زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت، تا از کیفیت نماز خواندن او بحث شود. امّا در مقام ثبوب ظاهراً حکم آن، همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود.
فقها در این باره فرمودند: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولى در حال ناچارى مانع ندارد، امّا خواندن نماز مستحبّ در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر رکنى دو رکعت نماز بخوانند.
پیش از پرداختن به پاسخ بیان دو نکته ضروری است:
1. تغییر قبله در سال دوم هجری (در نیمه شعبان هیجده ماه پس از هجرت)، با درخواست پیامبر اسلام،[1] اتفاق افتاده است.[2]
2. بیت المقدس در سال شانزدهم هجری از طریق مسالمت آمیز فتح شد.[3]
بنابراین، تا زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت تا از کیفیت نماز خواندن او پرسش شود. امّا در مقام ثبوب، ظاهراً حکم آن همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود.
حکم نماز در داخل کعبه
1. نمازهای واجب در داخل کعبه: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولى در حال ناچارى مانع ندارد.
2. نمازهای مستحب در داخل کعبه: خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنى دو رکعت نماز بخوانند.[4]
[1]. بقره، 144، نگاههاى انتظارآمیز تو را به سوى آسمان (براى تعیین قبله نهایى) مىبینیم! اکنون تو را به سوى قبلهاى که از آن خشنود باشى، باز مىگردانیم. پس روى خود را به سوى مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روى خود را به سوى آن بگردانید! و کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده، به خوبى مىدانند این فرمانِ حقّى است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتاب هاى خود خواندهاند که پیغمبر اسلام، به سوى دو قبله، نماز مىخواند). و خداوند از اعمال آنها (در مخفى داشتن این آیات) غافل نیست!.
[2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخالطبری، پاینده، ابو القاسم، ج 3، ص941، اساطیر، تهران، چاپ پنجم، 1375ش.
[3]. أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الأصحاب، تحقیق على محمد البجاوى، ج 3، ص 1417، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412/1992.
[4]. برای اطلاع دقیق تر از دیدگاه های مراجع عظام به: توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 498 و 499، م 891 و 892، مراجعه نمایید.