانَ أَکْثَرُهُمْ مُشْرِکِینَ»؛[4]
بگو: در زمین بگردید پس با تأمل بنگرید که سرانجام کسانى که پیشتر بودند [و مرتکب کار زشت شدند] چگونه بود؟ بیشتر آنان مشرک بودند.
اما آیا می‌توان آیات فوق را به‌عنوان صغرا و کبرایی در نظر گرفت که نتیجه‌اش آن باشد که اهل دوزخ بیشتر از بهشتیان‌اند؟!
در پاسخ باید گفت؛ صرف نظر از آن‌که بیشتر مردم اهل دوزخ باشند و یا بهشت، اما آیات بالا چنین نتیجه‌ای را نمی‌دهند؛ زیرا:
- آنچه در قرآن کریم از عذاب دنیایی مشرکانی که اکثریت را تشکیل می‌دادند یاد شده است، تنها مرتبط با مناطق خاصی است که کفر و گناه را به بالاترین درجه آن رسانده بودند و دست کم این آیات، نشانگر آن نیست که اکثریت ساکنان تمام کره زمین مشرک باشند.
- از طرف دیگر گرچه باید تلاش کرد تا وجود انسان از هر شرکی پاک باشد، اما آنچه به صورت مطلق نابخشودنی است، «شرک اکبر» و شریک قرار دادن برای خداست، اما بسیاری از مؤمنان نیز دچار «شرک اصغر» بوده و در اعمال و رفتارشان رگه‌هایی از شرک عملی مشاهده می‌شود:
«وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِکُون»؛[5]
و بیشترشان به خدا ایمان نمی‌آورند، مگر آن‌که [براى او] شریک قرار می‌دهند.
و می‌دانیم که این‌گونه نیست که این رده از شرک نیز به هیچ وجه مورد بخشش قرار نگیرد.
بر این اساس، صغرا و کبرای موجود در پرسش، ما را به این نتیجه قطعی نخواهد رساند که دوزخیان بیشتر از بهشتیان‌اند.
[1]. «خالدین در جهنم»، 46094؛ «جهنم و غیر مسلمانان»،47؛ «سخن گفتن جهنمیان در جهنم»، 85174.
[2]. «منظور از شرک در آیه 106 سوره یوسف»، 36163؛ «تعریف شرک و اقسام آن»، 612؛ «تاریخ شرک و بت‌پرستی در روی زمین»، 34259؛ «انکار خدا و تمسخر پیامبران علت عذاب قوم عاد»، 49069؛ «گناه نابخشودنی»، 40755.
[3]. «جهان‌گردی و مسافرت در اسلام»،90862.
[4]. روم 42.
[5]. یوسف 106.