“Din” kelimesi, ilahi olan veya olmayan, tahrif olmuş veya olmamış (İslam dini) bütün dinleri kapsamaktadır. Bize göre, her asır ve yerde doğru işlevi olan tek din İslam dinidir; çünkü İslam dini kâmil ve son ilahi dindir. Bu yüzden, İslam dininin, bireysel olsun veya toplumsal, bütün zamanlarda ve hayatın her dalında görüş ve programı vardır. Diğer taraftan dinin işlev alanı, ilim ve teknolojinin işlev alanından tamamen ayrıdır. Teknolojinin ilerlemesiyle, dinin kanun türetmesi ve sunduğu programlar genişlemektedir ve İslam dininin zengin kaynaklarıyla içtihat etme yoluyla yeni çıkan konuların hükümleri açıklanmaktadır.
İnsanın kendisiyle olan irtibatı, insanın diğer canlılarla olan irtibatı (doğa ve toplum) ve insanın Allah ile olan irtibatı olmak üzere her üç bölümde dinin insan için programı vardır. İnsanların hidayet ihtiyaçlarının hepsine, içtihat adı verilen Ehl-i Beyt (a.s.)’in temellerini atmış olduğu yöntemlerle cevap verilmiş ve verilmektedir.
“Din” kelimesi, ilahi olan veya olmayan, tahrif olmuş veya olmamış bütün dinleri kapsamaktadır. Bize göre, bütün zamanlar ve asırlar için doğru işlevi olan tek din İslam dinidir ve diğer dinlerin böyle bir güçleri yoktur; çünkü İslam dini en kâmil ve son gönderilmiş ilahi dindir.
Aslında dinin işlev alanı, ilim ve teknolojinin işlev alanından tamamen farklıdır. İnsanın dine olan ihtiyacının delili; akıl, his ve tecrübe yoluyla ulaşılması mümkün olmyan konuların olmasıdır. Bu bizim derk etme ve öğrenme vesilelerimizin sınırlı olma konusu felsefede akıl sayesinde ispatlanmıştır ve Kur’an-ı Kerim de bu noktaya işaret etmiştir: “Allah-u Teâlâ sizlere bilmediklerinizi öğretmiştir”.[1] Bu yüzden insanlık, dine ihtiyaçsız olacağı bir noktaya ulaşamaz.
Dinin, üç bölümde de insanlar için programı vardır ve insanın üç boyutlu ilişkisinin doğru olmasına çalışmaktadır:
—İnsanın kendisiyle ilişkisi
—İnsanın diğer canlılarla olan ilişkisi (doğa ve toplum)
—İnsanın Allah ile olan ilişkisi
Bu yüzden insan hem dünyaya ve hem de ahrete yönelmektedir. İslam dini ahreti güzelleştirecek bir dünyanın peşindedir ve böyle bir şey dünyevi ahlakın gücü dışındadır. Din, hem kalbe ve hem akla her ikisine de önem vermektedir. Şimdiye kadar kendi varlığının çeşitli boyutlarını kâmilen tanıyamamış insan, nasıl topluma bir program sunarak onların mutluluğunu sağlayabilir. Beşeri ilimler birçok şeyi başarmış olsa da yine de bu ilimler sadece kendi ölçüsünde bazı yöntemlerin planlanmasında bizlere yardımcı olabilir; ama bir ekol, felsefe ve düzen sunmaktan acizdir. İnsanın her şeyden önce bir program ve ekole ihtiyaç duyar. İslam dininde gerekli araç ve teknik bilgilerin bulunması insanlara bırakılmıştır ve din sadece bilimin tek başına ulaşamayacağı konuları üstlenmiştir.
Teknolojinin ilerlemesiyle, dinin kanun çıkartma ve program hazırlama alanı genişlemektedir ve âlimler İslam dininin zengin kaynakları aracılığıyla içtihat ederek yeni çıkan konuların hükümlerini açıklamaktadırlar. İslam kültüründe içtihat sayesinde, modern zamanın insanlarının ihtiyaç ve gereksinimlerini karşılayacak hükümlerin bulunacağında şüphe bırakmamaktadır.
Diğer taraftan eğer ilim ve teknolojinin ilerlemesiyle insanların dine olan ihtiyacı kalmayacak olsaydı, İslam dininin ortaya çıkışından birkaç asır sonra insanlık dine ihtiyacının olmadığını ortaya koyarak kendi aklıyla yolun geri kalanını devam etmeliydi. Günümüz tarihi bunun batıl oluşunun en büyük delilidir. İnsanlık âlemi, kendini dine ihtiyaçsız olarak görmemekle kalmayıp, dine karşı işlemiş olduğu suçtan yani Rönesans’tan sonrası bu yolda tatmış olduğu birçok acılardan sonra bugün kendisini dine daha yakın ve daha muhtaç hissetmektedir.
Daha fazla bilgi edinmek için başvurulması önerilen kaynaklar:
1) Dizin: İslam dininin son olmasının sırrı, 386. soru.
2) Dizin: Din ve değişiklik, 8. soru.
3) Dizin: İslam dini ve bir projenin gerekliliği, 16. soru.
4) Dizin: İslam dini ve birikim düşüncesi teorisi, 17. soru.
5) Dizin: İlim ve din arasındaki kıyas, 210. soru.
6) Hadevi Tahrani, Mehdi, Velayet ve Diyanet, s: 13–56, Akıl evi kültür kurumu.
7) Hadevi Tahrani, Mehdi, İnançlar ve Sorular, Kitabın hepsi, Akıl evi kültür kurumu.
8) Hadevi Tahrani, Mehdi, İçtihadın İnançsal Esasları, Kitabın hepsi, Akıl evi kültür kurumu.