การที่จะรู้ถึงความแตกต่างและความไม่แตกต่างระหว่างความเชื่อมั่นตัวเอง กับการไว้วางใจหรือมอบหมาย ขึ้นอยู่กับการได้รับความเข้าใจของทั้งสองคำ ความเข้าใจเกี่ยวกับความเชื่อมั่นตนเอง, สามารถอธิบายได้ 2 ความหมายกล่าวคือ :
1. การรู้จักศักยภาพ ความสามารถ การพึ่งพา และการได้รับเพื่อที่จะเข้าถึงตัวตนของความปรารถนา และสติปัญญาที่แท้จริง
การเก็บเกี่ยวจะไม่ขัดแย้งกับวัฒนธรรมของความไว้วางใจเลยแม้แต่น้อย ความพิเศษของการตีความนี้คือ เข้ากันได้กับสองการตีความหลักและเป็นแก่ของศาสนา"ความรู้ตนเอง" และ “การรู้จักความโปรดปรานต่างๆพร้อมกับการใช้ประโยชน์.
2. ความเชื่อมั่นตนเอง ในลักษณะที่ว่าเป็นการพึ่งพาสิ่งที่มีและความรู้ของตน และขอให้ประสงค์ของพวกเขาเป็นแหล่งแห่งความดีเป็นจุดเริ่มต้นและความสำเร็จ
การให้ความหมายเช่นนี้ ไม่เพียงแต่ไม่สอดคล้องกับคำสอนทางศาสนาเท่านั้น ทว่ายังเป็นเหมือนภาพลวงในจินตนาการ ความเชื่อมั่นทำนองนี้ “อันตรายอย่างยิ่ง" ไม่มีสิ่งใดอื่นนอกเสียจาก “การหลอกตัวเอง” และการไม่มีความเชื่อมั่นในตัวเอง ท่านอิมามอะลี (อ.) กล่าวถึงการเชื่อมั่นตัวเองว่า "ผู้ใดไว้วางใจตัวเองว่าเท่ากับเขาได้ทรยศตัวเอง"
ความเข้าใจเกี่ยวกับ การไว้วางใจ โดยหลักการแล้วคำว่า ตะวักกัล มาจากคำว่า วะกาลัต หมายถึงการเลือกตัวแทน ซึ่งจุดประสงค์ด้านหนึ่งอยู่ในทิศทางเดียวกันกับของความเชื่อมั่น (ในความหมายที่กล่าวถึง) ความไว้วางใจที่ : เมื่อมนุษย์เผชิญหน้ากับปัญหาอันใหญ่หลวง เขาอย่ามีความรู้สึกว่าตนด้อยค่าและอ่อนแอ ทว่าด้วยการอาศัยอำนาจอันไม่มีที่สิ้นสุดของพระเจ้า เขาจะต้องได้รับชัยชนะอย่างแน่นอน การเผชิญหน้ากับอุปสรรคปัญหาที่ซับซ้อน, และเขาได้พยายามที่จะเปิดปมปัญหา ในประเด็นที่ตนไร้ความสามารถก็จะมอบความไว้วางใจต่อพระเจ้า หมายถึงตนได้พึ่งพาพระเจ้า และไม่ได้หยุดยั้งความพยายาม ทว่าตนยังมีความสามารถในการทำบางสิ่งบางอย่างใหม่อีกครั้ง ขณะเดียวกันตนก็ตระหนักเสมอว่าพระเจ้าคือตัวการหลัก เนื่องจากเพียงแค่กระพริบตาเท่านั้น ถ้าเราได้แยกออกจากแหล่งที่มาของอำนาจและพลังทั้งหมดของพระองค์ หรือแยกผลกระทบอันเป็นปัจจัยธรรมชาติ จากประสงค์ของพระเจ้าแล้วละก็ถือว่าเป็นชิริกประเภทหนึ่งทันที เนื่องจากปัจจัยธรรมชาติทั้งหมดที่มีอยู่ล้วนมากจากพระองค์ทั้งสิ้น และทั้งหมดเป็นไปตามพระประสงค์ของพระองค์
