Gelişmiş Arama
Ziyaret
14476
Güncellenme Tarihi: 2012/05/19
Soru Özeti
Hac ve umre giderlerini hayırlı işlerde kullanmak hac ve umrenin sevabını taşır mı?
Soru
Şu iki husustan hangisi daha iyidir: 1. Kendimizin hacca gitmesi. 2. Hacca gidebileceğimiz parayı hacca gitmek isteyen kimselere sadaka ve bağış olarak verip ve bu şekilde hacca gitmenin sevabını elde etmek.
Kısa Cevap

Tüm ömür boyunca bir defalığına Allah’ın evini ziyaret etmek gerekli şartları taşıyan herkese farzdır ve bu farzdan yüz çevirmek diğer farzlarda olduğu gibi hiçbir bahaneyle caiz değildir. Ama müstehap hac ve umre gibi müstehap amellerin tümüyle ilgili olarak genel bir kaide vardır ve bu kaide esasınca içinde ihlâsın fazla olduğu her amel daha fazla sevap taşır. Hac konusuyla ilgili olarak başka genel kriterler de vardır ve Allah’ın evinin hatta başkalarına sadaka vermek ve bağışta bulunmak bahanesi de dâhil olmak üzere hiçbir bahane öne sürerek ertelememek veya onu az bir ilgiye muhatap bırakmamak gerekir. Aynı şekilde hac ve umrenin sürekliliği insanlar için bir maneviyat meydana getirir ve bu maneviyatın başka yollardan hâsıl olması imkânsız veya çok zor sayılır. Bu esas uyarınca genel bir cevap vermek olanaksızdır. Her yükümlü insan her hususta kendi akıl ve bilgisinden istifade ederek hangi müstehap amelin ihlâsa daha yakın olduğunu ve riya, gösteriş ve nefis hevesinden uzak olduğunu tespit etmelidir. Eğer siz insaflıca elde edilen neticeye göre hareket eder ve bir amel işlerseniz, bu ister sizin hacca gitmeniz olsun ve ister hac masraflarını hayırlı işlerde kullanmanız olsun, sizi diğer amellerden daha çok Allah’a yakın kılacak ve doğal olarak uygun bir ödül alacaksınız.

Ayrıntılı Cevap

Hac, Allah’ın evini ziyaret etmek ve hac ayinleri olarak adlandırılan amelleri yapmaya denir. Hac tüm ömür boyunca aşağıdaki şartları taşıyan herkese bir defalığına farzdır:

1. Ergin olmak.

2. Akıl sahibi olmak.

3. Hac amelini yaparak hacdan daha önemli olan başka bir farz ameli terk etmemek veya şeriatta önemi daha fazla olan haram bir işe bulaşmamak.

4. Hac amelini yapacak kimsenin güç taşıması gerekir ve bu birkaç şeyle hâsıl olur:

A: Yol azığına sahip olmak, yolculukta ihtiyaç duyulan şeyleri yanında bulundurmak, ihtiyaç duyulan bir bineğe sahip olmak veya bunları temin edebilecek bir mali güce sahip olmak.

B: Yolda bir engelin bulunmaması ve kendi can, namus ve malına yönelik tehlike ve zarar bağlamında bir korkunun olmaması. Eğer yol kapalıysa veya bir tehlikeden korkuluyorsa hac insana farz olmaz. Ama daha uzak da olsa başka bir yol bulunuyorsa insanın o yoldan hacca gitmesi gerekir.

C: Hac ayinlerini yerine getirebilecek bedensel güce insanın sahip olması.

D: Mekke’ye ulaşmak ve ayinleri yerine getirmek için yeterli vakte sahip olmak.

E: Şer’i veya örfi olarak insanın bakmakla yükümlü olduğu kimselerin giderlerini karşılayabilmesi.

F: Geri döndükten sonra yaşamın sürdürülebileceği bir mal veya gelir veyahut işe sahip olmak.

