Ətraflı axtarış
Baxanların
6672
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/09
Sualın xülasəsi
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Sual
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Qısa cavab

Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci xəlifə 16-cı, yaxud 17-ci, yaxud da 18-ci hicri ilində bu problem barəsində məşvərət etmək üçün Peyğəmbər səhabələrini bir yerə yığdı. Yəqubinin (vəfat tarixi: 292), Təbərinin (vəfat tarixi: 310), Məsudinin (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi və bu yığıncaqda o həzrət müsəlman tarixinin başlanğıcı üçün Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrətini təklif edildi. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi.

Ətreaflı cavab

Tarix yazmaq və tarixi hadisələrin baş vermə zamanını bilmək üçün bir tarixi başlanğıc və meyar lazımdır. Hər hansı bir tarixi hadisəni qələmə almaq istədiyimiz vaxt onun mühüm müqəddimələrindən biri tarixi başlanğıcın varlığıdır ki, sözügedən hadisənin hansı zaman hüdudlarında baş verdiyini bilək. Misal üçün, həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in təvəllüd tarixini bəyan etmək istədikdə mütləq onun təvəllüdünü tarixin bir hissəsi ilə müqayisə etməliyik. Məsələn, deyirik ki, o həzrət Fil ilində Rəbiul-əvvəl ayının 17-də dünyaya gəlmişdir. Bu tarixi hadisəni bəyan etmək məqamında (Əbrəhə ordusunun Kəbədə məğlub olduğu) Fil ili adlı bir tarixi başlanğıcdan istifadə etməyə məcburuq.

Deməli, ictimai həyat və əlaqələrin zərurətindən biri də bu kimi əlaqələrdə tarixdən istifadə olunmasıdır. Peyğəmbərin besətindən sonra bir müddət islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsinə şamil idi. Müsəlmanların əlaqələrinin məhdud, habelə ümumi və mühüm hadisələrin az olmasına görə tarixi olmaması zamanı bilmək və hadisələrin baş vermə vaxtlarını bir-biri ilə müqayisə etmək məqamında  heç bir problem yaranmırdı. İslamdan qabaq Ərəbistan yarımadasında tarixin başlanğıcı müxtəlif nəsillərdə bir-birindən fərqlənirdi. Misal üçün, Əbrəhənin Kəbəni dağıtmaq üçün qoşun yürütdüyü və məğlub olduğu bu mühüm hadisədən zamanın ölçülməsində mühüm bir tarix kimi istifadə olunurdu.[1]

Qeyd olunan səbəblərə görə İslamın zühuru zamanı və ondan bir müddət sonraya qədər müsəlmanlar üçün dəqiq bir tarix yox idi, bəzi hallarda elə Fil ilindən istifadə edirdilər. Lakin xəlifələrin dövründə islam ölkələrinin sərhədləri genişləndi, böyük islam ölkəsinin idarə olunması üçün hökumət fərmanları və idarəçilik sistemi təşkil edildi, rəsmi dövlət sənədlərinin, məktubların və s. tənzim olunması üçün tarixin başlanğıcı zəruri bir məsələyə çevrildi.

Tarix kitablarının nəqlinə əsasən Əbu Musa Əşəri ikinci xəlifəyə məktub yazaraq hökumət məktublarında tarixin olmamasından şikayət edirdi. O yazdı: “Ey xəlifə! Səndən bizə məktub gəlir, amma onun tarixi yoxdur!”[2]

İkinci xəlifə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in hicrətindən sonra on altıncı,[3] yaxud on yeddinci və ya on səkkizinci[4] ildə Peyğəmbər səhabələrini dəvət etdi ki, bu problem barəsində onlarla məşvərət etsin. Bu yığıncaqda bəziləri dedilər ki, “tarixi farslar kimi hesab edək, yəni tarixi hadisələri padşahların səltənət tarixi ilə müqayisə edək. Məsələn deyək ki, filan hadisə filan padşahın hakimiyyəti dövründə baş vermişdir.” Bəzilər dedilər: “Roma əhalisi kimi tarixi hadisələri makedoniyalı İsgəndərin səltənəti ilə müqayisə edək.” Bu nəzəriyyələr yığıncaqda rədd olundu.

Başqaları tarixin əvvəli üçün Peyğəmbərin təvəllüdünü, bəziləri o həzrətin besətini, başqa bir qrup isə onun vəfatını tarixin başlanğıcı seçilməsini təklif etdilər. Amma bu nəzəriyyələrin hamısı şura tərəfindən rədd edildi.