แต่การตีความในความหมายที่สอง ของความเชื่อมั่นตัวเอง ไม่เข้ากันกับความไว้วางใจ เพราะถือว่าปัจจัยและความสามารถต่างๆ เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งที่เป็นเอกเทศเมื่ออยู่ต่อหน้าพระประสงค์ของพระองค์ และตนได้พึ่งพาสิ่งอื่นนอกเหนือจากพระองค์ ตลอดจากความเข้าใจก็ตรงกันข้ามกับการมอบหมายความไว้วางใจที่มีต่อพระเจ้า
ท่านนบีมุฮัมมัด (ซ็อล) กล่าวว่า "ฉันได้ถามกาเบรียล (ญิบรออีล) ว่า : ความไว้วางใจหมายถึงอะไร ตอบว่า : หมายถึงการรับรู้ถึงความจริงที่ว่าสรรพสิ่งถูกสร้างทั้งหลาย ไม่ให้คุณและไม่ให้โทษใดๆ และการที่เราได้ถอดถอนสายตาออกจามือและทรัพย์สินของประชาชน และเมื่อปวงบ่าววางตนได้เช่นนี้เวลานั้นเขาก็จะไม่เพื่อสิ่งอื่นใดอีก นอกจากอัลลอฮฺ และจะไม่มีความหวังกับสิ่งอื่นใดอีก นอกจากพระองค์ และทั้งหมดเหล่านี้คือแก่นแท้และขอบเขตของความไว้วางใจ"
การติดตามความแตกต่างระหว่าง "ความเชื่อมั่นตนเอง" และ "ความไว้วางใจ" ขึ้นอยู่กับการความเข้าใจของทั้งสองแนวคิดดังกล่าว จะอธิบายเพื่อเป็นจุดเริ่มต้นความเข้าใจทั้งสองนี้ :
ก. ความเข้าใจเกี่ยวกับความมั่นใจในตนเอง :
สำหรับคำข้างต้น สามารถพิจารณาถึงความแตกต่างกันของทั้งสองได้ดังนี้ :
1) ความเชื่อมั่นตนเองหมายถึง การรู้จักความสามารถ ศักยภาพต่างๆ ตลอดจนการพึงพาอาศัย และการเก็บเกี่ยวเพื่อไปให้ถึงยังความต้องการ และบรรลุความหวังที่แท้จริงของตัวตน
ความเข้าใจดังกล่าวนั้นไม่เพียงแต่ ไม่ขัดแย้งกับบรรทัดฐานของศาสนาเท่านั้น ทว่าในความเป็นจริงแล้วก็คือความต้องการของพระเจ้า ซึ่งเมื่อสัมพันธ์ไปยังการค้นหาคุณสมบัติดังกล่าวนั้น ถือว่าเรามีหน้ารับผิดชอบ การที่เราไม่ขวนขวายหาความพิเศษนั้น เท่ากับเราได้ละทิ้งสิ่งมีค่าไปมากมาย อย่างน้อยที่สุดคือความเสียหายที่เกิดขึ้น ความล้มเหลวในชีวิต และความไม่มีประโยชน์ในการแสวงหาความพึงพอพระทัยจากพระเจ้า ดังนั้น ความเข้าใจอันสูงส่งเกี่ยวกับ "ความเชื่อมั่นตนเองจึงได้รับการสรรเสริญไว้
ปัจจัยหลายประการที่ยอมรับ ความหมายแรกของ "ความเชื่อมั่นตนเอง" กล่าวคือ