Bundan dolayı, yukarıdaki şartlara taşıyan kimseler için temettü haccı farzdı sayılır ve onların şahsen haccı yerine getirmesi gerekir. Hayır işlerinde para harcayarak veya başkalarını hacca yollayarak bu farz onların üzerinden kalkmaz. Ama müstehap hac ve umre yolculukları ve de farz olmayan diğer işler hakkında İslam’ın bu tür amellere yönelik bir takım genel usul ve kriterler belirlemiş olduğu bilinmelidir. Her Müslüman, sürekli akıl ve basiretle yapabileceği hayırlı işlerin önemini göz önünde bulundurmalı ve önem açısından daha yüksek bir derecede yer alan amelleri seçmelidir. Bu hususta aşağıdaki noktalara dikkat ediniz:

1. Her birey müstehap (ve hatta farz) amelleri değişik dürtülerle yerine getirebilir. Hac ve umre bazen halk arasında dindar bir insan olarak tanınmak için yapılmakta veya dindar bireyler topluluğunda insanın sözünün kabül görmesi için yerine getirilmekte ve hatta bazen bu vesile ile bu tür yolculukların sayısıyla rekabet edilmektedir! Bazen de gezmek ve ticaret için hacca gidilmektedir! Kesinlikle böyle bir hac kabul olmayacaktır ve dini önderlerimiz de sadece Allah’a yakınlaşmak için yapılan haccın makbul olacağını buyurmuşlardır.[1] Sadakanın da cömertlikle tanınmak, başka fırsatlarda kendisinden istifade etmek için karşı tarafı borçlandırmak ve başkalarının saygınlığı kazanmak gibi ilahi olmayan dürtülerle verilmesi muhtemeldir. Böyle bir sadaka da uhrevi ödülden yoksun olacaktır.[2] Elbette hem sadaka ve hem haccın Allah için yapılmış olması da muhtemeldir ve böyle bir durumda bu amel sahipleri için büyük bir ödül göz önünde bulundurulacaktır.

2. Allah’ın evini ziyaret etmek birçok başka amel gibi özel bir değere sahiptir ve normal bir durumda onu başka amellerle mukayese etmemek gerekir. Nitekim biz normal bir durumda da anne ve babaya saygı duymayı teheccüd ve gece namazı ile karşılaştırmamalıyız; çünkü bunların her birinin ayrı bir değeri vardır. Elbette insanın ömrü boyunca sadece iki hayırlı işten birini yapabileceği ve böyle bir durumda bu iki işten hangisinin daha fazla değerli olduğunu bilmek isteyebileceği durumlarla karşılaşması muhtemeldir. Bu bağlamda her insanın akıl ve bilgisini insaflıca kullanması durumunda bu kararsızlıkları bertaraf etmek için en büyük yardımı elde edeceğini söylemeliyiz. Esasen dini önderlerin öğretileri esasınca ancak akıl ve bilgiyle bağdaşan bir davranış makbul olur. Aksi takdirde ne haccın, ne sadakanın ve ne de akli destekten yoksun zahirde iyi bir amelin hiçbir bir faydası olmaz.[3] Bu mukaddimeden sonra haccın bireysel ve toplumsal iki önemli özelliği barındıran İslami buyruklardan olduğunu belirtmek gerekir:

A: Haccın bireysel özelliği, insanlarda bir tür manevi evrim yaratmaktır ve başka müstehap amellerde bunu bulmak zordur.[4] Elbette her şahsın bu ilahi büyük ibadetten ancak kendi gücü oranınca gerekli faydaları alması tabiidir.[5]

B: Haccın toplumsal özelliği, tüm Müslümanları bir merkezde toplamasıdır ve bu ilahi merkez hiçbir zaman kapatılmamalı veya zayıflatılmamalıdır. Eğer bir Müslüman farz haccını yerini getirmiş ise ve yeniden hacca gitmeyle başka bir dinsel tavsiyeyi yerine getirme arasında kararsız kalırsa, bu kararsızlık için değişik varsayımlar göz önünde bulundurulabilir:

1. Eğer insan müstehap hac ve umre ziyaretiyle nafaka verilmesi farz olan fertlere nafaka vermek veya kendi sorumluluğu altında bulunan hastaları kurtarmak gibi farz bir amel arasında kararsız olursa, çok açık olduğu üzere farzları müstehap ameller bahanesiyle terk etmemelidir ve dinin direği olan farz namazların dahi başka bir farz ile çeliştiği durumlarda terk edilebileceğini veya başka bir şekilde yerine getirilebileceğini bilmekteyiz.

