اگرچه بیشتر آنچه در مورد اثر وضعی در منابع دیده میشود مرتبط با رفتارها و کردارهای انسان است، اما از روایات استفاده میشود که برخی اشیاء نیز تا حدودی بر انسانها تأثیرگذارند. به عنوان نمونه برخی چیزها اثر وضعی مثبت بر روی انسان دارند؛ لذا به همراه داشتن و استفاده از آنها مستحب است؛ مانند:[1]
- انگشتر عقیق،[2]
2. انگشتر درّ نجف،[3]
3. کفش زرد،[4]
در همین راستا امام صادق(ع) در مورد ویژگیهای کفش زرد فرمود: در کفش زرد سه ویژگی وجود دارد: چشم را تیز میکند، قوای جنسی را تقوىت میکند و اندوه را برطرف میسازد، و آن از پوشیدنیهاى پیامبران است».[5]
در مقابل برخی اشیا اثر وضعی منفی دارند؛ لذا به همراه داشتن و استفاده از آن کراهت دارد؛ مانند:
1. کفش سیاه،
امام صادق(ع) فرمود: کفش سیاه سه خاصیت بد و منفی دارد: چشم را کمسو میکند و قوای جنسی را ضعیف کرده و گرفتگى خاطر میآورد ...».[6]
2. انگشتر مسی،[7]
3. طلا،[8]
- پنیر،[9]
5. رو به آفتاب بودن،
امام علی(ع) فرمود: «روی خود را به سمت آفتاب نکنید که رنگ انسان را تیره و لباسش را پوسیده و درد نهانىاش را تحریک و آشکار میکند».[10]
طبیعتاً در اینگونه موارد که دارای اثر وضعی منفی است، چاره آن این است که از نگهداری و روبرو شدن با آنها خودداری شود.
در غیر مواردی از این دست که حرمت و یا کراهت چیزی صراحتاً اعلام شده، انسان با دعاها، صدقه، به همراه داشتن حرز میتواند از خدا بخواهد که او را از شر هر اثر وضعی منفی ناشی از اشیای پیرامونی رهایی بخشد.[11]
[1]. «به دست کردن انگشتر حدید»، 70732؛ «شرف شمس و انگشتر عقیق»، 13411؛ «ثواب به گردن آویختن سنگ عقیق»، 29601؛ «ثواب انواع مدلهای عقیق و گردنبند عقیق»، 52110؛ «ثواب درّ نجف»، 102694؛ «ثواب و فواید انگشتر با سنگهای گران بها»، 1797؛ «علائم و نشانههای مؤمن در احادیث»97621.
[2]. «شرف شمس و انگشتر عقیق»، 13411؛ «ثواب به گردن آویختن سنگ عقیق»، 29601؛ «ثواب انواع مدلهای عقیق و گردنبند عقیق»، 52110.
[4]. « آداب پوشیدن کفش»، 21094؛ « لباس و دستمال زردرنگ»، 96502.
[5]. شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 99، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[6]. همان.
[8]. «فلسفه حرمت طلا بر مرد»، 759؛ «فلسفۀ حرمت استفاده از ظروف طلا برای زن و مرد»، 764؛ «علت حرام بودن دنبلان»، 11000.
[9]. « فلسفه کراهت خوردن پنیر»، 1538؛ « فواید و مضرات پنیر»، 72855.
[10]. خصال، ج 1، ص 97.
[11]. «دعا برای رفع گرفتاری و مشکلات»، 36280؛ «آثار دنیوی دعا»، 32709؛ «صدقه و دفع نزول بلا»، 25192؛ «استفاده از حرز برای از بردن ترس و چشم زخم»، 25619.