جستجوی پیشرفته
بازدید
94397
آخرین بروزرسانی: 1391/08/21
خلاصه پرسش
آداب قرض دادن و قرض گرفتن در اسلام چیست؟
پرسش
طبق آنچه ائمه معصومین (ع) در مورد کمک مالی به برادر دینی، به ما سفارش کردند و دستور دادند، گاهی به برادران قرض می دهم بدون این که ضمانت و سود دریافت کنم. ولی مسئله ای که پیش می آید این که:1. آنها گاهی دیگر دینشان را پرداخت نمی کنند، بعد از سالیانی که گذشت من آن دین را به پیروی از ائمه معصومین (ع) می بخشم.2. اگر پولم را مطالبه کنم، تعداد زیادی از آنها خوششان نمی آید، یا وانمود می کنند که اصلا قرضی در کار نیست.3. با آنهای که به پول احتیاج دارند چه کار باید بکنم؟4. آداب قرض دادن و قرض گرفتن در فقه چگونه است، تا طرفین متحمل ضرر نشوند؟
پاسخ اجمالی

در آموزه های دینی ما قرض دادن به برادران مؤمن، آداب و شرایطی دارد که برخی از آنها چنین است.

 

1. قرض همراه با اخلاص باشد.

 

2. با دل خوش و رضایت کامل باشد.

 

3. قرض از مال حلال باشد.

 

4. قرض مکتوب شود.

 

5. کسى که به مؤمنى قرض داد، منتظر بماند تا پرداخت قرض براى او امکان‏پذیر شود؛ یعنی همان طور که جایز نیست بدهکار با فرض توانایى، پرداخت مال را به تأخیر بیندازد، همین طور نیز اگر طلبکار مى‏داند بدهکار توانایى ندارد، جایز نیست او را تحت فشار قرار دهد.

 

پاسخ تفصیلی

یکی از اموری که اسلام بدان تأکید بسیاری نموده، موضوع قرض دادن به نیازمندان است تا جایی که در روایات ما آن را از صدقه برتر دانستند. [1]

 

امّا باید توجه داشت در برخی از موارد ما به وظایف مان و آداب و شرایطی که وجود دارد عمل نمی کنیم و از این جهت زیان هایی بر ما وارد می شود، ولی آگاهانه و یا ناآگاهانه گناه آن را بر گردن دیگران می گذاریم.

 

برای قرض الحسنه، این سنت پسندیده، شرایطی بیان شده است که در طولانی ترین آیه از قرآن بدان اشاره شده است:

 

«اى کسانى که ایمان آورده‏اید! هنگامى که بدهى مدّت‏دارى (به خاطر وام یا داد و ستد) به یک دیگر پیدا می کنید، آن را بنویسید! و باید نویسنده‏اى از روى عدالت، (سند را) در میان شما بنویسد! و کسى که قدرت بر نویسندگى دارد، نباید از نوشتن خوددارى کند! پس باید بنویسد، و آن کس که حق بر عهده اوست، باید املا کند، و از خدا که پروردگار او است بپرهیزد، و چیزى را فروگذار ننماید!... ». [2] در روایات نیز به این مهمّ تأکید شده است. [3] بنابر این با توجه به تأکیداتی که از جانب اسلام برای استحکام امر قرض بیان شده، اگر ما کوتاهی نموده و خسارتی دامان ما را گرفته نباید آن را به حساب دین یا رهبران آن بگذاریم.

 

آداب و شرایط قرض الحسنه

 

در آموزه های دینی ما قرض دادن به برادران مؤمن، آداب و شرایطی دارد که برخی از آنها چنین است.

 

1. قرض همراه با اخلاص باشد.

 

2. با دل خوش و رضایت کامل باشد.