2. Eğer şahıs bizzat hacca gitmeyle hacca gitmek isteyen bir başkasını parasıyla hacca yollamak arasında kararsız olursa bu hususta şöyle söylemek gerekir: Her iki durumda da haccın toplumsal yönü korunduğu ve hac merasimindeki mevcut topluluğu her hangi bir şekilde etkilemediği için bir başka şahsı oraya yollamanın sakıncası bulunmaz, ama haccın bireysel yönü ile ilgili olarak belirtmek gerekir ki; her ne kadar diğer şahsı yollayan birey hac merasimini yerine getiremeyip onun maneviyatından yararlanmamışsa da ama burada bir fedakarlıkta bulunmuş sayılır ve bu fedakarlığın sevabı önceki durumdan az olmayabilir. İnsanın bizzat Mekke’ye gitmesi ile bir şahsı oraya göndermesi arasında bir farkın olmadığını belirten rivayetler de mevcuttur.[6]

3. İnsanın müstehap hac ve umre ziyaretini gerçekleştirmek ile onun parasını sadaka gibi başka hayırlı işlerde kullanmak arasında kararsız olması: Bu husus, mümin bireyler arasında en çok ipham konusu olan, sorulan ve tam olarak incelenmesi gereken konulardandır. Bu hususta masumların (a.s) sözlerinden anlaşılan şudur: Eğer müstehap hac ve umreye gitmemek, haccın zayıflaması, Kâbe’deki insanların azalması ve haccın toplumsal yönünün zarar görmesine neden olursa, başka hiçbir hayırlı iş haccın yerine geçmez ve hiçbir bahane ile ondan yüz çevirmemek gerekir.[7] Aksi durumda ve hacda gereken topluluk bulunsa bile önderlerimizin tavsiyesi, hac masraflarında tasarrufta bulunarak ve gereksiz harcamaların önünü alarak hem müstehap haccı yerine getirmek ve hem de tasarruf edilmiş parayı (maalesef bugün birçok durumda haccın masrafından daha çoktur) sadaka ve hayırlı işlerde kullanmaktır. Bu şekilde hem hac merasimindeki mevcut maneviyatı elde etmek ve hem de başkalarına yardım etmek gibi toplumsal diğer gereklere eğilmek mümkün olur.[8] Bu hususta uygun ekonomik duruma sahip olan bireyler ek giderlerde tasarrufta bulunarak ve hac masraflarında itidale riayet ederek hem hac ve hem de sadakanın sevabına ulaşabilirler. Ama her halükarda her insan kendi halini diğer insanlardan daha iyi bilir[9] ve kendi akıl ve bilgisinden istifade ederek hangi müstehap amelin riya ve nefsi hevesten uzak olduğunu ve kendinde manevi yönleri takviye edeceğini, Allah’a daha yakınlaştıracağını tespit etmeli ve ardından akli bulgular esasınca hareket etmelidir. Gösterişten uzak ve ihlâsa daha yakın olan her amelin sevabı, kesinlikle daha çok olacaktır. Masum önderler yaptıkları farklı tavsiyelerde bir defa haccı tavsiye etmiş[10] ve bir başka defa sadakayı uygun görmüşlerdir.[11] Bu, büyük ihtimalle bu genel usulden alıntılanmış ve muhatapların şartlarını göz önünde bulundurmayla belirtilmiştir. Son olarak şeytanın vesveselerinden korunmanın gerekli olduğunu belirtiyoruz; çünkü o adım adım insanları Allah rızasından uzak kılmakta ve kendi istediği şeylere yöneltmektedir? Örneğin şeytan hiçbir zaman haccı hayatın ek giderleri ile kıyaslamaz; örneğin hac mı daha iyidir yoksa evin halılarının mı değiştirilmesi daha iyidir gibisinden bir mukayeseyi zihne getirmez. O, ilkönce mümin bireylerin zihnine sadaka hacdan daha iyidir diye vesvese verir ve sonraki merhalede onu sadaka vermekten de alıkoyar. Kendine lazım olan şeyi başkasına vermek haramdır kabilinden bir bahaneyle bu meseleyi de gerekçelendirir. Ardından insanı kendi ailesi için uygun harcamalar yapmaktan bile sakındırır ve onda cimrilik sıfatını icat eder. En sonda da bazen insanı şu akıbete duçar kılar: İnsanın hac yolunda kullanma niyetinde olduğu parayı hacda kullanmamasına, bilakis haram ve beyhude bir yolda kullanmasına neden olur! Bu nedenle mümin birey eğer bir durumda sadakayı müstehap hacca tercih etme neticesine ulaşırsa, bunun ardından hemen kendi kararını uygulamaya geçirmeli ve sadakayı müstahak birine vermelidir. Aksi takdirde bu iki sevaptan da yoksun kalması muhtemeldir.

