اسم و نام بیانگر مسمی و صاحب آن است و هر گاه اسم تلفظ می شود صاحب آن اسم به ذهن انسان می آید، بنابراین لازم است برای افراد و مواردی که اسم انتخاب می کنیم، اسم خوب انتخاب کنیم. در روایات آمده است درست ترین نام آن است که بر بندگی دلالت نماید؛ همچنین بهترین اسامی، نام پیامبران (ص) است.
اسم، نام و عنوان، نشانه و تابلوی کاشف از هویت و ماهیت هر چیزی است. اسم لفظی است که انسان با شنیدن آن بدون اختیار به معنا و صاحب آن منتقل می شود. براى همه موجودات (گیاهان، حیوانات، جمادات و.... وجود نام و اسمی که تداعی کننده و مشخص کننده آنان باشد ضرورت دارد.
از آن جا که انسان اشرف مخلوقات و موجودات است. و هر یک از افراد انسان دارای شخصیت مسقلی هستند، شایسته است زیباترین و با ارزش ترین اسم ها برای او انتخاب شود. نامی که متناسب با حال و شرافت و کرامت انسانى او باشد. پیامبر اسلام (ص) فرمود: "یکی از حقوق فرزند بر پدر این است که نام نیک و زیبا برای او انتخاب کند."[1]
در اسلام داشتن نام و لقب نیکو یک ارزش است و می تواند در روحیه و جسم انسان اثرات مثبتی داشته باشد. از این رو شایسته است هر مسلمانی برای فرزندان خود از نام ها و القاب خوب و با معنا انتخاب کند؛ زیرا نام خوب تداعی کننده معنای خوب و نام بد تداعی کننده معانى و مفاهیم بد و نا مناسبی است که موجب هتک حرمت انسان می گردد.
در تعالیم اخلاقی اسلام معیارها و ضوابطی برای نام نیک افراد انسان بیان شده است از جمله:
1. اسم باید در حد شخصیت صاحب آن بوده و متناسب با تمام دوران های زندگی او (کودکی، نوجوانی جوانی و کهن سالی) باشد.
2. از اسامی خاص ذات باریت عالی نباشد. مثل ذات، رحمان
3. درست ترین نام آن است که بر بندگی دلالت نماید؛ مانند: عبدالله، عبدالرحمن و عبدالرحیم و ....[2]
4. اسامی پیامبران (ع) و ائمه اطهار (ع)، در روایت وارد شده است بهترین نام ها، اسامی پیامبران (ص) است.[3] امام صادق (ع) از پیامبر اسلام (ص) نقل می کند که فرمود: کسی که سه فرزند پسر داشته باشد و نام هیچ کدام را محمّد نگذارد بر من جفا کرده است.[4]
4. دارای معنای زشت یا از اسامی افراد بد نام نباشد.
در روایتی امام باقر (ع) از پیامبر (ص) نقل نمودند که آن حضرت (ص) بهترین و بدترین اسم را چنین برمی شمرد.
بهترین اسم: عبدالله، عبدالرحمن و ... بدترین اسم: ضرار، مرة، حرب و ظالم.[5] در برخی دیگر از روایات نام های حکم، و حکیم و خالد و مالک نیز بر این نام ها افزوده شده است.[6]
در بین اسامی خوب و زیبا نیز بعضی از بعض دیگر با ارزش تر و بالاتر هستند. هرکس باید سعی کند بهترین اسم را که دارای امتیازات و معیار های بیشتری است انتخاب نماید.