Yəqubinin[5] (vəfat tarixi: 292), Təbərinin[6] (vəfat tarixi: 310),  Məsudinin[7] (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin,[8] (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin[9] (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi. Bu yığıncaqda o həzrət təklif etdi ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrəti müsəlman tarixinin başlanğıcı olsun. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi və bütün hökumət idarələrinə elan edildi.

Bundan sonra bütün mühüm islami hadisələr, o cümlədən Peyğəmbərin cihadları, habelə o həzrətin hicrətindən sonra baş verən hadisələr bu tarixlə qeyd olunmağa başladı.

 


[1] Təbəri, Məhəmməd ibni Cərir, “Tarixi-Təbəri”, 2-ci cild, səh. 292: “Darut-turas”, Beyrut, 1387-ci qəməri il

[2] Miskəveyh, Əhməd ibni Məhəmməd, “Təcaribul-üməm”, 1-ci cild, səh. 413, “Suruş” nəşriyyatı, Tehran, 1379-cu şəmsi il.

[3] Zəhəbi, Məhəmməd ibni Əhməd, “Tarixul-islam”, 3-cü cild, səh. 16, “Darul-kitabil-ərəbi”, Beyrut, 1413-cü qəməri il

[4] İbni Kəsir Dəməşqi, İmadud-din, “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 3-cü cild, səh. 207, “Darul-fikir”, Beyrut, 1407-ci qəməri il

[5] Yəqubi, Əhməd ibni Əbi Yəqub, “Tarixi Yəqubi”, 2-ci cild, səh. 145, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[6] “Tarixi Təbəri”, 4-cü cild, səh. 38 və 39

[7] Məsudi, Əli ibni Hüseyn , “Murucuz-zəhəb”, 4-cü cild, səh. 300, “Darul-hicrət”, Qum, 1409-cu qəməri il

[8] İbni Əsir, Əli ibni Əbu Kərəm, “Əl-kamilu fit-tarix”, 1-ci cild, səh. 11, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[9] “Tarixi İslam”, 3-cü cild, səh. 163

