کد سایت
fa25463
کد بایگانی
30374
نمایه
مقایسه گریه از خوف خدا با گریه برای امام حسین(ع)
طبقه بندی موضوعی
عزاداری و زیارت,عشق
خلاصه پرسش
آیا دلیلی بر افضلیت اشک برای امام حسین(ع) نسبت به اشک از خوف خدا داریم؟
پرسش
آیا دلیلی بر افضلیت اشک برای امام حسین(ع) نسبت به اشک از خوف خدا داریم؟
پاسخ اجمالی
روایات زیادی در فضیلت اشک خوف و گریه بر امام حسین(ع) که از روی شعور و معرفت باشد، وارد شده است و برای هر دو آثار زیاد فردی و اجتماعی بیان شده است، اما روایتی که صراحت بر افضلیت اشک بر امام حسین(ع) نسبت به اشک خوف از خدا داشته باشد مشاهده نشده، ولی میتوان گفت: همه اعمال انسان در راستای رسیدن آدمی به مقام عبودیّت و بندگی الهی است، چنانکه بهترین تاج افتخار برای رسول اکرم(ص) عبد بودن و بندگی ایشان است و در تشهد نماز میخوانیم: «اشهد انّ محمداً عبده و رسوله». رسیدن به خوف و رجای الهی و اشک مخلصانه از خوف و خشیت خدا، یکی از مراتب عبودیت و بندگی و مقام کمال انسانی است. بنابراین، اشک برای امام حسین(ع) نیز یکی از اسباب و راههای رسیدن به آن کمال و مرتبه والای بندگی است.
پاسخ تفصیلی
از شیوههاى معمول در عزادارى و سوگوارى، اشک ریختن است که به طور طبیعى هر انسانى در غم فراق عزیزى اندوهگین میشود و اشک میریزد.
در روایات نقل شده است که رسول خدا(ص) در مرگ فرزندش «ابراهیم» و یکی از صحابه جلیل القدر بنام «عثمان بن مظعون»[1] و در شهادت «جعفر بن ابىطالب» و «زید بن حارثه»گریه کرد.[2]
گریه کردن بر مصائب امام حسین(ع) نیز از شیوههاى معمول عزادارى است، که امام رضا(ع) فرمود: «فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ.»؛[3]پس بر همانند حسین باید گریهکنندگان، گریه کنند.
گریه خوف از خدا دارای آثار فردی و اجتماعی فراوان است که به برخی از آن آثار که در روایات بیان شدهاند اشاره میکنیم:
1. نجات از آتش جهنم، 2. پاداشی چون بهشت، 3. بخشیده شدن گناهان، 4. محشور شدن با پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحان، 5. جلب رحمت الهی، 6. نورانی شدن قلب و... .[4]
یکی از آثار اجتماعی اشک خوف، این است که اگر شخصی در یک گروه و امتی باشد و از ترس خداوند متعال اشک بریزد، خداوند به خاطر اشک او بر آن امت، نیز رحم میکند و اگر مستحق عذاب باشند از عذابشان صرف نظر میکند و آنان را میبخشد.[5]
اما گریه بر امام حسین(ع)، نیز هر گاه از روی شعور و معرفت باشد، علاوه بر داشتن آثار فردی که به آن اشاره خواهیم نمود، دارای آثار اجتماعی نیز میباشد که به عنوان نمونه به برخی از آثار فردی و اجتماعی آن اشاره میکنیم.
الف. آثار و فواید فردی
1. سرور و شادی در روز قیامت و همنشینی با امامان معصوم(ع)؛ امام رضا(ع) میفرماید:«مَنْ کَانَ یَوْمُ عَاشُورَاءَ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ یَجْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ وَ قَرَّتْ بِنَا فِی الْجِنَانِ عَیْنُه»؛[6]هرکس روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریهاش باشد خداوند -عزَّ و جلَّ-روز قیامت را روز شادی و خوشحالی او قرار میدهد و چشمش با دیدن ما در بهشت روشن میشود.
۲. بخشیده شدن گناهان؛ چنانکه امام رضا(ع) میفرماید: «فَإِنَّ الْبُکاءَ عَلَیْهِ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظامَ»؛[7] گریه بر امام حسین(ع) گناهان بزرگ را از بین میبرد.
۳. پاداشی چون بهشت؛ ائمه اطهار(ع) میفرمایند: «مَنْ بَکى وَ أَبْکى واحِدَاً فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[8] هر کس گریه کند و یا یک نفر را بگریاند پس بهشت برای او است. و «مَنْ تَباکى فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[9] هر کس خودش را در مصیبت آل رسول به صورت گریه کننده در بیاورد پاداش او بهشت است.
