Şii[1] ve bazı sünni[2] kaynaklarda çeşitli ibarelerle İslam Peygamberinden (s.a.a) ‘Erbain’ diye meşhur olan hadiste, kırk hadis ezberlemeye önemle tavsiye edilmiştir. Örneğin: ‘Ümmetimdem kim, halkın ihtiyaç duyduğu hadislerimden kırkını ezberlerse Allah onu kıyamette fakih ve alim olarak haşredecektir.’[3] Bu hadisin manevi tevatürü[4] olup, sahihtir.
Hadis, Erbain yazmada bir mihver olmuş ve alimleri erbain kitaplarını yazmaya teşvik etmiştir. Bu kitaplar, Masumların (a.s) itikadi ve ahlaki alanındaki hadislerinden kırk tanesi derlenerek yazılmış, bazılarına açıklamada yazılmıştır. Dolayısıyla söz konusu rivayetin belli bir ölçütü yoktur. İnsanın dünya ve ahiretine faydalı olacak ve amel edebileceği her hadisi kapsamaktadır.
Allame Meclisi, söz konusu rivayette hadis ezberlemenin aşamaları ve temelleri olduğunu söylemektedir ki özeti şöyledir:
1) Hadisin lafızlarını ezberlemek manasındaki hadis ezberlemek. Örneğin, kalbinde tutmak, yazıya geçmek, hadisin sözlerini düzeltmek vb. şekillerde hadisleri ezberlemek ve korumak.
2) Hadisin manasına dikkat etmek, üzerinde tefekkür etmek, islami ahkam ve öğretileri ondan çıkarmak manasındaki hadis ezberlemek.
3) İçeriğine amel etmek manasındaki hadis ezberlemek.[5]
[1] -Örneğin: Şeyh Saduk, Sevabu’l-A’mal ve İkabu’l-A’mal, s.134, Daru’ş-Şerif er-Raziy, Li’n-Neşr, Kum, 2. Baskı, HK.1406; Hür Amuli, Muhammed b. el-Hasan, Vesail-uş Şia, c.27, s.94, Müesseset-ü Ali’l-Beyt, Kum, 1. Baskı, HK.1409
[2] -Örneğin: Suyuti, Celaleddin, ed-Durru’l-Mansur Fi Tefsiri’l-Me’sur, c.5, s.343, Naşir: Kitaphane-i Ayetullah Necefi, Kum, HK.1404; Askalani, İbn-i Hacer, el-İsabetü Fi Temyizi’s-Sahabe, c.6, s.381, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1. Baskı, HK.1415
[3] -Sevabu’l-A’mal ve İkabu’l-A’mal, s.134; Muhammed b. el-Hasan, Vesail-uş Şia, c.27, s.94.
[4] -Dizin: Lafzi, Manevi ve İcmali Mütevatir Hadislerin Ölçüsü: Soru: 12679 (Site: 12430)
[5] -Meclisi, Muhammed Bakır, Biharu’l-Envar, c.2, s.156-158, Müessesetü’l-Vefa, Beyrut, HK.1404