 

3. قرض از مال حلال باشد. [4]

 

4. قرض مکتوب شود. [5]

 

5. کسى که به مؤمنى قرض داد، منتظر بماند تا پرداخت قرض براى او امکان‏پذیر شود؛ یعنی همان طور که جایز نیست بدهکار با فرض توانایى، پرداخت مال را به تأخیر بیندازد، همین طور نیز اگر طلبکار مى‏داند بدهکار توانایى ندارد، جایز نیست او را تحت فشار قرار دهد. [6]

 

در این جا به چند روایت پیرامون اهمیت و آداب قرض الحسنه بیان می کنیم.

 

امام صادق (ع) فرمود: کسى که مالى را به کسى وام دهد، و مدتى براى (پرداخت) آن معین کند، و آن قرض در مدّت معیّن وصول نگردد، به ازاى هر روز تأخیر، ثواب یک دینار صدقه را براى او خواهد داشت. [7]

 

عبد اللَّه بن سنان از امام صادق (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: اگر هزار درهم را دو بار (به کسى) قرض بدهم، در نزد من خوش تر از آن است که آن را یک بار (و یک جا) صدقه دهم، و همان طور که براى کسى که از تو قرض مى‏گیرد، جایز نیست که در صورت توانائى در بازدهى قرض خود تعلل کند و آن را به تأخیر بیندازد، همچنین براى تو جایز نیست- اگر بدانى که او در مضیقه و تنگدستى است- او را (در پرداخت بدهى خود) در فشار قرار دهى و از او مطالبه کنى. [8]

 

برای آگاهی بیشتر نمایه زیر را مطالعه کنید:

 

قرض الحسنه و برتری آن نسبت به صدقه، 13033 (سایت: 12763) .

 



[1] . مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 71، ص 104، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ه ق.

[2] . بقره، 282.

[3] . حر عاملی، وسائل‏الشیعة، ج 17، ص 11، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام قم، 1409.

[4] . کلینی، اصول کافى، کمره‏اى، محمد باقر، ج ‏3، ص 843، انتشارات اسوه‏، چاپ سوم، قم‏، 1375 ش‏.

[5] . بقره، 282.

[6] . شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال ، ص 138، دار الرضى‏، چاپ اول، قم‏، 1406 ق‏‏.‏