1.1 การที่รู้ตัวเองว่า ฉันเป็นใคร ? ฉันมีความสามารถอะไรบ้าง ? จุดแข็งและจุดอ่อนของฉันอยู่ตรงไหน ? คุณลักษณะดีสิ่งใดบ้างที่มีอยู่ในตัวฉัน ? หน้าที่ความรับผิดชอบของฉันคืออะไร ? ความมั่งมีและสิ่งมีค่าทั้งวัตถุปัจจัยและศีลธรรมฉันคืออะไร ? ฉันควรจะมีแผนการอะไรบ้างจึงจะสามารถเก็บเกี่ยวผลกำไร และเป็นประกับฉันได้มากที่สุด ? และผลสะท้อนทั้งหลายล้วนมาจากการตีความหมายสำคัญ 2 ประการเอาไว้กล่าวคือ "ความรู้ตนเอง" และ "การรู้จักใช้ความโปรดปราน" ความเชื่อมั่นที่มีต่อตัวเอง ไม่ใช่สิ่งใดอื่นนอกจากการพิจารณาไปยังองค์รูปที่อยู่เหนือมนุษย์ และการพิจารณาไปยังมิติที่สูงส่งของมนุษย์" ซึ่งสิ่งนั้นไม่ต้องผ่านการรู้จักความโปรดปรานแต่อย่างใด โดยพื้นฐานแล้วพระเจ้าทรงมอบความโปรดปรานแก่มนุษย์ทุกคนอยู่แล้ว และพระองค์ได้ให้มนุษย์เป็นผู้รับผิดชอบในความโปรดปรานเหล่านั้น ซึ่งพระองค์จะสอบถามจากเขา ดังนั้น การมีหน้าที่รับผิดชอบความโปรดปรานนั้น ไม่ใช่การพึ่งพาในสิ่งที่มี การเชื่อมั่นตนเอง และการได้รับประโยชน์จากความโปรดปราน การมีความรู้สึกที่ดี และความมั่นคง
ดังนั้น ความหมายของ "การมีความเชื่อมั่น" ก็คือ : การเชื่อว่าฉันก็เป็นบ่าวคนหนึ่ง จากปวงบ่าวทั้งหลายของพระเจ้า ซึ่งพระองค์มีความโปรดปรานเหล่านี้ และเราสามารถรับเอาความโปรดปรานเหล่านั้น มิเช่นนั้นแล้วเท่ากับเราไม่ได้ขอบคุณพระองค์
1.2 ด้วยเหตุนี้ เราจึงยอมรับความหมายแรกของ "ความเชื่อมั่น" การพิสูจน์ ความเป็นอิสระ การเชื่อมั่นตนเอง การไม่พึ่งพาคนอื่น และความภาคภูมิใจในตัวเอง อีกนัยหนึ่ง การเชื่อมั่นตนเอง คือการยอมรับอย่างชาญฉลาด การนำข้อมูลและผลประโยชน์อันทรงคุณค่าไปใช้ ในลักษณ์ที่ว่าเป็นความภาคภูมิใจสำหรับตนเองและอิสลาม ตรงกันข้ามกับความพ่ายแพ้ความแปลกหน้า การวิวาท ความเจ็บช้ำ และความกลวงว่างเปล่าของมนุษย์ ซึ่งไม่มีความเป็นมนุษย์หลงเหลืออยู่อีกนอกจากชื่อเท่านั้น
ด้วยความเชื่อมั่นตนเอง ก่อให้เกิดการจัดระเบียบความคิด และด้วยนิยามที่ว่า การปรับปรุงความคิด นั่นเองทำให้เราได้รับกุญแจทองพิชิตความสำเร็จ มิเช่นนั้นแล้วเมื่อพวกเผด็จการต้องการสร้างอิทธิพลกับประชาชาติ หรือประเทศใดประเทศหนึ่ง อันดับแรกพวกเขาจะจู่โจมด้านวัฒนธรรมก่อน โดยกล่าวว่า : พวกคุณไม่มีสิ่งใดเลย ! ความคิดของพวกคุณล้าหลัง และตกสมัยไปมาก ตอนนี้มันเร็วเกินไปสำหรับพวกคุณที่จะมาพูดถึง! ความอิสระ หรือเสรีภาพ ด้วยเหตุนี้ จะเห็นว่าส่วนใหญ่แล้ว แทนที่จะเชื่อมั่นตนเอง แต่กลับพ่ายแพ้ ยอมล้าหลัง และเมือคิดว่าตนเองยังอยู่ใต้จุดศูนย์ ก็เริ่มหวั่นไหวปรบมือตีเท้าตนเอง จากตัวเองก็กลายเป็นคนอื่น และจะสารภาพว่า ตนเองนั้นยากจนเป็นขอทาน ซึ่งประเด็นนี้เองที่เป็นจุดเริ่มต้นการเปลี่ยนแปลงประชาชน วัฒนธรรม และศาสนา
