Ətraflı axtarış
Baxanların
6397
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/09
Sualın xülasəsi
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Sual
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Qısa cavab

Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci xəlifə 16-cı, yaxud 17-ci, yaxud da 18-ci hicri ilində bu problem barəsində məşvərət etmək üçün Peyğəmbər səhabələrini bir yerə yığdı. Yəqubinin (vəfat tarixi: 292), Təbərinin (vəfat tarixi: 310), Məsudinin (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi və bu yığıncaqda o həzrət müsəlman tarixinin başlanğıcı üçün Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrətini təklif edildi. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi.

Ətreaflı cavab

Tarix yazmaq və tarixi hadisələrin baş vermə zamanını bilmək üçün bir tarixi başlanğıc və meyar lazımdır. Hər hansı bir tarixi hadisəni qələmə almaq istədiyimiz vaxt onun mühüm müqəddimələrindən biri tarixi başlanğıcın varlığıdır ki, sözügedən hadisənin hansı zaman hüdudlarında baş verdiyini bilək. Misal üçün, həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in təvəllüd tarixini bəyan etmək istədikdə mütləq onun təvəllüdünü tarixin bir hissəsi ilə müqayisə etməliyik. Məsələn, deyirik ki, o həzrət Fil ilində Rəbiul-əvvəl ayının 17-də dünyaya gəlmişdir. Bu tarixi hadisəni bəyan etmək məqamında (Əbrəhə ordusunun Kəbədə məğlub olduğu) Fil ili adlı bir tarixi başlanğıcdan istifadə etməyə məcburuq.

Deməli, ictimai həyat və əlaqələrin zərurətindən biri də bu kimi əlaqələrdə tarixdən istifadə olunmasıdır. Peyğəmbərin besətindən sonra bir müddət islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsinə şamil idi. Müsəlmanların əlaqələrinin məhdud, habelə ümumi və mühüm hadisələrin az olmasına görə tarixi olmaması zamanı bilmək və hadisələrin baş vermə vaxtlarını bir-biri ilə müqayisə etmək məqamında  heç bir problem yaranmırdı. İslamdan qabaq Ərəbistan yarımadasında tarixin başlanğıcı müxtəlif nəsillərdə bir-birindən fərqlənirdi. Misal üçün, Əbrəhənin Kəbəni dağıtmaq üçün qoşun yürütdüyü və məğlub olduğu bu mühüm hadisədən zamanın ölçülməsində mühüm bir tarix kimi istifadə olunurdu.[1]

Qeyd olunan səbəblərə görə İslamın zühuru zamanı və ondan bir müddət sonraya qədər müsəlmanlar üçün dəqiq bir tarix yox idi, bəzi hallarda elə Fil ilindən istifadə edirdilər. Lakin xəlifələrin dövründə islam ölkələrinin sərhədləri genişləndi, böyük islam ölkəsinin idarə olunması üçün hökumət fərmanları və idarəçilik sistemi təşkil edildi, rəsmi dövlət sənədlərinin, məktubların və s. tənzim olunması üçün tarixin başlanğıcı zəruri bir məsələyə çevrildi.

Tarix kitablarının nəqlinə əsasən Əbu Musa Əşəri ikinci xəlifəyə məktub yazaraq hökumət məktublarında tarixin olmamasından şikayət edirdi. O yazdı: “Ey xəlifə! Səndən bizə məktub gəlir, amma onun tarixi yoxdur!”[2]

İkinci xəlifə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in hicrətindən sonra on altıncı,[3] yaxud on yeddinci və ya on səkkizinci[4] ildə Peyğəmbər səhabələrini dəvət etdi ki, bu problem barəsində onlarla məşvərət etsin. Bu yığıncaqda bəziləri dedilər ki, “tarixi farslar kimi hesab edək, yəni tarixi hadisələri padşahların səltənət tarixi ilə müqayisə edək. Məsələn deyək ki, filan hadisə filan padşahın hakimiyyəti dövründə baş vermişdir.” Bəzilər dedilər: “Roma əhalisi kimi tarixi hadisələri makedoniyalı İsgəndərin səltənəti ilə müqayisə edək.” Bu nəzəriyyələr yığıncaqda rədd olundu.

