Gelişmiş Arama
Ziyaret
10692
Güncellenme Tarihi: 2012/03/03
Soru Özeti
Anne ve babanın isteğine amel etmenin ölçüsü nedir?
Soru
“Tesnim Tefsiri”nde şöyle gelmiştir: “Babanın vacipsel hakkı kendisine isyan edildiği durumunda eziyet ve babanın incindiği sayılıyor olması yerlerdedir. İstihbabi hakkı da böyleli yerler söz konusu olmadığı durumlardır” (c.5,s.381). Eziyet sayılan konuların belirlenmesiyle eziyet sayılmayan konuların belirlenmesinin ölçüsü nedir? Yani anne ve babanın emirlerine muhalefet etmenin onlara eziyet sebebi olup olmadığını nerden bileceğiz?
Kısa Cevap

Anne ve babaya yapılan eziyetler; onları kızdırmak, incitmek ve hatta ikisinden birisi dahi olsa da anne ve babanın hatırını kırmaktan ibarettir. Bu konuda ayet ve rivayetlerin incelenmesiyle şöyle bir netice alınabilir: Anne ve babanın isteklerine amel edilmesi farz olan hakların ölçüsü, ahlaki açıdan bu hakların yerine getirilmesiyle onların incinmesine sebep olmamak ve onların da fıkhi açıdan çocuklarından haram işlemesini veya farza amel edilmemesini istememeleridir.

Ayrıntılı Cevap

Anne ve babaya yapılan eziyetler “Kızdırmak, incitmek ve hatta ikisinden birisi dahi olsa da baba ve annenin hatırını kırmak” tan ibarettir.[1]

Din ve kültürlerin tamamında anne ve babanın çocukları yanında özel bir ihtiramı vardır, ancak İslam’da bu hakların yanında, anne ve baba için geniş ahlaki haklar sayılmış ve her türlü eziyet ve incitmenin, onların haklarının zayi edilmesini bilecek kadar bu hakları genişletmiştir. Bunun yanında bazı fıkhi hakları da çocukların amel etme sorumluluğuna bırakmıştır; muhtaç anne ve babanın nafakasının çocukların temin etmesinin farz oluşu bunun bir örneğidir.[2]

Anne ve baba hakkı konusunda Kur’an’ın çeşitli tabirleri vardır, nitekim Allah-u Teâlâ şöyle buyurmuştur: Rabbin, kendisinden başkasına asla ibadet etmemenizi, anaya babaya iyi davranmanızı kesin olarak emretti. Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara “öf” bile deme; onları azarlama; onlara tatlı ve güzel söz söyle”.[3]

Görüldüğü gibi Allah-u Teâlâ’ya iman etmenin ve O’na şirk koşmamanın yanında, anne ve babaya iyilik etmek emredilmiş ve küçük bir kelimeyle dahi olsa da onların incitilmeleri yasaklanmıştır. Rivayetlerde de anne ve babayı incitmek büyük günahtan sayılmıştır.[4] Ancak Kur’an ayetlerinde olduğu gibi bu konu için bir sınır tayin edilmemiş ve onların saygın bilinmesi yönünde yalnızca anne ve babanın incitilmesine işaret edilmekle yetinilmiştir.[5]

O halde anne babanın farz olan haklarının dikkate alınmasıyla onların incinmesi ve hatırlarının kırılmasının ölçüsü vardır.[6] Bir konuda anne babasının görüşüyle muhalefet eden kimse bu muhalefetiyle, onların incinmesine sebep olmuştur. Ancak bazen onlara muhalefet etmek, onların incinecekleri ölçüde olmaması durumunda, her ne kadar onların incinmesine sebep olmasa da, anne babanın görüşüne uygun davranılması daha iyidir.

Çocukların anne babasına itaat kısmından sayılmayan çeşitli şer’i konular vardır örneğin; anne babanın çocuklarına ilahi ve İslami kanunlara muhalefet emri vermesi ve çocuklarından falan şer’i emre muhalefet etmelerini istemesi durumunda, onların emrine itaat etmek gerekli değildir ve onların incinmesine de sebep olmaz.[7]

Dolayısıyla şu neticeye varılabilir: Anne ve babanın isteklerine amel edilmesi farz olan hakların ölçüsü, ahlaki açıdan bu hakların yerine getirilmemesiyle onların incinmesine sebep olmamak ve onların da fıkhi açıdan çocuklarından haram işlemesini veya farza amel edilmemesini istememeleridir.

Elbette farz sayılmasa bile şeriatta anne ve babanın görüşüne riayet edilmesinin güzel olduğu başka konularda vardır.

 


[1] -Muhaddis Kummi, Şeyh Abbas, Nehzetü’n-Nevazır fi Tercümeti Ma’deni’l-Cevahir, Tahran, Birinci baskı, Neşri İslamiye, s. 128.