ประชาชนจำนวนไม่น้อยที่ต้องประสบกับ ความอ่อนแอและความว่างเปล่าทางจิต ความทุกข์ทรมานจิตใจ พวกเขาคือผู้ที่คิดว่าตนเองต่ำต้อยด้อยค่า
นักจิตวิทยาท่านหนึ่งได้วิเคราะห์ว่า :
ความภาคภูมิใจในตนเอง มีบทบาทสำคัญการแสดงออกของพฤติกรรมที่สมเหตุสมผล หรือพฤติกรรมที่ผิดปกติและไม่สอดคล้องกันของบุคคลต่างๆ ดังเช่นผลการวิจัยที่สรุปว่า ความภาคภูมิใจในตนเอง อาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดการพัฒนา หรือกระชับการป้องกัน หรือการปรับพฤติกรรมบางส่วนของมนุษย์
ท่านอิมามฮาดี (อ.) กล่าวว่า “บุคคลใดดูถูกตัวเองและพบว่าตนไม่มีค่า ในด้านในของเขาย่อมมีความรู้สึกไม่ดี รู้สึกด้อยกว่า ดังนั้น จะไม่ปลอดภัยจากความไม่ดีของเขา."
ดังนั้น ความเชื่อมั่นตนเอง ที่ได้รับความชื่นชมและเป็นที่ยอมรับนั้น จะเป็นสาเหตุทำให้เรามีความภาคภูมิใจในตนเอง ซึ่งผลของความภาคภูมิใจในตนเองก็คือ ความอดทนและความสามารถนั่นเอง
ท่านนบีมุฮัมมัด (ซ็อล ฯ) กล่าวว่า "ความอดทนขันติของสุภาพบุรุษ สามารถถอดถอนภูเขาได้."[1]
ท่านเฆาะซาลี กล่าวว่า "คำอธิบายของคำว่า เฮมมัต คือความอดทนขันติตัวตน การมีจิตใจมั่นคงเปี่ยมล้น ความอดทนของบรรดาผู้อาวุโสคือ การรู้จักตัวเองว่าเป็นผู้มีเกียรติยศ[2]
1.3 คุณสมบัติที่ดีอีกประการหนึ่งของ ความเชื่อมั่นตนเอง คือมีความสอดคล้องกับวัฒนธรรมของความไว้วางใจ
2) ความหมายที่สองของ ความมั่นใจในตนเองคือ : ความเชื่อมั่นในตัวเองเลยเถิดไปจนถึงที่ว่า ตนได้พึ่งพิงเฉพาะความมั่งมีและความรู้ของตน ความประสงค์ของตน คือแหล่งและเป็นจุดเริ่มต้นของความสำเร็จทั้งหลาย
ความเข้าใจเหล่านี้ไม่เพียงแต่ ไม่สอดคล้องกับคำสอนทางศาสนาเท่านั้น ทว่ายังเป็นภาพลวงตาที่อยู่ในความคิดของมนุษย์ แน่นอน ความเชื่อมั่นตนเองเหล่านี้ ล้วนถูกตำหนิและได้รับคำประณามทั้งสิ้น เพราะเป็นความเชื่อมั่นในอัตตาตัวเอง ซึ่งสิ่งนี้เองที่เป็นจุดของความหายนะ ท่านอิมามอะลี (อ.) กล่าวถึงการเชื่อมั่นตัวเองประเภทนี้ว่า "ผู้ใดไว้วางใจตัวเองว่าเท่ากับเขาได้ทรยศตัวเอง"
เพราะเหตุใด ความหมายของ ความเชื่อมั่นตนเอง ในความหมายนี้จึงได้รับการตำหนิ ? ปัจจัยต่อไปนี้ถือเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้ความหมายข้างต้นไม่เป็นที่ยอมรับ