ب. آثار و فوائد اجتماعی
احیاى نهضت عاشورا و حفظ مکتب اهل بیت(ع) و تداوم بقای اسلام و تعظیم بزرگترین شعائر الهی از جمله آثار اجتماعی اشک بر امام حسین(ع) میباشد.
به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزاى امام حسین(ع) فوق العاده نیرومندى براى بیدارى مردم است و راه و رسمى است که آنحضرت آنرا به پیروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقاى اسلام باشد.[10] به همین دلیل، برپایى این مجالس در روایات به عنوان «احیاى امر اهلبیت(ع)» تعبیر شده است؛ امام صادق(ع) در مورد اینگونه مجالس فرمود: «إِنَّ تِلْکَ الْمَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْیُوا أمْرَنا»؛[11] اینگونه مجالس (شما) را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید.
همچنین تردیدی نیست، امام حسین(ع) که تمام هستى خویش را یکجا با خداوند معامله کرد و با تمام اهلبیت(ع) و فرزندان در قربانگاه عشق قدم نهاد و مخلصانه از همه چیزش در راه خدا گذشت، از عظیمترین شعائر الهى است و برپایى مجالس عزا و گریه براى آنحضرت، علاوه بر تجلیل از مقام شامخ آن امام همام، تعظیم یکى از بزرگترین شعائر الهى محسوب مىشود، که خداوند متعال میفرماید: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛[12] هر کس شعائر الهى را بزرگ دارد، این کار نشانه تقواى دلها است.
نتیجهگیری
با بررسی روایات در باب اشک خوف و اشک بر امام حسین(ع)، روایتی مشاهده نشده که صراحت در برتری اشک بر امام حسین(ع) نسبت به اشک از خوف خداوند متعال داشته باشد، اما میتوان گفت: همه اعمال انسان در راستای رسیدن آدمی به مقام عبودیّت و بندگی الهی است چنانکه بهترین تاج افتخار برای رسول اکرم(ص) عبد بودن و بندگی ایشان است و در تشهد نماز میخوانیم: «أشهد انّ محمداً عبده و رسوله».[13] اشک مخلصانه از خوف و خشیت خدا، یکی از مراتب عبودیت و بندگی و مقام کمال انسانی است؛ چنانکه در روایتی از امام علی(ع) آمده است: «عبودیت و بندگی خداوند متعال، در پنج چیز است که یکی از آن پنج چیز، «گریه از ترس خداوند»[14] میباشد.[15] بنابراین، اشک برای امام حسین(ع) نیز یکی از اسباب و راههای رسیدن به آن کمال و مرتبه والای بندگی است.
در روایات نقل شده است که رسول خدا(ص) در مرگ فرزندش «ابراهیم» و یکی از صحابه جلیل القدر بنام «عثمان بن مظعون»[1] و در شهادت «جعفر بن ابىطالب» و «زید بن حارثه»گریه کرد.[2]
گریه کردن بر مصائب امام حسین(ع) نیز از شیوههاى معمول عزادارى است، که امام رضا(ع) فرمود: «فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ.»؛[3]پس بر همانند حسین باید گریهکنندگان، گریه کنند.
گریه خوف از خدا دارای آثار فردی و اجتماعی فراوان است که به برخی از آن آثار که در روایات بیان شدهاند اشاره میکنیم:
1. نجات از آتش جهنم، 2. پاداشی چون بهشت، 3. بخشیده شدن گناهان، 4. محشور شدن با پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحان، 5. جلب رحمت الهی، 6. نورانی شدن قلب و... .[4]
یکی از آثار اجتماعی اشک خوف، این است که اگر شخصی در یک گروه و امتی باشد و از ترس خداوند متعال اشک بریزد، خداوند به خاطر اشک او بر آن امت، نیز رحم میکند و اگر مستحق عذاب باشند از عذابشان صرف نظر میکند و آنان را میبخشد.[5]
اما گریه بر امام حسین(ع)، نیز هر گاه از روی شعور و معرفت باشد، علاوه بر داشتن آثار فردی که به آن اشاره خواهیم نمود، دارای آثار اجتماعی نیز میباشد که به عنوان نمونه به برخی از آثار فردی و اجتماعی آن اشاره میکنیم.
الف. آثار و فواید فردی
1. سرور و شادی در روز قیامت و همنشینی با امامان معصوم(ع)؛ امام رضا(ع) میفرماید:«مَنْ کَانَ یَوْمُ عَاشُورَاءَ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ یَجْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ وَ قَرَّتْ بِنَا فِی الْجِنَانِ عَیْنُه»؛[6]هرکس روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریهاش باشد خداوند -عزَّ و جلَّ-روز قیامت را روز شادی و خوشحالی او قرار میدهد و چشمش با دیدن ما در بهشت روشن میشود.