[2] -Daha fazla bilgi için bu sitede bulunan ilgili soruya bakınız: Soru 22660 (Site: fa9937) (Vücubu Nafaka-i Peder ve Mader).

[3] -İsra, 23.

[4] -Ubeyd b. Zürare şöyle diyor: İmam Sadık’a (a.s) büyük günahları sordum ve İmam şöyle buyurdu:  Ali’nin (a.s) kitabında yedi büyük günah sayılmıştır ki bunlar şunlardan ibarettir: 1. Allah’a küfretmek, 2. Nefis öldürmek, 3. Anne babaya eziyet etmek, 4. Bilerek faiz yemek, 5. Zulmederek yetimin malını yemek, 6. Cihattan kaçmak ve 7. Hicretten sonra bedevi olmak. Bakınız: Amuli, Muhammed b. Hasan, Vesailü’ş-Şia (Nefisle cihat babının tercümesi), Tercümeyi Sıhhat, Tahran 1364, İntişarati Nas, s. 198. 

[5] -Hz. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurur: Allah-u Teâlâ (anne ve babanın incinmesinde) “Of”tan daha küçük bir şey bilseydi ondan da sakındırırdı ve “Of”un en aşağı merhalesi incitmektir ve bir kimsenin, anne ve babasına bakışını dikmesi, bunun örneklerinden birisidir. Bakınız: Kuleyni Muhammed b. Yakup, Usulü Kâfi (tercümeyi Mustafavi), Tahran,  Kitap Furuşiyi İlmiyeyi İslamiye, Birinci baskı, c. 4, s. 50.

[6] -İstiftaatların bazılarında da bu konuya işaret edilmiştir örneğin “Anne babanın incitilmesinin (Akkı Valideyn) anlamı nedir? Hangi şartlarda gerçekleşir? Eserleri (getirisi götürüsü) nedir?” şeklinde istiftaat edilmiş ve şöyle cevaplandırılmıştır: Onların incinmesine sebep olacak her iş, akkı valideyn (onları incitmek) manasındadır, ancak farz veya haram konularında mükellef olunmasının yanında onların bu emirlere muhalefet edilmesini istemeleri, bunun dışındadır. Bakınız: “İstiftaatı Cedid” (Ayetullah Mekarim Şirazi), c. 3, s. 559; Anne oğluna karısını boşamasını, boşamaması durumunda incineceğini; içtiği sütü helal etmeyeceğini söyleyebilir mi? Cevap: Allah’ın İsmiyle, Bu konuda anneye itaat etmek farz değildir. Bakınız: Sıratü’n-Necat (Ayetullah Tebrizi), c. 6 s. 257.

[7] -Daha fazla bilgilenmek için bu sitede bakınız: Soru 14948 (Site: tr14742) (Vezayifi Ferzendan der Beraberi Valideyn).