1. สมมติฐานเท็จจะเป็นสาเหตุก่อให้เกิดบุคลิกภาพโกหกและทำลายความสมดุล เมื่อเราคิดได้ว่า"เพียงพอแล้วที่ฉันต้องการ" "สิ่งที่ถูกต้องคือสิ่งที่ฉันเข้าใจ ดังนั้น ทัศนะของฉันจะต้องเป็นวิชาการ" "ไม่มีอุปสรรคใดบนหนทางที่ฉันก้าวเดินและ ... " ทัศนะคติและและความคิดเช่นนี้เป็นสาเหตุก่อให้เกิด"การปฏิเสธบุคลิกภาพมากยิ่งขึ้น" และด้วยความเร็วความหลงระเริงในความภาคภูมิใจในตัวเอง", ทำให้มองว่าตนเองเป็นบุคคลสำคัญขึ้นมาทันที เป็นที่ชัดเจนว่าพฤติกรรมหลอกลวงเหล่านี้จะไปนำไปสู่การฝึกฝนจิตวิญญาณ การจิตนาการในทางไม่ดี, ซึ่งล้วนทำลายความสมดุลและบุคลิกภาพอันแท้จริงของตนเองในที่สุด
อย่างไรก็ตามเราจำเป็นต้องรู้จักพรมแดนและควรให้ความสำคัญขอบเขตและปัจจัยอื่น ๆ ความเป็นจริงต่างๆ เพื่อความเป็นส่วนตัว การมีความมั่นใจตนเองแบบแปลกประหลาดนี้, จะไม่เหลือที่ให้ทำการประเมินความจริงในความสามารถของตนอีกต่อไป ท่านอิมาม อะลี (อ.) กล่าวว่า :ถ้าเจ้าต้องการความเมตตาจากพระเจ้า, เจ้าจะต้องรู้จักมิติของศักยภาพและเขตแดนของความไร้สามารถเสียก่อน มิเช่นนั้นเจ้าก็จะเลยเส้นของตนเอง เจ้าจะสร้างความหวัง ความก้าวหน้าและความเมตตาให้เป็นรากฐานแห่งทรัพย์สมบัติ”[3]
ด้วยเหตุนี้เอง จะเห็นว่าอิสลามได้ห้ามมิให้บุคคลสนใจตนเองในลักษณะนี้ตั้งแต่แรก และยังได้เตือนว่าถ้าหากเจ้าไม่ปล่อยวางจิตใจเช่นออกไปละก็ เจ้าก็จะได้พบกับผลที่เลวร้าย 2 ประการ กล่าวคือ ความยโสและทระนง กับความภาคภูมิใจ ตนเองในทางที่ผิด
"นอกเหนือจากความเสียหายที่เกิดจากความยโสโอหัง [ออกนอกความผิดของตนเองและมีความสุขกับพฤติกรรมของตน] ต้นไม้แห่งความผิดร้ายแรงนี้จะก่อให้เกิดบาปกรรมใหญ่จำนวนมากที่เชื่อมโยงกับเขา ... ม่านแห่งความยโสโอหังและสิ่งปกคลุมความหลงตัวเอง จะกลายเป็นอุปสรรคชั่วร้ายขวางกั้นไม่ให้มองเห็นความชั่ว และความผิดของตนเอง และนี่คือความทุกข์ เป็นความเศร้าสลดใจที่สุดที่กีดกันมนุษย์ให้ออกห่างจากความสมบูรณ์แบบทั้งหมด ความเสียหายอีกประการหนึ่งที่เกิดจากความยโสโอหัง ...คือจะทำให้เกิดความมั่นใจในตัวเองและการกระทำของตน ซึ่งจะกลายเป็นสาเหตุทำให้มนุษย์กลายเป็นคนโง่เขลาไร้โชค คิดว่าตนไม่จำเป็นต้องพึ่งพระเจ้าอีกต่อไป ไม่จำเป็นต้องใส่ใจในความโปรดปรานของพระองค์[4]