 


[1] Şeyh Saduk, Men la Yehzeruhu’l Fakih, c: 2, s: 219, hadis 2221, İntişaratı camiayı muderrisin, Kum, 1413 h.k.

[2] Kuleyni, Muhammed bin Yakup, Kafi, c: 7, s: 30, hadis 1, Daru’l Kutubu’l İslamiye, Tahran, 1365 h.ş.

[3]a.g.e, c: 1, s: 24, hadis 19: "عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ لِي جَاراً كَثِيرَ الصَّلَاةِ كَثِيرَ الصَّدَقَةِ كَثِيرَ الْحَجِّ لَا بَأْسَ بِهِ قَالَ فَقَالَ يَا إِسْحَاقُ كَيْفَ عَقْلُهُ قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَيْسَ لَهُ عَقْلٌ قَالَ فَقَالَ لَا يَرْتَفِعُ بِذَلِكَ مِنْه‏".

[4] Hürr’ü Amuli, Muhammed bin Hasan, Vesailu’ş Şia, c: 11, s: 113, hadis 14385, Müessesei A’lu’l Beyt, Kum, 1409 h.k, ،"... َ أَنَّى لَكَ أَنْ تَبْلُغَ مَا يَبْلُغُ الْحَاج‏..."

[5] Kafi, c: 4, s: 253, hadis 6, "قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْحُجَّاجُ يَصْدُرُونَ عَلَى ثَلَاثَةِ أَصْنَافٍ صِنْفٌ يُعْتَقُ مِنَ النَّارِ وَ صِنْفٌ يَخْرُجُ مِنْ ذُنُوبِهِ كَهَيْئَةِ يَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ صِنْفٌ يُحْفَظُ فِي أَهْلِهِ وَ مَالِهِ فَذَاكَ أَدْنَى مَا يَرْجِعُ بِهِ الْحَاج‏".

[6] a.g.e, hadis 5, "قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي قَدْ وَطَّنْتُ نَفْسِي عَلَى لُزُومِ الْحَجِّ كُلَّ عَامٍ بِنَفْسِي أَوْ بِرَجُلٍ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي بِمَالِي فَقَالَ وَ قَدْ عَزَمْتَ عَلَى ذَلِكَ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ إِنْ فَعَلْتَ فَأَبْشِرْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ".

[7] Vesailu’ş Şia, c: 11, s: 22, hadis 14145, "قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ نَاساً مِنْ هَؤُلَاءِ الْقُصَّاصِ يَقُولُونَ إِذَا حَجَّ الرَّجُلُ حَجَّةً ثُمَّ تَصَدَّقَ وَ وَصَلَ كَانَ خَيْراً لَهُ فَقَالَ كَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا النَّاسُ لَعُطِّلَ هَذَا الْبَيْتُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ هَذَا الْبَيْتَ قِيَاماً لِلنَّاس‏".