Başqaları tarixin əvvəli üçün Peyğəmbərin təvəllüdünü, bəziləri o həzrətin besətini, başqa bir qrup isə onun vəfatını tarixin başlanğıcı seçilməsini təklif etdilər. Amma bu nəzəriyyələrin hamısı şura tərəfindən rədd edildi.

Yəqubinin[5] (vəfat tarixi: 292), Təbərinin[6] (vəfat tarixi: 310),  Məsudinin[7] (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin,[8] (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin[9] (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi. Bu yığıncaqda o həzrət təklif etdi ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrəti müsəlman tarixinin başlanğıcı olsun. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi və bütün hökumət idarələrinə elan edildi.

Bundan sonra bütün mühüm islami hadisələr, o cümlədən Peyğəmbərin cihadları, habelə o həzrətin hicrətindən sonra baş verən hadisələr bu tarixlə qeyd olunmağa başladı.

 


[1] Təbəri, Məhəmməd ibni Cərir, “Tarixi-Təbəri”, 2-ci cild, səh. 292: “Darut-turas”, Beyrut, 1387-ci qəməri il

[2] Miskəveyh, Əhməd ibni Məhəmməd, “Təcaribul-üməm”, 1-ci cild, səh. 413, “Suruş” nəşriyyatı, Tehran, 1379-cu şəmsi il.

[3] Zəhəbi, Məhəmməd ibni Əhməd, “Tarixul-islam”, 3-cü cild, səh. 16, “Darul-kitabil-ərəbi”, Beyrut, 1413-cü qəməri il

[4] İbni Kəsir Dəməşqi, İmadud-din, “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 3-cü cild, səh. 207, “Darul-fikir”, Beyrut, 1407-ci qəməri il

[5] Yəqubi, Əhməd ibni Əbi Yəqub, “Tarixi Yəqubi”, 2-ci cild, səh. 145, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[6] “Tarixi Təbəri”, 4-cü cild, səh. 38 və 39

[7] Məsudi, Əli ibni Hüseyn , “Murucuz-zəhəb”, 4-cü cild, səh. 300, “Darul-hicrət”, Qum, 1409-cu qəməri il

[8] İbni Əsir, Əli ibni Əbu Kərəm, “Əl-kamilu fit-tarix”, 1-ci cild, səh. 11, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[9] “Tarixi İslam”, 3-cü cild, səh. 163

