Gelişmiş Arama
Ziyaret
7673
Güncellenme Tarihi: 2010/11/08
Soru Özeti
acaba Bedir ve Tebük savaşlarında peygamber (s.a.a) evlayı mı terk etti ya maslahatı mı?
Soru
kuran-i kerim "Bedir" savaşında aldığı bir karardan ve "Tebük"te münafıklara vermiş olduğu izinden dolayı İslam peygamberini kınıyor, Acaba peygamberin (s.a.a) yapmış olduğu bu ameller onun ismetiyle tezat teşkil etmiyor mu?
Kısa Cevap

Bir grup Müslüman düşünürlerin inancına göre her hangi bir konuyla alakalı gerçekleşen bir olay hakkında peygambere (s.a.a) vahiy gelmemişse, hz. Resul (s.a.a) o olay hakkında karar alıyordu. Elbette Onun (s.a.a) aldığı karar evlaya veya maslahata ters gelebilirdi. Bu iki olaya bağlı olarak Kuranda zikir edilen şey şudur: Allah 'u Teâlâ peygamberi azarlamış ve Onu; neden evlaya veya maslahata ters hareket etti diye kınamıştır. Müslüman düşünürlerden bir diğer grup ise şu inancı taşımaktadır; ismetin evlayı terk etmekle tezat teşkil etmemekle birlikte kati delillere dayanarak ayetler hakkında şöyle diyorlar:

"Yeryüzünde kendi gücünü sabitleştirmeden hiçbir peygamberin esir alması uygun değildir" şeklinde olan Enfal süresinin 67. ayetinde azarlanıp kınanan kimse, yüce İslam peygamberi değil, bedir savaşına katılanlardan bir kısım insanlardır. Hakeza "tebük savaşından geri kalanlara izin verdiğinden dolayı seni af etti" şeklindeki tevbe süresinin 43. Ayetinde konu olan izin ne örfe ve ne lügate göre günah değildir. Söz konusu olan kınanış da ciddi bir kınanış değildir. Aslında bu peygamber için yapılan dua, takdir ve ikram anlamındadır. Dolayısıyla bu olaylarda bile peygamber (s.a.a) maslahatı veya evlayı ter etmemiş değildir.

Ayrıntılı Cevap

Bir grup Müslüman düşünürlerin inancına göre her hangi bir konuyla alakalı gerçekleşen bir olay hakkında peygambere (s.a.a) vahiy gelmemişse, hz. Resul (s.a.a) o olay hakkında karar alıyordu. Elbette Onun (s.a.a) aldığı karar evlaya veya maslahata ters gelebilirdi. Bu iki olaya bağlı olarak Kuranda zikir edilen şey şudur: Allah 'u Teâlâ peygamberi azarlamış ve Onu; neden evlaya veya maslahata ters hareket etti diye kınamıştır. Müslüman düşünürlerden bir diğer grup ise şu inancı taşımaktadır; ismetin evlayı terk etmekle tezat teşkil etmemekle birlikte kati delillere dayanarak ayetler hakkında şöyle diyorlar:

" Yeryüzünde kendi gücünü sabitleştirmeden hiçbir peygamberin esir alması uygun değildir " şeklinde olan Enfal süresinin 67. ayetinde azarlanıp kınanan kimse, yüce İslam peygamberi değil, bedir savaşına katılanlardan bir kısım insanlardır. Hakeza " tebük savaşından geri kalanlara izin verdiğinden dolayı seni af etti " şeklindeki tevbe süresinin 43. Ayetinde konu olan izin ne örfe ve ne lügate göre günah değildir. Söz konusu olan kınanış da ciddi bir kınanış değildir. Aslında bu peygamber için yapılan dua, takdir ve ikram anlamındadır. Dolayısıyla bu olaylarda bile peygamber (s.a.a) maslahatı veya evlayı ter etmemiş değildir.