2. ความเชื่อมั่นในภารกิจของตน เท่ากับเป็นการปฏิเสธเตาฮีดอัฟอาล (ความเอกเทศในการกระทำ) ของพระเจ้า
ในวิชาด้านหลักความเชื่อได้พิสูจน์แล้วว่า ทุกการมีอยู่ ทุกการเคลื่อนไหว และทุกการกระทำบนโลกนี้ ล้วนกลับไปหาอาตมันบริสุทธิ์ของพระเจ้าทั้งสิ้น พระองค์คือปฐมเหตุของกลไกและเป็นจุดเริ่มต้นของทุกสาเหตุ (ปฐมสาเหตุของทุกสาเหตุ) แม้แต่การกระทำที่เกิดจากเรา ในความหมายหนึ่งการกระทำนั้นมาจากพระองค์ พระองค์คือผู้ในพลังและกำลังไว้ในเจตจำนงเสรีของเรา พระองค์ให้ความเสรีและความประสงค์แก่เรา แต่การกำกับของพระเจ้าไม่ได้หมายความว่าพระองค์ขจัดเราออกไปจากสาระบบ เนื่องจากพระองค์ได้มอบพละกำลังและเจตจำนงเสรีแก่เรา ในความเป็นจริงเราคือผู้ก่อให้เกิดการกระทำต่างๆ เราคือผู้รับผิดชอบการกระทำเหล่านั้น ขณะเดียวกันเราก็ไม่ถอดถอนพระเจ้าออกไปจากผู้กระทำ เนื่องจากทุกสิ่งที่เรามีอยู่ล้วนมาจากพระองค์ทั้งสิ้น และสิ่งเหล่านั้นย่อมกลับไปหาพระองค์ (ไม่มีผลอันใดในสรรพสิ่งนอกจากอัลลอฮฺ)[5] ในขณะที่ถ้าเพื่อว่าเราคิดว่า ตัวเราคือศูนย์กลางหลัก เท่ากับเราได้ทึกทักเอาว่าเราเป็นผู้กระทำโดยไม่มีเหตุผล ทะนงตนเองต่อหน้าความประสงค์และอำนาจสมบูรณ์ของพระเจ้า
ข. ความเข้าใจเกี่ยวกับความไว้วางใจ
"ตะวักกัล” มาจากรากศัพท์คำว่า "วะกาลัต" หมายถึงการเลือกผู้แทน ขณะเดียวกันเราก็รู้ว่า
อันดับแรก การเลือกตัวแทนปฏิบัติเพื่อกระทำในบางภารกิจ,หรือปกป้องเราจากบางภารกิจ สิ่งจำเป็นในตรงนี้คือมนุษย์จะต้องไร้ความสามารถในการกระทำสิ่งนั้นเสียก่อน ตรงนี้จึงได้ใช้ความสามารถของคนอื่น และด้วยความช่วยเหลือของเขาทำให้เราสามารถแก้ไขปัญหาลงได้
ประการที่สอง ตัวแทนที่ดีคือบุคคลที่อย่างน้อยต้องมี 4 คุณสมบัติดังนี้ มีความรู้เพียงพอ, มีความไว้วางใจ, มีความสามารถ,และมีความเห็นอกเห็นใจ[6]
ในการอธิบายความหมายแรกของ ความเชื่อมั่น (ความรู้ด้วยตนเอง และความภาคภูมิใจในตนเองควบคู่ไปกับการประยุกต์ใช้ความสามารถและศักยภาพที่มี) จะไม่ขัดแย้งกับความไว้วางใจเชย เพราะ, (ผ่านไปแล้วสำหรับภารกิจที่เป็นของศาสนาอย่างแน่นอน เช่น ความรู้ด้วยตนเอง และความเข้าใจและการใช้ประโยชน์จากความโปรดปรานซึ่งซ่อนอยู่ใน ความหมายดังกล่าว) โดยทั่วไปความไว้วางใจที่แท้จริงก็มีรากที่มาจากความหมายนี้และมีความเชื่อมั่นตนเอง : แม้ว่าจุดประสงค์ของความไว้วางใจ,คือการที่มนุษย์จะต้องไม่แสดงความอ่อนแอกับปัญหาร้ายแรง ต้องไม่รู้สึกว่าตนด้อยน้อยค่า ทว่าด้วยการพึงพิงอำนาจที่ไม่มีที่สิ้นสุดของพระเจ้า จะทำให้ตนได้รับชัยชนะและประสบความสำเร็จ ด้วยเหตุนี้ ความหมายหนึ่งของ ความไว้วางใจคือ การสร้างความหวัง การเติมเต็มพลัง การสนับสนุน,อันเป็นเหตุก่อให้เกิดความมั่นคง ดังนั้น การไว้วางใจในพระเจ้าจะไม่มีความหมายอื่นนอกเหนือไปจากนี้ กล่าวคือ
เมื่อมนุษย์ต้องเผชิญหน้ากับอุปสรรคปัญหา เหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิต ความเป็นปฏิปักษ์รุนแรงของฝ่ายตรงข้ามความ ความซับซ้อนของเส้นทางและทางตันสำหรับตนเอง ด้วยความไว้วางใจในอัลลอฮฺ ตนได้พยายามเปิดปมเงื่อน ตนได้มองหมายความไว้วางใจในพระเจ้า และพึ่งพาพระองค์ โดยที่ตนได้ดิ้นรนและไม่ลดละความพยายาม ดังนั้น ในทุกทีพระเจ้าคือผลหลักของทุกการกระทำ เนื่องจากทุกที่ที่สายตาได้จับจ้องไป ล้วนเป็นแหล่งที่มาของอำนาจและพละกำลังของพระองค์ทั้งสิ้น
ถ้าบางคนคิดว่าการให้ความสนใจไปในโลกของสาเหตุ และปัจจัยธรรมชาติแล้ว สิ่งนี้ไม่สอดคล้องกับจิตวิญญาณของความไว้วางใจ, เขาเข้าใจผิดพลาดอย่างรุนแรง เนื่องจากการแยกผลของปัจจัยทางธรรมชาติออกจากประสงค์ของพระเจ้าถือเป็นชิริกประเภทหนึ่ง! เพราะว่าปัจจัยธรรมชาติทั้งหมดที่มี ล้วนมาจากพระองค์ทั้งสิ้น ปฏิบัติไปตามคำสั่งของพระองค์ แน่นอน ถ้าเราคิดว่าปัจจัยและพลังอำนาจต่างเป็นอิสระจากพระองค์ และเผชิญหน้ากับพระประสงค์ของพระองค์ ตรงนี่เองที่จะไม่สอดคล้องกับจิตวิญญาณของความไว้วางใจ”[7]
สรุปสาระสำคัญของคำพูด :ความภาคภูมิใจในตนเองหมายถึง การอาศัยในความกรุณาธิคุณ และการใช้ประโยชน์จากสิ่งที่มี การละทิ้งความสิ้นหวัง สิ่งเหล่านี้สอดคล้องกับความไว้วางใจ แล้วจะไม่ให้เป็นเช่นนี้ได้อย่างไร ขณะที่ท่านนบีมุฮัมมัด (ซ็อล ฯ) คือผู้ที่มอบความไว้วางใจต่อพระเจ้า ทั้งที่ท่านไม่เคยทิ้งโอกาสในการก้าวไปสู่เป้าหมายที่ตั้งเอาไว้ ท่านไม่เคยละทิ้งโอกาส แผนงานที่ละเอียด กลยุทธ์ในเชิงบวก และการใช้อุปกรณ์เครื่องใช้ที่มีอยู่ ท่านยังได้ย้ำเตือนบรรดาผู้ศรัทธาเสมอว่า "พวกเธอมีความสามารถ พวกเธอดีกว่า"[8]
