Ətraflı axtarış
Baxanların
5802
İnternetə qoyma tarixi: 2012/02/13
Sualın xülasəsi
İslam şəriətinə əsasən həkim və xəstə arasında olan qarşılıqlı maaşı bəyan etmək olarmı?
Sual
Allah- Taala hər bir əlaqədə hər iki tərəf üçün haqq (maaş) nəzərə alıbdır. Bu təsəvvürlə İslam şəriətinə uyğun olaraq həkim və onun xəstəsi arasında hansı qarşılıqlı haqqı təsəvvür etmək olar?
Qısa cavab

İlahi hökmlər bir cəhətdən iki yerə bölünürlər.

1.             İmzai hökmlər

2.             Təsisi hökmlər.

İmzai hökmlər o hökmlərdir ki, İslamdan qabaq olublar, amma İslam onları islahat aparmaqla imza edibdir; ticarət növlərinin çoxu kimi, amma təsisi hökmlər o hökmlərdir ki, qabaqca olmayıblar, bəlkə onlar, İslamın yemiliklərindəndir; ibarətlərin çoxu kimi.

İnsanların arasında olan qarşılıqlı haqq (maaş) da təkcə İslama məxsus deyil, bəlkə İlahi dinlərin hamısında hətta qeyri İlahi dinlərdə də olubdur.

İnsan, ictimai və təbiətən mədəni bir varlıqdır. Buna görə də ictimaiyətin nizamını qorumaq üçün gərək qanunlar tərtib oluna, şəxslər üçün haqlar tanına və cəmiyyətin şəxslərinin o haqlara bağlı olması üçün onları mükəlləf edə. Bu həmin o şeydir ki, iki tərəfli haqq ibarəti ilə ondan ad aparılıb.

Həkim və xəstə arasındakı qarşılıqlı haqlara gəlincə gərək deyək ki, həkim və xəstədən hər birinin bir- birinə nisbət haqları vardır ki, aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Xəstə gərək həkimə etimad edə (inana) və həkim də xəstəyə nisbət sədaqətli ola; yəni əgər xəstənin, xəstəliyi yaxud eybi ola ki, məxfi olub və xəstə üçün sirr hesab olunur, gərək onu başqalarına deməyə.

2. Əgər xəstə naməhrəm ola, gərək baxmaq, ləms etmək (toxunmaq) və s. Kimi işlərdə şəri hədləri riayət edə.

3. Həkim gərək xəstələrə dəqiq və düzgün diaqnoz qoymada çox çalışa və səyini əsirgəməyə. Ehtimal və güman üzündən xəstəsini müalicə etməyə.

4. Dərmanları xəstə üçün zərurət və ehtiyac zamanı təyin edə (yaza) vəs...[1]

5. Həkim gərək öz ixtisası və işinə iqtisadi cəhətdən baxmaya, bəlkə xəstəyə insanlıq baxışı ilə yanaşa.

Xəstə də gərək bunun qarşılığında həkimin zəhmət haqqını nəzərdə ala (unutmaya).

6. Xəstə də gərək həkimin tövsiyələrinə diqqət edə və müalicə və sağlamlıq üçün lazım olan hər bir şeydən istifadə edə.

Bu sualın ətraflı cavabı yoxdur.



[1] - Məclisi, Biharul- ənvar, cild 75, səh 235, Əl- vəfa müəssisəsi, Beyrut- Livan, 1404 hicri qəməri. İmam Əlinin (ə) belə buyurduğu rəvayət olunub: Üç şey vardır ki, heç bir bölgənin əhli, dünya və axirət işlərində ona pənah aparmaqdan (sığınmaqdan) niyazsız deyillər. Əgər onu əldən verələr nadan və axmaqdırlar. Helmli fəqih (şəriət alimi) və mütəfəkkir, xeyirxah və camaat tərəfindən itaəti qəbul olunmuş başçı, etimad olunmuş ağıllı- fərasətli həkim.