Detaylı cevap

Acaba peygamberlerin masum oluşları, onların evlayı terk etmemelerini gerektiriyor mu yoksa böyle bir gereklilik söz konusu değil midir? Noktasında İslam düşünürleri tarafından değerli ve kayda değer açıklamalar yapılmıştır:

Peygamberlerin İsmeti noktasında şöyle demişleridir: burhanın delalet ettiği nihai durum peygamberlerin, günahtan, hatadan ve unutkanlıktan masum olmalarıdır. Burhan evlayı terk etmemelerine delalet etmemektedir. Allah u Teâlâ da bazen peygamberlerini iki güzel şey; birisi güzel diğeri daha güzel, o iki güzel şeylerden "daha güzel" olanını terk ettiklerinde bir şekilde onları cezalandırmış. [1]  

Bir diğer grup ise şöyle diyor: hakkında vahiy daha inmemiş herhangi bir konu ve olay söz konusu olduğunda, peygamber (s.a.a) onunla ilgili bir karar alıyordu. Alınan karar daha iyi olabilirdi yönünde olmamış olsaydı, aradan zaman geçmeksizin vahiy inerdi ve peygamberin görüşünün olduğu istikametinin tersine daha iyi olan yöne dönmesi noktasında peygamberi uyarıyor. "Bedir" [2] vakıasında esirlerle alakalı gerçekleşen karar ya "tebük" [3] vakıasında bir grup münafığa verdiği izin nedeniyle inen ayetler de bu doğrultuda değerlendiriliyor. [4]

Şia düşünürlerinin ekseriyeti ise evlanın terki, peygamberlerin ismetine her hangi bir zarar getirmediği anlayışına sahip olmalarıyla birlikte, bu iki ayetten peygamberin evlayı terk ettiği anlayışını anlamıyorlar. Bedir vakıasıyla ilgili olan ayetteki kınama ve azarlama İslam peygamberine yönelik olmadığını söylüyorlar.  

Allame Tabatabai el-mizan tefsirinde şöyle yazıyor: ayetin manası şudur: Allah kendi peygamberlerinin arasında cari kıldığı yasada (sünnette) görülmemiştir ki, bir peygamber kendi dinini sabitleştirmeden önce bir esir almış ve almış olduğu esir vesilesiyle malı hak etsin.

Bütün müfessirler görüş birliğindedirler ki, bu ayetlerin inişi bedir vakıasından sonra gerçekleşmiş ve bedir savaşına katılanları azarlayıp onları kınamış ve sonuç itibariyle de ganimeti onlar için mubah kılıyor. [5] Gerçi bazıları da şöyle demişlerdir: ayetteki kınama şuna dönüktür ki, neden fidye aldılar veya neden ganimeti Allah tarafından mubah kılınmadan önce helal saydılar. Bu surette peygamber (s.a.a) de kınanmaya tabi tutulmuş oluyor. Zira kendisi ilahi izin gelmeden önce fidye konusunda Müslümanlarla istişare yaptı. Ancak bu söz doğru olamaz. Zira Müslümanlar bu ayetin inişinden önce değil, belki ayetin inişinden sonra fidye aldılar. Dolayısıyla kınamalarına neden olan bir durum söz konusu değildir. Allahın Resulü (s.a.a) hakkında da Allahın izni olmadan ve vahiy gelmeden önce bir şeyi helal yapacak ihtimalini vermek bile onun şanına yakışmıyor. Mukaddes makama sahip olan Allah da kendi peygamberini büyük azapla tehdit etmekten münezzehtir. Zira suçun olmadığı bir yerde azabı göndermek Onun makamına yakışmaz. Oysa Onun kendisi kendi peygamberini günahlardan koruyor ve malumdur ki, büyük azabın inişi büyük günahın olduğu yerlerde ancak olabilir. [6]

Tefsir-i Nümünede konuyla ilgili şöyle yazılmaktadır: yukarıdaki ayetlerin zahiri, savaştan sonra fidye alıp almama konusuyla alakalı değil, savaşta esirleri alıp almama konusuyla alakalıdır. Dolayısıyla ayetin tefsiriyle alakalı olarak bazı müfessirler için söz konusu olan soruların birçoğu kendiliğinde çözülmüş olur. Hakeza ayetteki kınama ve azarlama olayı da savaşa katılan bir grup insanlara yöneliktir. Zira savaş daha bitmemiş onlar maddeyi (dünya malını) gaye edinerek insanları esir almakla meşgul oluyorlar. Bu kınama ve azarlama peygamberin (s.a.a) şahsı ve cihadın hedefini takip eden müminler grubuyla hiçbir irtibatı yoktur. Dolayısıyla burada peygamber günah işlemiş mi, işlememiş mi, işlemiş ise, bu onun masumluk makamıyla nasıl cem ediliyor gibi meselelerin bütünü yersizdir.

Hakeza ayetin tefsiriyle alakalı olarak "Allahın izni olmaksızın bedir savaşından sonra, savaşta esir alınan kimseler karşısında fidye almak için harekete geçen peygamber ve Müslümanlarla alakalıdır" şeklinde ehlisünnet kitaplarında nakil edilen rivayetler de temelsizdir.  