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Hz. İsa Ve Suyun Üzerinde Yürüme
    13286 Eski Kelam İlmi 2011/10/23
    Peygamberleri tanımanın yollarından birisi mucizedir. Mucize ıstılah olarak öğretilecek ve öğrenilecek türden olmayan ve insanların yapmaya güç yetiremeyeceği olağanüstü işlere denir.[1] Hz. İsa (a.s) bazı mucizelere sahipti. Ölüleri diriltmek, doğuştan kör olanlara şifa vermek ve hastaları iyileştirmek bu mucizelerin bazılarıdır. Kur’an’da şöyle buyrulmaktadır: “…
  • Zina zade hakkında rivayet edilen hadisler hangileridir?
    8914 Diraytü’l-Hadis (Hadis Etidü) 2012/02/14
    Zina sonucu doğan çocuğun (zina zade) İslam nazarında Peygamber Efendimiz (s.a.a) ve masum İmamlarımızın (a.s.) rivayetlerinde beyan edilmiş, özel hükümleri vardır. O, hadislerden bazılarının adresleri şunlardır:1-   Zina zadenin mirası: “Vesailuş-Şia”, c.26, ...
  • Cenabet guslü alınmazsa namaz ve orucun kazasını yerine getirmek farz olur mu?
    11948 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/07/30
    Bu konuda kendi taklit merciinizin fetvasına göre amel etmelisiniz. Büyük taklit merciilerinin ‘Yıllarca cenabetli olarak namaz kıldım, oruç tuttum. Ama cenabetlinin gusül alması gerektiğini bilmiyordum. Bu durumda görevim nedir?’ sorusuna verdikleri cevaplar şöyledir:Ayetullah Humeyni, Behcet, Tebrizi, Hamanei, Mekarim, Vahid:
  • Ahzap suresinin 37. ayetinin nüzul sebebi nedir?
    28705 تاريخ بزرگان 2011/04/13
    Ahzap suresinin 37. ayeti Peygamber’le (s.a.a) Cahş’ın kızı Zeynep’in evliliği hakkında olup şöyle buyuruyor: ‘An o zamanı ki Allah'ın, kendisine nimet verdiği ve senin de nimetler verdiğin kişiye ‘eşini bırakma ve çekin Allah'tan’ diyordun.’Zeyd bin. Harise azad edilmiş bir köle olup, Peygamber (s.a.a) onu kendisine ...
  • Ehl-i Sünnetin abdest alma şekli dikkate alındığında abdest ayetindeki 'ila' kelimesi ne manaya gelmektedir?
    9549 Sire 2009/04/08
    Abdestayetinde ki 'ila' kelimesi için demek gerekir ki, ayet yıkamanın şekliyle ilgili değildir, yalnızca yıkamanın haddi ve miktarı beyan edilmektedir ve 'ila' ğayet (son sınır) manasını taşımaktadır. Ama bu ğayet (son sınır) magsul'ün (yıkanılan yerin) ğayet'ini belirtmektedir, guslün (yıkamanın) değil. Birine 'ellerini yıka' dendiğinde ...
  • Meni sıvısı kemiğin imik sıvısının üretimi ve bedenin diğer işleri için faydalıdır. Böyleyken evlenirsem bu sıvı heder olmaz mı ve bunu korumam gerekmez mi?
    27622 Pratik Ahlak 2010/09/22
    Yanıtın açıklığa kavuşması için ilkönce mastürbasyon günahının bazı manevî ve cismanî zararlarını hatırlatıyoruz:1- Manevî Zararlar1-1- Mastürbasyon günahı insanın Allah’tan uzaklaşmasına neden olur; öyle ki diriliş gününde Yüce Allah bu günahı işleyenlere ne bakacak ve ne de ...
  • Mevcudat nasıl Allahu Teâlâ nın ayet ve nişaneleridir?
    7057 Teorik İrfan 2011/08/20
    Mevcudat hem zati olarak hem de sıfat yönüyle Allahu Teâlâ'nın vücudunun nişaneleridir.  Bu konunun açıklaması şu şekildedir: Mevcudat zat ve mahiyet açısından mümkünü'l-vücutturlar. Vücut bulabilmeleri için vacipu'l- vücut olan Allaha muhtaçtırlar. İşte bu yüzden onların vücutları ve varoluşları vacipu'l-vücut olan Allahın varlığına delildir. Dahası Hikmet-i Mütealiye göre mümkünü'l- vücut ...
  • Acaba Nebiyi ekrem (s.a.a) ezanda kendi nübüvvetine ve hazreti Ali’nin (a.s.) velayetine şehadet veriyor muydu? Neden zamanımızın imametine şehadet vermiyoruz?
    8512 Fıkıh Tarihi 2015/05/20
    Rivayetler esasınca şu müsellemdir ki İslam Peygamberi (s.a.a.) ezanda kendi nübüvvetine şehadet veriyordu. Zira nebiyi ekrem (s.a.a.) diğer insanlar gibi şer’i hükümlere ve tekliflere amel etmeye mükellef olmadığını ispatlayan has bir delil var olmadığı sürece mükellefti. Ezan bağlamında müstesna kılındığına dair hiçbir delilimiz yok iken mükellef olduğuna ...
  • Allahın sıfatları hakkında bilgi sahibi olduğumuz halde neden günah işliyoruz?
    9927 Pratik Ahlak 2010/11/09
    Allah amellerinizden haberdar ve Onun kadir ve hekim olduğunu bilmek insanı itaat yapmaya sürüklemez. Şeytan Allahın sıfatlarını biliyordu, ama Onun emrine sırt çevirdi.İlahi sıfatlar hakkındaki ilim, itikat ve iman ile birlikte olunca, insanı amele sevk eder. Ama heva ve ...
  • Neden İmam Ali (a.s) Nehcü’l-Belağa’da kendi imametinden söz etmemiş ve sadece hilafetini gasp ettiklerinden şikâyet etmiştir?
    9862 تاريخ بزرگان 2012/05/16
    İmam Ali’nin kendini savunması, kabiliyetlerini, liyakatini ve üstünlüklerini dile getirmesi gerçekte imamet makamını savunmak ve tanıtmaktır; zira eğer halk bundan haberdar olmazsa çok ağır bir hüsrana uğrayacaktır (nitekim bu vakıa maalesef İslam tarihinde gerçekleşti). Bu esas uyarınca İmam Ali (a.s) şartların gerektirdiği durumlarda kendi rehberlik ve imamet ...

En Çok Okunanlar