یک فرد با ایمان نمی تواند به صورت گزینشی بخشی از دین را پذیرفته و به بخش دیگر آن اعتقادی نداشته باشد، اما انسان های غیر معصوم در مقام عمل همواره گناهانی را نیز در پرونده اعمالشان دارند که اگر انجام گناه به صورت یک رویه در زندگی افراد در نیامده، بلکه با پوزش خواهی و پشیمانی همراه باشد، امید بسیار است که خدا از کاستی هایشان صرف نظر کرده و هم نشین صالحانشان گرداند، اما در غیر این صورت و با فرض تکرار و اصرار بر گناه نمی توان خویشتن را به دلیل برخی کردارهای نیک مستحق بخشش دانست.
نگاهی به آیات نورانی قرآن کریم می تواند روشنگر افرادی باشد که رفتار نیک و زشت را با هم در پرونده اعمالشان دارند. به برخی از این آیات توجه فرمایید:
1. "أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْکِتابِ وَ تَکْفُرُونَ بِبَعْض"؛[1] آیا به برخی از دستورات قرآن ایمان آورده و برخی دیگر را مورد انکار قرار می دهید!
2. "یَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَکْفُرُ بِبَعْضٍ وَ یُریدُونَ أَنْ یَتَّخِذُوا بَیْنَ ذلِکَ سَبیلا"؛[2] برخی ناسپاسان می گویند که ما بخشی از دستورات دین را مورد پذیرش قرار داده و بخش دیگری را نمی پذیریم و می خواهند راه میانه ای بین کفر و اسلام برگزینند!
3. "وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ"؛[3] و گروهی هستند که اعمال نیک و زشت را در پرونده خود داشته و به گناهانشان معترفند. شاید پروردگار توبه آنان را بپذیرد و یقینا او آمرزنده و مهربان است.
4. "وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُون"؛[4] و گروهی از افراد با ایمان وجود دارند که هرگاه کار زشتی انجام داده و یا بر خویشتن ستم روا کردند، به یاد خدا افتاده و از انجام این گناهان پوزش می طلبند – و چه کسی جز خدا می تواند این گناهان را بیامرزد – و هنگامی که بر زشتی کرداری آگاه شدند، اصرار بر تکرار آن ندارند.
از مجموعه آیات اشاره شده و دیگر منابع اسلامی، می توان نتیجه گرفت که یک انسان مؤمن نمی تواند به صورت گزینشی با دین برخورد کرده و بخشی از آن را پذیرفته و از بخش دیگری صرف نظر کند و چنین ایمانی مورد پذیرش خدا نیست، اما از طرف دیگر افرادی وجود دارند که تمام آموزه های دینی را در کلیت آن پذیرفته اند، اما در مقام عمل گاهی به دلیل شرایط محیطی و وساوس شیطانی مرتکب پاره ای از گناهان می شوند، اما تلاششان بر این است که با یاد خدا و کمک او بتوانند خود را از گرداب های گناه نجات دهند، و گناه به صورت موردی در زندگی آنان مشاهده می شود و به یک رویه تبدیل نشده و اصل ایمان آنان را زیر سؤال نبرده است.
این گونه افراد می توانند به بخشش خدا امیدوار بوده و حتی در این آرزو باشند که خدا نه تنها گناهانشان را آمرزیده، بلکه آنها را به عنوان کرداری نیک در پرونده شان ثبت کند که این نه تنها یک آرزو، بلکه صریح آیه ای از قرآن است![5]
به هر حال نمی توان در ارتباط با افراد با ایمانی که گناه و ثواب را با هم دارند - که جز معصومان دیگر مردم به گونه ای با شدت و ضعف درگیر این مسئله هستند - قضاوت یکسانی داشت و این پروردگار است که در آخرت با در نظر گرفتن رفتار نیک و زشت آنان و این که کدامشان در زندگی این افراد پررنگ تر بوده، تصمیم نهایی را خواهد گرفت.
نمایه مرتبط:
امید به رحمت خداوند، 5030 (سایت: 5556).
مراتب و درجات گناهان، 1613 (سایت: 1614).
محو شدن گناه کبیره، 12801 (سایت: 12550).