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Təsadüfi suallar

  • Hər şəhərdə bir cümə namazı qılınmalıdırmı?
    6259 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/21
    Hər bir şəhərdə bir cümə namazı ya daha çoxun qılınması barəsində, şəriət nəzərindən meyar iki cümə namazı arasındakı fasilədir. Təqlid mərcələri deyirlər: İki cümə namazı arasındakı ən az fasilə bir fərsəxdir.Əgər bir yerdə cümə namazı qılınırsa, onun bir fərsəxliyindən az bir fasilədə, digər bir cümə namazı qılınmamalıdır. ...
  • Əgər bir şey nəcis olarsa və biz də ona əl vursaq, nəcis oluruqmu?
    6637 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/12
    Əgər pak bir şey nəcis (murdar) bir şeyə dəysə və hər ikisi, yaxud biri, digərinə sirayət edəcək dərəcədə rütubətli olsa, pak şey də nəcis olur. Onu pak etmək üçün nəcasətin eynini (maddəsini) aradan qaldırdıqdan sonra əgər nəcis şey bovl olsa onu kürr, cari, yaxud qəlil suda bir dəfə yumaq kifayətdir. ...
  • Nə üçün ağac altında cinsi yaxınlıq etmək olmaz?
    6965 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Bəzi fəqihlərə[1] görə meyvəli ağacın altında məkruh olan əməllərdən biri də cinsi yaxınlıqdır.[2] Yəni, daha yaxşı olar ki, bu iş edilməsin. Lakin haram deyil. Bu kərahəd Peyğəmbər Əkrəmin (s) rəvayətinə istinadən edilmişdir. Bu rəvayətdə belə tövsiyə edilir: “Meyvəli ağac ...
  • "وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً" ayəsi hansı zamanda nazil olubdur?
    7282 Təfsir 2012/02/15
    Şiə və əhli sünnət, tarixçilərinin, hədisçilərinin və təfsirçilərinin əksəriyyətinin etiqadı budur ki, insan surəsinin ayələrindən bir sırası o cümlədən;«وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ...»Ayəsi Allahın Rəsulunun (s) itrəti yəni İmam Əli (ə), Fatimə, Həsən və Hüseyn (ə) şənində nazil olubdur. Onun nazil olma zamanı zihəccə ayında ...
  • Niyə Quranda peyğəmbərlərin günah etmələrini çatdıran ayələr var, amma onların məsumluğunu çatdıran ayələr yoxdur?
    17380 Qədim kəlam 2010/11/10
    Bu suala cavab verməmişdən qabaq, bir neçə şeyi qeyd etmək lazımdır: 1.             Sualın mövzusu müəyyən olduğuna görə, ismətin məna, qism və dəlilləri və sair. Qeyd olunmuşdur. 2.
  • “İslamı zamana əsasən təqdim edək” dedikdə məqsəd nədir? Lütfən bir misalla bəyan edin.
    6315 Təzə kəlam 2011/07/28
    Keçmişdə İslam alimləri müxtəlif məsələləri zaman və məkanın ehtiyaclarına uyğun olaraq irəli çəkirdilər və onların dövründə islamın sistematik bir nizam və quruluş ünvanı ilə irəli çəkilməsinə ehtiyac duyulmurdu. Amma hal-hazırda bu bəhslər irəli çəkilir. Ustad Mütəhhəri (r), Şəhid Sədr ...
  • Мөҹүзәни неҹә тәриф вә исбат етмәк олар?
    7768 Quran elmləri 2010/07/18
       Мөҹүзә гејри ади бир әмәл олуб, мүбаризә илә јанашыдыр вә диҝәр тәрәфдән, мөҹүзә ҝөстәрән тәрәфидән иддиа да олмалыдыр. Гејри-ади иш тәбиәт ганунуна мүвафиг олмадан баш верир.   Мөҹүзәнин гејри-ади бир әмәл олмасы сәбәбијјәт ганунунун ...
  • Şeytanın min illərlə ibadətini nəzərə alaraq, buna layiq deyildi ki, Allah ona kömək etsin?
    8962 Qədim kəlam 2010/11/10
     Quranın buyurduğuna əsasən şeytan cin tayfasındandır və onlar da insanlar kimi mükəlləfdirlər. İmam Əli (ə) buyurur: şeytan altı min il ibadət etdi və bu da məlum deyil ki, onun sayı dünya illəriylə hesab olunur və ya axirət (ki, onun hər bir günü min ...
  • Görmədiyiniz qızla söhbət etməyin iradı varmı?
    7910 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Müqəddəs İslam şəriəti nəzərindən qızla oğlan arasında evləndikdən qabaq olan hər cür əlaqə, (bir- başa və bir- başa olmayan hər cür əlaqə) əgər (cinsi) ləzzət qəsdi ilə ya o əlaqədə günaha düşmək qorxusu olsa, olmaz və iradı var. Amma təhsil, elm, peşə və işlə bağlı olan əlaqə, əgər ...
  • Bizim niyə yalnız on iki imamımız olmalıdır? Qeybdə olan imamın zamanında necə nicat tapa bilərik?
    9471 Qədim kəlam 2011/10/03
    İlahi bir məqam və mənsəb olduğuna görə, İmamı və İmamların sayını təyin etmək Allahın əlindədir. Bizim bundan xəbərdar olmağımızın yeganı yolu, Peyğəmbər (s)- in dediyi sözlərdir. Peyğəmbər (s) müxtəlif yerlərdə İmamların kimliyini və sayını bəyan etmişdir. O cümlədən sünnilərin böyük alimlərinin nəql etdiyi rəvayətdir ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: On iki ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162980 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    155283 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117866 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109869 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    99259 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91451 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53444 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    45582 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43857 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    43033 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...