แต่ในความหมายที่สองของความเชื่อมั่นตนเอง ขัดแย้งกับความไว้วางใจได้อย่างไร : ประเด็นตรงข้ามกับความไว้วางใจต่อพระเจ้า คือ การอาศัยสิ่งอื่นนอกเหนือจากพระเจ้า ได้แก่ การพึ่งพาอาศัย, การขึ้นอยู่กับการควบคุม และความเป็นอิสระของคนอื่น ความไม่มีอิสระเป็นของตัวเอง, การมอบความไว้วางใจต่อพระเจ้า ได้ช่วยเหลือมนุษย์ให้รอดพ้นจากการพึ่งพิง การต้องอาศัย และมีความสัมพันธ์กับคนอื่น อันเป็นแหล่งที่มาของความอัปยศอดสูและการเป็นทาส การมอบหมายความไว้วางใจได้ให้เสรีภาพและความเชื่อมั่นในตัวเอง มีรายงานจากพระศาสดามูฮัมมัด (ซ็อล ฯ) กล่าวว่า ฉันได้ถามญิบรออีลผู้นำวะฮฺยูว่า; ความไว้วางใจหมายถึงอะไร ? ตอบว่า ความตระหนักถึงความจริงว่าบรรดาสรรพสิ่งถูกสร้างทั้งหลายไม่ให้คุณและไม่ให้โทษ ไม่เป็นอันตรายหรือสร้างความเสียหายแต่อย่างใด ถอดถอนสายตาไปจากมือและทรัพย์สินของคนอื่น! เมื่อบ่าวคนหนึ่งกระทำได้เช่นนี่ ดังนั้น เขาจะไม่กระทำเพื่อใครอื่นนอกจากอัลลอฮฺเท่านั้น เขาจะไม่มีความหวังกับผู้ใด! และเหล่านี้คือขอบเขตความจริงของความไว้วางใจ[9].
แหล่งข้อมูล :
1. อิมาม โคมัยนี (รฎ.), สี่สิบฮะดีซ, ชัรฮฺฮะดีซ 3 (อุจบ์), 4 (กิบร์), 10 (อำนาจฝ่ายต่ำ), 13 (ตะวักกัล), 20 (ความบริสุทธิ์ใจ)
2. เนญาต, มูฮัมมัด, อัลกุรอานและจิตวิทยา แปลโดยอาหรับอับบาซ, พิมพ์ที่ ออสตอนกุดส์ ระซะวีย์ (อ.), บทที่ 9 (บุคลิกภาพในกุรอาน), หน้า. 287
3. ชัรกอวีย์, ฮะซัน, ฆอมมี ฟะรอซูเยะ ระวอนชะนอซีย์ อิสลามมี, แปลโดย ซัยยิด มุฮัมมัด บากิร ฮุจญตีย์ พิมพ์เผยแพร่โดยศูนย์วัฒนธรรมอิสลาม, หมวดที่สาม วิธีการไปถึงสุขภาพจิตวิญญาณที่สมบูรณ์ และความสะอาดของสุขภาพจิต บทที่ 1, 4 และ 13 (บทที่ 14) การให้บริการด้านจิตวิทยาในหลากหลายวิธี, หน้า. 397-528
[1] มุสนัดอัชชะฮาบ เล่ม 1 หน้า 378
[2] เฆาะซาลีย์ นะซีฮะตุลมุลูก
[3] อัลลามะฮฺ มัจญิลิส บิฮารุลอันวาร เล่ม 66 หน้า 79, บะฮฺรอนีย์ อะลี อิบนุ มัยซัม ชัรฮฺ มาอะฮฺ กะลิมะฮฺ หน้า 59
[4] อิมามโคมัยนี ชัรฮฺ 40 ฮะดีซ หน้า 69 ฮะดีซที่ 3
[5] มะการิมชีรอซีย์ นาซิร พัยยอมกุรอาน เล่ม 3 หน้า 274
[6] มะการิมชีรอซีย์ นาซิร ตัฟซีรเนะมูเนะฮฺ เล่ม 10 หน้า 205
[7] มะการิมชีรอซีย์ นาซิร ตัฟซีรเนะมูเนะฮฺ เล่ม 10 หน้า 297
[8] มะการิมชีรอซีย์ นาซิร ตัฟซีรเนะมูเนะฮฺ เล่ม 10 หน้า 297
[9] มะการิมชีรอซีย์ นาซิร ตัฟซีรเนะมูเนะฮฺ เล่ม 10 หน้า 298, บิฮารุลอันวาร เล่ม 71 หน้า 137 ฮะดีซที่ 23,มะอานิลอัคบาร หน้า 461