کد سایت
fa91088
کد بایگانی
107805
نمایه
ماده و اقتضای وجود و عدم
طبقه بندی موضوعی
هستی شناسی
خلاصه پرسش
از کجا می‌توان فهمید که ماده نه اقتضای وجود دارد و نه اقتضای عدم؟
پرسش
با سلام؛ از کجا می‌توان فهمید که ماده نه اقتضای وجود دارد و نه اقتضای عدم؟
پاسخ اجمالی
«مادّه» در علوم مختلف، دارای معانی مختلفی است. به عنوان مثال، در علم لغت به معنای «ریشه واژه» و در علم زیست به معنای «جنس مؤنث» و در علم منطق به معنای «عقد الحملِ قضیه» و در علم فلسفه به معنای «قوّه و استعداد» به کار می‌رود. این اصطلاحات با اصطلاح «مادّه» در برخی علوم تجربی نظیر فیزیک و شیمی -در صورت یافتن معنایی متفق علیه-، متفاوت می‌باشد. به همین جهت، برای تطبیق ویژگی‌های واجب الوجود بر «مادّه»، هر اصطلاح را به صورت جداگانه‌ای مدّ نظر قرار داد.[1] ظاهراً مقصود از مادّه در این‌جا معنای فلسفی آن است.[2]
اگر مادّه (به معنای فلسفی) به خودی خود (فی حدّ نفسه) اقتضای عدم داشته باشد، هرگز موجود نمی‌گردد.[3] اگر هم در ذات خود اقتضای وجود داشته باشد، در این‌صورت باید ویژگی‌هایی که عقل برای «واجب بالذات» درک می‌نماید را داشته باشد، در حالی‌که چنین نیست.[4]
اگر مادّه (به معنای فلسفی) به خودی خود (فی حدّ نفسه) اقتضای عدم داشته باشد، هرگز موجود نمی‌گردد.[3] اگر هم در ذات خود اقتضای وجود داشته باشد، در این‌صورت باید ویژگی‌هایی که عقل برای «واجب بالذات» درک می‌نماید را داشته باشد، در حالی‌که چنین نیست.[4]
[2] . کلمه «ماده» در فلسفه به دو معنا بکار می‌رود: یکی به معناى حامل استعداد شیء؛ دوم به معناى حامل فعلیت شیء. مثلاً گاهى می‌گویند آب ماده است براى هوا؛ در این‌جا به معناى حامل استعداد هوا است. گاهى نیز کلمه «ماده» را به معناى حامل فعلیت شیء بکار می‌برند. ر. ک: 28114.
[3]. زیرا ممتنع بالذات با هر نوع تحققی تنافی ذاتی داشته و فقط در صورت ترک ذات خویش (سلب الشیء عن نفسه) می‌تواند وجود را بپذیرد (و این امر، محال است).