Ama tebük vakıasında peygamberin izni konusunda ise, Fahr-u Razı ve başkalarının da içinde bulunduğu bir grup şöyle demiş: ayetteki "af", evlayı bırakmak karşısındadır. Yasama literatüründe evlayı terk etmek günah sayılmaz ve azabı da gerektirmez. Bir diğer grup ise şöyle demiş: ayetteki "af" daha maslahat karşısındadır. Daha maslahatı terk etmek lügat literatüründe zenb (günah) sayılsa bile ama zenb ile masiyet arasında fark var. Her halükarda Hazreti Resulün vermiş olduğu izin, onun kendi içtihadıncadır. Zira daha önce bu konuyla ilgili kendisine vahiy olaşmış değildi. Bu durumlarda peygamberlerden günahın sudur bulması caiz ve mümkündür. Caiz olmayan şey vahye ve Allahın emirlerine karşı gelmektir ki bütün peygamberler (a.s) bu bakımdan kesinlikle masumdurlar. Allah resulünün yalan söylemesi ya kendisine vahiy edilmiş olan şey hakkında hata yapması veya pratikte ona muhalefet etmesi imkansızdır.

Allame Tabatabai bu görüşleri nakil ve eleştirdikten sonra şöyle yazıyor: bu ayet (savaştan) geri kalanların yalan ve nifaklarını ortaya koymak iddiasını ortaya koymak makamındadır; Onlar ufak bir imtihanla kendi asıl hakikatlerini açığa verir ve haysiyetlerini ortaya koyarlardı durumunu açıklamaktadır. Bu makama uygun olan açıklama, azarlama ve kınamalar ayete muhatap olan kimselere yönelik olması en doğalıdır. Güya peygamber izin vererek ayetin muhatabı olan münafıkların haysiyetlerinin gizli kalmasına neden olmuş ve kendi haysiyetiyle onların bu utanç verici durumlarını örtmüş. Ayetin bu şekilde konuşması konuşma adaplarından birisini izlemiş ve bu vesileyle sadece ve sadece konuyu açıklamak gayesindedir. Bunun ötesinde başka hiçbir şeyi ifade etmiyor. Aynen şu deyime benziyor: duvara konuşuyor, gelin duysun diye. Yani dolaysız mana değil, dolaylı mana maksattır.

Bu cümlede bu da maksat değildir ki, suçu peygamberin boynuna atsın ve sonra Allah senin suçundan vazgeçti desin. Peygamber (s.a.a) Allahın emirlerini ihya etme bağlamında kötü tedbirler alarak ve böylece günaha bulaşmış olmaktan yücedir. Ayetten maksat ayetin ifade ettiği münafıkların açık ve net yalanlarındır başka hiçbir şey değildir. "niçin onlara izin verdin" şeklindeki sözün manası şudur: onlara izin vermeseydin onlar daha iyi ve daha erken rezil olurlardı. Onlar kötü huy ve fasit niyetlerinden dolayı bunu hak etmişlerdir. Ayet şunu söylemek istemiyor ki, onlara izin verilmemesi dinin maslahatına daha yakın ve daha çok maslahatı taşıyor. [7] Dolayısıyla peygamberin vermiş olduğu izin ne örf literatüründe suçtur ne lügat literatüründe. Ayetteki azarlama da ciddi bir azarlama olmayıp aslında "Allah seni af etti" şeklindeki söz haber değil, duadır. [8]

Daha fazla bilgi edinmek için bkz.

1-      Teammulat der ilm-i usul-i fıkıh, silsilei dershai harıc-i ilm-i usul, kitabi evel, defter-i pencum, mebadi-i suduriy-i sünnet, s. 31-33. Ustad Mehdi Hadevi Tahrani.

2-      Endex: ismet-i enbiya ez didgah kuran, sual: 1706 (sayt: 1824).

3-      Endex: ayat-i ismet ve âdem-i ismet enbiya (a) der kuran, sual: 129 (sayt: 1069).



[1] Hadevi Tahrani, Mehdi, Teammulat der ilm-i usul-i fıkıh, silsilei dershai harıc-i ilm-i usul, kitabi evel, defter-i pencum, mebadi-i suduriy-i sünnet, s. 21-22.

[2]  Kuran "bedir" vakıasıyla alakalı şöyle buyuruyor: "(kendi dinini) yeryüzünde sabit kılıncaya kadar hiçbir peygambere esir almak yakışmaz".(enfal 67).