[8] Vesailu’ş Şia, c: 11, s: 115, hadis 14390, "عَنْ سَعِيدٍ السَّمَّانِ أَنَّهُ قَالَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ أَيُّهُمَا أَفْضَلُ الْحَجُّ أَوِ الصَّدَقَةُ فَقَالَ مَا أَحْسَنَ الصَّدَقَةَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ قُلْتُ أَجَلْ فَأَيُّهُمَا أَفْضَلُ قَالَ مَا يَمْنَعُ أَحَدَكُمْ مِنْ أَنْ يَحُجَّ وَ يَتَصَدَّقَ قَالَ قُلْتُ مَا يَبْلُغُ مَالُهُ ذَلِكَ وَ لَا يَتَّسِعُ قَالَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يُنْفِقَ عَشَرَةَ دَرَاهِمَ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْ سَبَبِ الْحَجِّ أَنْفَقَ خَمْسَةً وَ تَصَدَّقَ بِخَمْسَةٍ أَوْ قَصَّرَ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْ نَفَقَتِهِ فِي الْحَجِّ فَيَجْعَلُ مَا يَحْبِسُ فِي الصَّدَقَةِ فَإِنَّ لَهُ فِي ذَلِكَ أَجْراً".

[9] Kıyamet Suresi, 14. ayet, "بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‏ نَفْسِهِ بَصيرَة".

[10] Vesailu’ş Şia, c: 11, s: 115, hadis 14389, "دِرْهَمٌ تُنْفِقُهُ فِي الْحَجِّ أَفْضَلُ مِنْ عِشْرِينَ أَلْفَ دِرْهَمٍ تُنْفِقُهَا فِي حَق‏".

[11] a.g.e, c: 13, s: 305, hadis 305, "لَقَضَاءُ حَاجَةِ امْرِئٍ مُؤْمِنٍ أَفْضَلُ مِنْ حَجَّةٍ وَ حَجَّةٍ وَ حَجَّةٍ حَتَّى عَدَّ عَشْرَ حِجَج‏".