[7] . همان. ‏

[8] . همان.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • چه طور می‌توان ادعاهای هیلاری پاتگن(hillary putgan) را (مغز در خمره) رد کرد؟
    18945 ادراک جزئیات 1391/10/28
    استدلال معروف به «مغز در خمره‏» یکی از استدلالات بر شکاکیت است. آنچه در پاسخ می‌توان گفت؛ این است که لازمه این سخن این است که حتى فهمیدن و درک کردن نیز غیر ممکن است. ولى آیا این امکان وجود دارد که کسى برهانى اقامه نماید که نتیجه ...
  • مکتب تفکیک چیست؟
    7979 عرفان اسلامی و مکاتب دیگر 1395/03/10
    آنچه امروزه به نام «مکتب تفکیک» از آن یاد می‌شود، خاستگاهش شهر مشهد، و بنیان‌گذارش میرزا مهدی اصفهانی( 1303- 1365ق) است. پس از او، شاگردانش به دنبال نشر گسترده‌‌ی اندیشه‌‌های استادشان افتادند. اصطلاح «مکتب تفکیک»، اولین بار از سوی آقای محمدرضا حکیمی در مقاله‌ای با همین عنوان در ...
  • آیا روایتی وجود دارد که مردان را جهت طلاق بی‌‌دلیل همسرانشان مورد نکوهش قرار دهد؟
    19338 حدیث 1393/03/13
    احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد نوعیه وضع شده‌اند تا انسان‌ها با پیروی از این دستورات، زندگی بهتری داشته باشند و به آرامش روحی برسند، و در سایه این آرامش، به عبادت و بندگی بپردازند و به هدف آفرینش(شناخت خالق هستی) برسند. طلاق نیز یکی از احکام ...
  • زمان تقریبی عمر پیامبران اولوالعزم چقدر بود؟
    75208 تاريخ بزرگان 1395/09/28
    برخی منابع تاریخی با تفاوت‌هایی به زمان تقریبی تاریخ زندگی پیامبران اولوالعزم(ع) و نیز برخی از دیگر پیامبران پرداخته‌اند: 1. حضرت آدم ابوالبشر(ع): راجع به مدت زمان عمر حضرت آدم در تورات آمده است که عمر آدم نهصد و سی سال بوده است‏.[1] همچنین در ...
  • شیطان چه هنگامی و چند بار فریاد و شیون کشید؟
    45012 ابلیس و شیطان 1387/03/07
    نخست باید به این نکته توجه داشت که شناخت خود شیطان به عنوان آشکارترین دشمن قسم خورده و بزرگ‌ترین مانع رسیدن انسان به سعادت و تعالی و کسب رضای خداوند، هم‌چنین شناخت راه‌های مقابله با این موجود در اولویت قرار دارد."شیطان" در لغت به معنای "شریر" ...
  • آیا شهید مطهری معتقد بود که چندهمسری منطبق با فطرت مرد نیست، و اصل در اسلام بر تک‌همسری است؟!
    5277 ازدواج 1400/03/13
    از مجموع سخنان استاد مطهری چنین می‌توان برداشت کرد که طبیعت مرد نسبت به «تعدد زوجات» لا اقتضاء است؛ یعنی «چندهمسری» از اقتضائات فطرت و طبیعت مرد نیست؛ زیرا اگر چنین باشد، باید «تک‌همسری» خلاف طبیعت مرد باشد، در حالی که «تک‌همسرى» طبیعی‌ترین فرم زناشویى است. البته از ...
  • حکمت خداوند در دادن و ندادن فرزند به افراد چیست؟
    70321 جبر یا اختیار و عدالت پروردگار 1388/02/26
    خدای متعال عالم و حکیم است .سنت الهی این است که هر کاری از کانال اسباب آن انجام پذیرد. از جمله سنت های الهی تولید مثل انسانها است که دارای علل خود می باشد. در طول تاریخ انسان های زیادی بوده اند که بعد ازدواج یا بطور ...
  • فرق بین حکم «تکلیفی» و «وضعی» چیست؟
    67340 مبانی فقهی و اصولی 1389/10/21
    احکام شرعی فرعی به دو قسم تکلیفی و وضعی تقسیم می شوند. حکمتکلیفی: هر عملی که شخص مکلف انجام می دهد از نظر شرعی یکی از عنوان‌های پنج‌گانه ذیل را دارد: 1.واجب ( آنچه باید انجام دهد). 2.مستحب (آن چه بهتر است انجام دهد). 3.مباح (آن چه انجام دادن و ترک آن فرقی ندارد). 4.مکروه (آن ...
  • فرق بین «حاکم» و «حافظ» در علم حدیث چیست؟
    12979 درایه الحدیث 1393/01/26
    «حاکم» و «حافظ» دو اصطلاح از اصطلاحات مربوط به علم حدیث است که به ترتیب معنای آن بیان می‌شود. الف. حاکم: در اصطلاح محدّثان متأخّر، حاکم به کسی اطلاق می‌شود که از حیث متن و اِسناد و جرح و تعدیل و تاریخ، به احادیث عالِم و آگاه ...
  • چرا عبدالله جعفر امام حسین (ع) را در سفر به کربلا همراهی نکرد؟
    56389 Laws and Jurisprudence 1390/05/26
    درباره حضور نداشتن عبدالله بن جعفر در کربلا، عللی ذکر شده که بعضی از آنها مورد تأمل است و نمی توان آنها را پذیرفت، اما تعدادی از آنها قابل اعتماد است. از مهم ترین و بهترین آن، دلایل مریضی و کهولت سن عبدالله است که با وقایع تاریخی ...

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    753162 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    731172 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    643520 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    643424 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    639190 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    576990 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    576580 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    558886 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    558781 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    545033 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...