Ətreaflı cavab

Bu sualın ətraflı cavabı yoxdur.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya doğrudur ki, həzrət Peyğəmbərin sübh namazı bir dəfə qəza olmuşdur?
    7316 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/15
    Bu fiqh məsələlərindən biridir və etiqadi bəhslərə ehtiyacı vardır; əlbəttə ki, bu mövzuda bir neçə rəvayət də bizə çatmışdır. Amma fiqh alimləri bunu bir mənalı olaraq qəbul etməmişdirlər, bəziləri bunu digər dəlillərlə qarşı- qarşıya gəlməsi və Peyğəmbərin (s) ismətiylə uyğun olmadığını bu cür rəvayətləri qəbul ...
  • "Əl- mulqən" və "Əl- mutlə" adları kamiliyyə sifətlərindədir yoxsa camaliyə?
    5489 Qədim kəlam 2012/04/18
    Kəlam elmindəki məşhur terminə əsasən, Allah üçün bir sifət isbat edən, Allahın bütün sübut sifətləri, həm Allahın lütfünə şamil olan sifətlər, həm onun qəzəbinə şamil olan və... hamısı camal sifətlər sayılırlar. Bu cəhətdən onların arasında heç bir fərq yoxdur. O cümlədən, sualda olan mulqən və mutlə sifətləri ...
  • Mümkündürsə, yeddilik təşkil edən behiştlər barədə izah verin.
    7186 Qədim kəlam 2012/07/22
    Rəvayət və təfsir mənbələrində Darus-səlam, Darul-cəlal, Cənnətul-mə’va, Cənnətul-xuld, Cənnətu-ədn, Cənnətu-firdovs, Cənnətu-nəim behişt üçün qeyd olunan yeddi addır. Əlbəttə, bəzi alimlər inanır ki, bu adların hamısı elə bir dənə behiştə aid edilir və bu adların hər biri behiştin mərtəbələrindən birini göstərir. Çünki Cənnəti-ədn dedikdə məqsəd daimi iqamətgah olan ...
  • Фәна вә фәна мәгамыны изаһ един!
    6377 Nəzəri irfan 2010/04/24
    Фәна, лүғәтдә мәһв олмаг вә јохлугдур. Бу сөзүн зидди исә бәга вә галмагдыр. Мәсәлән, Аллаһ һаггында бәга вә галмаг, диҝәр мөвҹудатлар һаггында исә фәна вә арадан ҝетмәклик ифадәләрини ишләтмәк дүзҝүндүр. Үмуми мәнасы исә инсанын өзүнү ҝөрмәмәси вә тапмамасы демәкдир. Әлбәттә, о мәнада јох ки, инсан тамамилә ...
  • İslamda faizsiz borc verməyin və borc almağın qaydaları nədir?
    9541 Əməli əxlaq 2012/03/14
    Dini təlimlərimizdə mömin qardaşlara borc verməyin xüsusi qayda-qanunların və şərtləri vardır ki, onların bəzilərini qeyd edirik: 1. Borc vermək ixlsala yanaşı olsun; 2. Tam razılıq üzündən və ürəkdən verilmiş olsun; 3. Borc halal maldan verilsin; 4. Borc verilən zaman ...
  • Niyə İmam Hüseyn (ə) müaviyə zamanında qiyam etmədi?
    7364 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2010/06/15
    İmam Hüseyn (ə) ın müaviyə zamanında qiyam etməməsinin səbəbinin cavabında aşağıdakı məsələlərə işarə etmək olar: 1-     İmam (ə)ın imamı və qardaşının əhd- peymanına ehtiramı. İmam Həsən(ə) öz həyatı zamanında müaviyəilə əhd bağlamışdı. ...
  • Allahdan qeyrisindən kömək istəmək tövhid ruhu ilə uyğundurmu?
    14951 Təfsir 2011/11/24
    Əgər Allahdan qeyrisindən – ilahi övliyalardan kömək istəmək hacəti rəva qılmaqda o böyük şəxsiyyətlərin və ilahi övliyaların birbaşa təsirli olmasına və Allaha ehtiyaclı olmamasına etiqad əsasında olsa, bu, tam mənada şirk, tövhidlə zidd əqidədir və bu iş caiz deyildir. Lakin əgər bu böyük şəxsiyyətlərin insanın hacətini Allahın ...
  • Torpağa səcdənin fəlsəfəsi nədir?
    17496 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/22
    Səcdənin həqiqəti (Allah qarşısında) xüzu, zillət və bəndəlik izhar etməkdir. Səcdə vacib əməllərdən biridir. Çünki Allahın kəlamında deyilir: “Ey iman gətirənlər! Rüku edin və səcdə yerinə yetirin!” Bimək zəruridir ki, şiələr “torpaq üçün” deyil, “torpağın üzərinə” səcdə edirlər. Çünki Allahdan başqası üçün səcdə etmək bütün ...
  • Ayağın üstünə məsh çəkmək üçün söykənəcəyə söykənmək şərtdirmi?
    5742 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/27
    Başa və ayağa məsh çəkmək, söykənəcəyə söykənmək ya söykənməmək şərt olunmayıbdır. Əksinə meyar budur ki, baş və ayaq hərəkətsiz saxlanılıb və onların üstünə əl şəkilməlidir. Ayağın söykənəcəyə söykənməsinin deyilməsi, onun hərəkətsiz qalması üçündür. Həzrət İmam Xumeyni (rh) bu barədə buyurubdur: "Başa və ayağın üstünə məsh çəkəndə əli onların üstünə ...
  • İslam nəzərindən təbliğ üslubu nədən ibarətdir?
    8087 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2012/02/13
    “Təbliğ” hər hansı bir xəbəri çatdırmaq mənasınadır. İlahi peyğəmbərlərin, xüsusilə həzrət Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in ilahi risalət vəzifəsi insanların zülmətlərdən nura doğru hidayətindən ibarət idi. Buna görə də İslamda təbliğ Allahın sözünü bəndələrinə çatdırmaq ünvanı ilə çox böyük əhəmiyyət daşıyır. İslamda təbliğ üslublarını üç qismə: kəlami (şifahi), yazılı və ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163163 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    155831 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118021 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    110200 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    100150 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91648 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53598 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    46145 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44039 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    43278 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...