[3] Münafıklardan bir grup peygamberin (s.a.a) yanına vardılar ve hata yemin içtiler ve farklı özürleri beyan ederek peygamberden, savaşa katılmamaları için izin vermesini dilediler. Peygamber de (s.a.a) onlara izin verdi. "Allah seni bağışladı, neden onlara izin verdin…" ayetteki istifham inkar ve kınama anlamında olması hasebiyle ayetin anlamı şudur: savaştan geri kalmaları ve savaştan ayrılmaları için hiçbir şekilde izin vermemeliydin. (tevbe 43).  

[4] Abdulgani, Hatip, kuran ve ilm-i imruz, s. 64.   

[5] Yani Allah u Teâlâ bedir savaşına katılıp kâfirlerden esir aldıktan sonra Allah resulünden yaptıkları şu istekden dolayı onları muhatap alır ve kınıyor. Savaşta alınan esirlerin öldürülmeleri hakkında emir verilmesin, onlardan fidye alınıp serbest bırakılsınlar. Böylece fidye adıyla alınan mallarla düşmanlarımıza karşı kendi eksikliklerini gidererek kendilerini takviye etmiş olsunlar. Allah Teâlâ onları, bu isteklerinden dolayı şiddetli bir şekilde kınadığı halde bu isteklerini kabul ediyor ve ganimetlerde tasarruf etmelerini mubah kılıyor.

[6] Tabatabai, Muhammed Hüseyin, el-mizah (farsça tercüme), c. 9, s.

177-180.  

[7] . Bu anlamın delili söz konusu olan ayetten sonra gelen dördüncü ayettir ki şöyle buyuruyor: "sizinle çıkmış olsalardı zihinleri karışmak ve aralarınızda fitne, ihtilaf ve… Çıkarmaktan başka bir faydaları size olmazdı…" zira şu ayetten haddi zatinde peygamberin (s.a.a) izin vermemesinde maslahatın olmadığı anlaşılmıyor, bilakis izin vermekte maslahatın daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Zira izin vermemiş ve münafıkları kendileriyle birlikte götürmüş olsaydı onlar diğer Müslümanların kafasını da karıştırırlardı. Yani onların düşüncelerini fasit ederlerdi. Onların birlikteliklerini tefrika ve ihtilaflara tebdil ederlerdi. Dolayısıyla onlara verilen izinde daha fazla maslahatın olduğu anlaşılmaktadır. (el-mizah tercümesi c. 9, s. 383).

[8] Daha fazla bilgi edinmek için bkz.Tabatabai, Muhammed Hüseyin, el-mizah (farsça tercüme), c. 9, s. 388-381.