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İmam Hüseynin (ə) pak cəsədini kim dəfn etdi?
    8074 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bu mövzuda alimlərin nəzəriyyələri müxtəlifdir. Bu nəzəriyyələrdən biri, bəzi rəvayətlərdə və tarix kitablarında işarə olunduğu kimidir və o da budur: İmam Hüseynin (ə) pak cəsədi onun əziz övladı İmam Zeynəl- abidin (ə)- ın vasitəsiylə Kərbəla torpağında dəfn olunmuşdur: Yəni İmam Səccad (ə) Kərbəla şəhidlərinin təyin və dəfni üçün xüsusiylə ...
  • İmam Xumeyinin (rəh) siyasi fikri hansı sahələrə şamil olur?
    5501 Siyasət fəlsəfəsi 2012/09/15
    İmam Xumeyinin (rəh) siyasi fikri onun kalan və müxtəlif sahələrdən təsirlənmiş fikrinin bir hissəsidir. Bunu nəzərə alsaq ki, İmam Xumeyni (rəh) neçə sahəli şəxsiyyətə sahibdir ki, onun irfanda, fiqhdə, fəlsəfədə, kəlamda və siyasətdə neçə əsəri vardır. O İslami fikirlərin üzərində qurulan bir nizamın rəhbəri olubdur, aydındır ki, ...
  • Peyğəmbərlərdən birinin adı İsraildirmi? Və o şey ki, yeməyin özünə haram etdi nə olubdur?
    6867 Təfsir 2012/02/13
    İsrail Allah Peyğəmbərlərindən biri olan həzrəti Yəqubun (ə) adıdır. O bir sıra məsləhətlərə görə dəvə ətini və südü özünə haram etmişdir.Allah ali- İmran surəsinin 93- cü ayəsində buyurur:«کُلُّ الطَّعامِ کانَ حِلاًّ لِبَنِی إِسْرائِیلَ إِلاَّ ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلى‏ نَفْسِهِ ...
  • Qurani kərimdə sirat körpüsü barəsində məlumat verilibmi?
    16067 Quran elmləri 2011/03/06
    Düzdürki, "sirat körpüsü" termini Quranda işlədilməmişdir, amma bəzi hədislər onun haqq olduğunu təsdiq edirlər. İmam Sadiq (ə) Fəcir surəsinin 14- cü ayəsində işlədilən "Mirsad" sözünü "cəhənnəmin üstündən keçən körpü" kimi təfsir etmişdir. Mövzunun daha da aydınlaşması üçün bir neçə mətləbə işarə etməklə "sirat" sözünün ...
  • İmam Əli (əleyhis-salam) sübh namazında zərbətlənən zaman İmam Həsənlə Hüseyn orada idilərmi?
    9194 تاريخ بزرگان 2012/03/14
    Əli (əleyhis-salam) zərbətləndiyi zaman Həsənlə Hüseyn (əleyhiməs-salam)-ın onun yanında olması ilə əlaqədar çoxlu rəvayət gəlmişdir. Buna görə də bu bəhsdə bir neçə ehtimal verilir: 1. İmam Əli (əleyhis-salam)-a məsciddən kənarda zərbə vurulmuşdur. Bu ehtimala əsasən demək olar ki, həmin anda Həsənlə Hüseynin Əli (əleyhis-salam)-ın yanında ...
  • Aya mümkündür bir başa deyək ya imam Rza (ə) hacətimizi ver? Və ya deyək filan imamın abrına xatir hacətimizi ver?
    6617 Qədim kəlam 2012/03/11
    1. Şübhəsiz ki, Allahdan başqa heç bir kəs bir başa və vasitəsiz heç bir işə gücü çatmaz və qüdrəti yoxdur və əgər buna malik olsa belə Allahın iradəsi və icazəsi çərçivəsindədir. 2. Din rəhbərləri və alimlərini öz hacətlərimiz üçün vasitəçi qərar verməliyik, nəin ki, öz ...
  • Şeytanın adı xilqətinin əvvəlindən şeytan idimi, yoxsa Allah dərgahından qovulduqdan sonra belə adlandırılmışdır?
    10727 تاريخ کلام 2012/03/14
    Şeytan kəlməsinin kökü ilə əlaqədar fikir ayrılığı olduğuna görə onun mənasında da ixtilaf vardır. Şeytan sözünün mənasında üç nəzəriyyə vardır: a) Şeytan شَاطَ “şatə” maddəsindən tutulmuşdur, qəzəb üzündən olan yandırmağa və şölələnməyə deyilir; b) Xəbis və alçaq varlıq mənasına olan شَاطن ...
  • Əgər bir şey nəcis olarsa və biz də ona əl vursaq, nəcis oluruqmu?
    6954 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/12
    Əgər pak bir şey nəcis (murdar) bir şeyə dəysə və hər ikisi, yaxud biri, digərinə sirayət edəcək dərəcədə rütubətli olsa, pak şey də nəcis olur. Onu pak etmək üçün nəcasətin eynini (maddəsini) aradan qaldırdıqdan sonra əgər nəcis şey bovl olsa onu kürr, cari, yaxud qəlil suda bir dəfə yumaq kifayətdir. ...
  • Necə olur ki, həzrət Süleyman (ə) övladının vəfatından sonra mülk və hakimiyyət arzusu edir, amma İmam Hüseyn (ə) isə deyir: "Ey Əli səndən sonra kül olsun bu dünyanın başına?".
    7641 Təfsir 2011/11/19
    Baxmayaraq həzrət Süleymanın bu sözü onun ruhiyyəsinin böyüklüyünü və Allahın sonsuz rəhmətinə olan yəqinindən hekayət edir və bu da ümumi insanlara nisbət onun üstünlüyünü bildirir, amma İmam Hüseynin (ə) halına qarşı müqayisə etmək mümkün deyildir. Çünki bu ayələr:Birincisi: Bir növ bunu bildirir ki, həzrət Süleyman bir anlıq xəta ...
  • Bu ibarətdən məqsəd nədur?
    6420 Hədis elmləri 2012/01/16
    İbarətin mənası budur: Günlərlə düşmənçilik etməyin ki, onlar da sizinlə düşmənçilik edəcəklər. Bu ibarət bəzi hədislərdə Peyğəmbərdən (s) daxil olmuşdur və «ایامکم» dan məqsəd həftənin günləri olur. Bu təbir və ibarə zamanın əhəmiyyətin çatdırır və günləri pis bilib onlar barədə şikayət etmək lazım deyil yoxsa mümkündür pis fal vurduğu şey ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164002 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    160136 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118956 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112213 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    106913 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92851 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54347 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    50566 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45236 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44720 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...