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Cumartesi gününde ihtiyaçtan dolayı balık tutan bir şahsın cezası maymun olmak mıdır?
    42846 Tefsir 2012/05/16
    İsrail oğullarının şeklinin değiştirilmesinin salt gelir elde etmek için balık tutmaları olmadığı bilinmelidir; çünkü bu iş günah değildir ve şeklin değişmesi gibi bir neticesi de bulunmamaktadır. İslam’ın mantığında Allah katında bu amel ibadet sayılmaktadır. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Ailesinin rızkını sağlamak için çalışan ve çaba gösteren ...
  • Cehennem ehlinin yüzü nasıldır?
    12869 Eski Kelam İlmi 2012/07/21
    Kur’an’ı kerim ayetlerini inceleme neticesinde şöyle bir netice alınabilinir: Bir taraftan cehennemliklerin yüzü yanma neticesinde derisi kendi kabuğuna çekilir, dudakları parçalanır çok çirkin ve korkunç bir hale gelir şekilde müşahede ediliyor. Bir diğer taraftan ilahi azabın yenilenmesi ve tekrarlanması için Allah u Teâlâ karar kılmış ki beden ...
  • Miktat b. Esved hakkında bilgi sahibi olmak istiyordum, acaba onun biyografisi ve hayatı hakkında bilgi bana göndere bilir misiniz?
    19223 تاريخ بزرگان 2009/01/10
    Miktat, Fil yılının 16'sında dünyaya geldi ve "Miktat b. Esved Keldi" olarak tanındı. Babasının ismi Amr'dır. Miktat, Allah Resulü'ne (s.a.a) iman eden on üçüncü Müslüman ve Müslümanlığını açıklayan ilk yedi kişiden biridir. Dolayısıylasabiqinden kabul edilmektedir. O, iki defa hicret etmiştir bu yüzden "Haceru'l-Hicreteyn" ...
  • Hacda neden ihram giymeliyiz?
    16033 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2012/03/11
    Hac insanı düşündüren ve fıtratına yönlendiren birçok sır ve alametlerle doludur. Hacda her adımda amellerin zahir ve batınına dikkat edilmelidir; zira onun zahiri için riayet edilmesi gereken bir takım özel hükümler vardır ve batına bakmayla bu sır ve gizemli amellerin felsefe ve nedeni kavranabilir. İhram elbisesi giymek, ...
  • Kur’an ayetlerinin tahrif edildiğine işaret eden Ehli Sünnete ait kaynaklar var mıdır?
    11109 Kur’anî İlimler 2011/08/03
    Ehli Sünnet kardeşlerin birçok kitabında ve bu cümleden olmak üzere onların en muteber kitapları sayılan altı sahih kitapta sayılı Kur’an-ı Kerim ayetlerinin kaybolduğunu gösteren birçok rivayet mevcuttur. Recim ayeti veya onların okuyuşlarında bulunan ve meşhur okuyucuların da tilavet ederken dikkat gösterdiği değişiklikler bu kabildendir. Ama böyle rivayetler ...
  • Allah Teala bir şahsiyete ve kendini bilme özelliğine sahip mi?
    6987 Teorik İrfan 2009/08/20
    İslam, Hıristiyanlık dininin aksine Allah Tealayı bir insan olarak görmemiş ve Allah Teala’yı sınırlı bir varlık olarak telakki etmemiştir. Onun insani bir vücuda sahip bir varlık olduğuna inanmaktadır. İşte bu yüzden İslam dininde Allah Teala:1.             İnsanla karşılaştırılmaz.
  • Cude’nin Hz. Hasan’dan (a.s) olma bir evladı var mıydı?
    19033 تاريخ بزرگان 2011/08/17
    Cude, Eş’as b. Kays Kindi’nin kızıdır. Eşas, İslam’ın ilk yıllarındaki meşhur şahıslardan olup o dönemin tehlikeli münafıklarından sayılmaktaydı. Belazeri’nin yazdığına göre Cude babasının hilesiyle İmam Hasan Mücteba (a.s) ile evlenmiştir.[1] Bir rivayette İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Eşas, Müminlerin ...
  • İslam tüm sorunların çözmeye nasıl kadirdir?
    6100 Fıkıh 2012/02/18
    İslam’ın hüküm ve buyrukları âlim ve hikmet sahibi Allah tarafından olup insanlığın tüm sorunlarını halletmeye kadirdir. Ama bu, toplumdaki tüm fertlerin İslam’ın buyruklarıyla amel etmesi şartıyla tahakkuk eder. Bugün gençlerin evliliği önünde birçok sorun yer alsa da hem kız, hem oğlan ve hem de tarafların ailelerinin İslam’ın buyruklarına göre ...
  • Tesnim adlı tefsir kitabında kuranın sübut ve ispat makamına işaret edilmiştir. Bu iki makam arasındaki farkı nedir?
    9740 Tefsir 2012/04/02
    Kuran’ın sübut makamı, Kuran’ın kendi başına hüccet olduğu anlamındadır. Bu asılca bu mukaddes kitap kendi kendince asıl itibariyle hüccet sayılmaktadır. Ama Kuran’ın ispat makamı kuranı kerimin zati itibarıyla hüccet olmasının yanı sıra diğer metinleri ve farklı akideleri ispatlama ve onları değerlendirme ölçüsü kabiliyetine sahiptir olması anlamındadır. Çok ...
  • İmam ve peygamber'in farkı nedir?
    13026 Eski Kelam İlmi 2010/09/20
    Bu sorunun kısa cevabı yoktur. Ayrıntılı cevap seçeneğini tıklayınız. ...

En Çok Okunanlar