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Hatim merasimi ve mezarlığa çocukları götürmenin bir keraheti var mıdır?
    24562 Pratik Ahlak 2012/04/04
    Çocukları dinsel meclis ve merasimlere ve de mescide veya Muharrem ayındaki matem merasimlerine götürmek veyahut bayram namazı ve dinsel bayramlara katılmasını sağlamak kendilerinin dinsel duygularının gelişmesi için çok önemlidir. Ergin gençleri hatim merasimi ve mezarlığa götürmek hakkında ise, rivayetlerde ve fıkhi kitaplarda yaptığımız inceleme neticesinde bu işin ...
  • Akika kurbanının şartları ve sünnetleri nelerdir?
    9489 Pratik Ahlak 2019/11/10
    Akika: Yeni doğan çocuğun doğumunun yedinci günü belalardan korunması için bir koyunun veya kurban etmeye salahiyeti olan bir hayvanın kurban edilmesidir.Kurban kesmek yerine para bağışlanması akika yerine geçmez. Münasip olan kız çocuğuna dişi, erkek çocuğuna ise erkek koyunun kurban edilmesidir. Eğer mümkün değilse dişi ...
  • İranlıların matem, şenlik ve dini bayramlardaki gelenekleri neden diğer Müslümanlarla ve hatta diğer Şiilerle farklıdır?
    8187 Eski Kelam İlmi 2009/07/11
    Dini kutlamalar için genel kurallar olmasının yanı sıra ancak mukaddes İslam dininin görüş belirtmediği yerlerde her bölge örf ve adetlerine göre bu merasimleri yerine getirilebilir. Başka bir deyişle dinin önem verdiği şey örneğin İmam Hüseyin (a.s) için matem merasimlerinin düzenlenmesidir. Ama bunun yapılma şekli halkın kendisine bırakılmıştır. ...
  • Mastürbasyonun evlilikten farkı nedir?
    18619 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2010/08/08
    Mastürbasyon insanın ihtiyacını gerçek şekilde gidermez ve sahte bir doyumdur. İnsanın şehvanî ihtiyacı sadece meninin çıkmasıyla giderilmez. Bunun aşk, duygu, yakınlık ve sevgi ile beraber olması gerekir. Bu nedenle bu fiili işleyenler içlerinde eksiklik hissederler. Bu da cismanî ve ruhî hastalıkları peşinden getirebilir. Ama evlilik şehvanî ...
  • Yüzüğü sağ ele takmak mutlaka gerekli mi?
    53679 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2010/05/20
    Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt İmamları(a.s)’nın sünnetlerinden biri ele yüzük takmaktır. Rivayetlerde yüzüğün çeşidi ve üzerindeki nakış hakkında da çeşitli bilgiler verilmiştir. Bir de yüzüğün sağ ele takılması tavsiye edilmiştir. Ancak İslam’daki yüzük takmak ile ilgili hükümlerin hepsi müstehap türündendir ve farz değildir. Sadece erkeklerin ...
  • Dinî ilimleri öğrenmenin önemi nedir?
    16342 Pratik Ahlak 2011/05/21
    Öğrenmek bazen amel ve yükümlülüğü yerine getirmek için ve bazen de başkalarını eğitmek ve yetiştirmek içindir. Birinci kısım genel bir sınıflandırmayla iki bölüme ayrılmaktadır: Birinci bölüm tüm Müslümanlar ile ilgili hükümler olup özel bir iş, uzmanlık ve cinsiyetle bağlantılı değildir. İlk etapta tüm yükümlüler ile ilgilidir. Namaz, oruç ve ...
  • Hamd suresinden sonra Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin söylemek sadece tabi olanlar için mi müstehaptır, yoksa cemaat imamı için de müstehap mıdır?
    7350 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/01/18
    Hz. Ayetullah Uzma Hamaney’in (ömrü uzun olsun) Bürosu:Tabi olanlar için müstehaptır.  Hz. Ayetullah Uzma Sistani’nin (ömrü uzun olsun) Bürosu:Namazda müstehap olan şey, imamın arkasında namaz kılan fertlerin imamın Hamd suresini okumasının ardından Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin cümlesini söylemesi ve namazda tevhid suresini şahsen okuyan kimsenin de ”kezalik Allah” ...
  • Küfe mescidinin amellerinin çokluğu göz önüne alındığında kimi kafilelerin çeşitli makamların amellerini bir mekanda yerine getirmeleri doğru mudur? Böyle yaptıklarında tam sevap alabilirler mi?
    9026 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/07/10
    Küfe ve Sehle mescidlerindeki amellerin faziletleri hakkındaki rivayetlere baktığımızda Masum İmamlardan (a.s) bu mescitlerin bütün amellerinin bir arada yapılmasına dair bir emir gelmemiştir. Bir sahabesine bir dua ve namaz öğretirken, bir başkasına başka bir namaz ve dua öğretmiştir. Bu yüzden ziyaretçileri mescitlerin tüm amellerini yerine getirmek veya ...
  • Eğer idrar sonrası istibra yapılıp abdest alınırsa ve daha sonrasında bir damla idrar gelirse hükmü nedir?
    8890 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2019/08/06
     Ayetullah uzma Hamaney’in bürosu:Eğer gelen sıvının idrar olduğuna eminseniz abdest batıldır ve o bölge necis olmuştur. Eğer idrar olduğuna emin değilseniz taharete hükmedilir ve abdesti bozmaz.Ayetullah uzma Sistani’nin bürosu:Eğer idrar olduğundan şüpheniz varsa taharete hükmedilir.Ayetullah ...
  • Kendimizi yetiştirmeye ve nefsimizi arındırmaya nereden başlamalıyız?
    11343 Pratik Ahlak 2010/05/06
    Tezkiye, nefsi arındırmak ve temizlemek anlamına gelmektedir. Kur’an-ı Kerim’de nefsi arındırmanın önemi hakkında birçok ayet bulunmaktadır. Ama şu bilinmelidir ki; nefsi arındırmaya başlama noktası her insana göre değişir. İslam’ı henüz kabul etmemiş birisinin nefsi temizlemeye başlayacağı ilk aşama, İslam’ı kabul etmesidir. Müminler için ilk basamak, ...

En Çok Okunanlar