۲. بخشیده شدن گناهان؛ چنانکه امام رضا(ع) میفرماید: «فَإِنَّ الْبُکاءَ عَلَیْهِ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظامَ»؛[7] گریه بر امام حسین(ع) گناهان بزرگ را از بین میبرد.
۳. پاداشی چون بهشت؛ ائمه اطهار(ع) میفرمایند: «مَنْ بَکى وَ أَبْکى واحِدَاً فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[8] هر کس گریه کند و یا یک نفر را بگریاند پس بهشت برای او است. و «مَنْ تَباکى فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[9] هر کس خودش را در مصیبت آل رسول به صورت گریه کننده در بیاورد پاداش او بهشت است.
ب. آثار و فوائد اجتماعی
احیاى نهضت عاشورا و حفظ مکتب اهل بیت(ع) و تداوم بقای اسلام و تعظیم بزرگترین شعائر الهی از جمله آثار اجتماعی اشک بر امام حسین(ع) میباشد.
به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزاى امام حسین(ع) فوق العاده نیرومندى براى بیدارى مردم است و راه و رسمى است که آنحضرت آنرا به پیروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقاى اسلام باشد.[10] به همین دلیل، برپایى این مجالس در روایات به عنوان «احیاى امر اهلبیت(ع)» تعبیر شده است؛ امام صادق(ع) در مورد اینگونه مجالس فرمود: «إِنَّ تِلْکَ الْمَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْیُوا أمْرَنا»؛[11] اینگونه مجالس (شما) را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید.
همچنین تردیدی نیست، امام حسین(ع) که تمام هستى خویش را یکجا با خداوند معامله کرد و با تمام اهلبیت(ع) و فرزندان در قربانگاه عشق قدم نهاد و مخلصانه از همه چیزش در راه خدا گذشت، از عظیمترین شعائر الهى است و برپایى مجالس عزا و گریه براى آنحضرت، علاوه بر تجلیل از مقام شامخ آن امام همام، تعظیم یکى از بزرگترین شعائر الهى محسوب مىشود، که خداوند متعال میفرماید: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛[12] هر کس شعائر الهى را بزرگ دارد، این کار نشانه تقواى دلها است.
نتیجهگیری
با بررسی روایات در باب اشک خوف و اشک بر امام حسین(ع)، روایتی مشاهده نشده که صراحت در برتری اشک بر امام حسین(ع) نسبت به اشک از خوف خداوند متعال داشته باشد، اما میتوان گفت: همه اعمال انسان در راستای رسیدن آدمی به مقام عبودیّت و بندگی الهی است چنانکه بهترین تاج افتخار برای رسول اکرم(ص) عبد بودن و بندگی ایشان است و در تشهد نماز میخوانیم: «أشهد انّ محمداً عبده و رسوله».[13] اشک مخلصانه از خوف و خشیت خدا، یکی از مراتب عبودیت و بندگی و مقام کمال انسانی است؛ چنانکه در روایتی از امام علی(ع) آمده است: «عبودیت و بندگی خداوند متعال، در پنج چیز است که یکی از آن پنج چیز، «گریه از ترس خداوند»[14] میباشد.[15] بنابراین، اشک برای امام حسین(ع) نیز یکی از اسباب و راههای رسیدن به آن کمال و مرتبه والای بندگی است.
[1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار،ج 79، ص 91، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[2].همان، ص 104.
[3]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 14، ص 504، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق.
[4]. ر.ک: نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 241 - 247، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[5]. کلینى، محمد، الکافی، محقق، مصحح، غفارى على اکبر - آخوندى، محمد، ج 2، ص 482، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
[6]. وسائل الشیعة، ج 14، ص 504.
[7]. همان.
[8]. بحار الأنوار، ج 44، ص 288.
[9].همان.
[10]. ر.ک: نمایههای «عزاداری امام حسین(ع)، مایه حیات جامعه»، سؤال 348؛ «نقش عزاداری امام حسین(ع)»، 2302؛ «آغاز عزاداری امام حسین»، سؤال 3914؛ «جواز عزاداری امام حسین و روایات»، سؤال 7184.
[11]. وسائل الشیعة، ج 14، ص 501.
[12]. حج، 32.
[13]. شهادت می دهم به درستی که محمد(ص) بنده و فرستاده خداست.
[14]. «الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه».
[15]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 178، مطبعة حیدریة، نجف، چاپ اول، بیتا؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 244.