Gelişmiş Arama
Ziyaret
9988
Güncellenme Tarihi: 2015/01/20
Soru Özeti
Akika kurbanının şartları ve sünnetleri nelerdir?
Soru
Akika kurbanı nedir? Akika kurbanının şartları ve sünnetleri nelerdir?
Kısa Cevap

Akika: Yeni doğan çocuğun doğumunun yedinci günü belalardan korunması için bir koyunun veya kurban etmeye salahiyeti olan bir hayvanın kurban edilmesidir.

Kurban kesmek yerine para bağışlanması akika yerine geçmez. Münasip olan kız çocuğuna dişi, erkek çocuğuna ise erkek koyunun kurban edilmesidir. Eğer mümkün değilse dişi erkek oluşu göz ardı edilebilir. Kurbanın İslami usullere göre başı kesildikten sonra kemiklerinin kırılmaması, eklem yerlerinden birbirinden ayrılması daha doğru olacaktır. Kurbanlığın kemiklerinin gömülmesi gibi bazı yörelerde adet olan eylemlerin İslami dayanağı dini kaynaklarda bulunmamaktadır.

Akika kurbanının dağıtılmasında sünnet olan dörtte birinin yakınlara geriye kalanının ise müminler arasında dağıtılmasıdır. Daha münasip olan ise en azından suda pişirilip içine yeterince tuz atılarak on kişiden az olmaması şartıyla yemek verilmesidir. Anne babanın, geçimi bu babanın boynunda olan herkesin ve çocuğun ailesi sayılanların bu kurbanlıktan yememeleri daha iyidir.

Ayrıca yedinci gün çocuğun saçlarının tıraş edilip bu saçlar ağırlığınca altın veya gümüş sadaka verilmesi sünnettir.

Eğer baba yedinci gün çocuğu için akika kurban edemezse çocuk baliğ oluncaya kadar bu sünnet baba için geçerlidir. Ama baliğ olduktan sonra çocuğun kendisin akika kurban etmesi sünnettir.

Ayrıntılı Cevap

 Sözlükte:  «عقیقه»  ’akika’ kelimesinin kökü «عقّ» ’akk’ olup; insan olsun hayvan olsun yeni doğmuş yavrunun doğumda sahip olduğu saça denir. Günümüzde ise doğumun yedinci günü kurban edilmiş hayvana verilen isimdir akika .[1]

Fıkıh ilminde: Bir grup fakih akika’yı doğan çocuğa kesilen koyun tarif etmiştir.[2] Bazı diğer fakihler ise akika’yı kız olsun erkek olsun yeni doğan çocuk için kesilen hayvan olarak tarif etmiştir.[3]

Akika’nın adabı ve şartları: Allah Teala’nın kendisine evlat inayet ettiği insanın çocuğunun doğumunun yedinci gününde akika unvanında bir koyun kurban etmesi fakihler arasında ki meşhur görüşe göre sünnet[4], bazı fakihlere göre ise vaciptir.[5] Bu kurban çocuğun belalardan korunması için olup, etinden ise en az on kişiye yemek vermek sünnettir.[6]

İmam Sadık (a.s)’dan akika kurban etmek yerine değerinde sadaka vermek sorulduğunda şöyle cevap vermiştir: “Akika yerine sadaka olmaz; Allah Teala kurban kesilmesinden ve yemek verilmesinden hoşnut olmaktadır.”[7]

İmam Sadık (a.s)’dan nakledilen bir diğer rivayette ise şöyle geçer: “Yeni doğan her yeni çocuk akikasının ipoteği altındadır.”[8] Yani eğer onun için akika kurban edilmezse ölüm ve çeşitli belalara müptela olma riski altındadır.[9]

Bu öneme binaen eğer çocuk için baliğ olana kadar akika kurban edilmemiş ise artık ömrünün sonuna kadar akika kurban etmek kendisine düşen bir sünnettir.[10]

Ömer ibn. Yezit şöyle naklediyor: İmam Cafer Sadık’a arz ettim babamın benim için akika kurban edip etmediğini bilmiyorum. İmam (a.s) bana yaşlı olmama rağmen akika kurban etmemi destur verdi. Bende öyle yaptım.[11]

Hangi hayvanın akika olarak kurban edilmesi gerektiği; kurban edilecek akikanın doğan çocukla aynı cinsiyette olması veya olmaması  hakkında çeşitli rivayetler söz konusudur.

İmam Sadık (a.s)’dan şöyle nakledilmiştir: “Eğer çocuk erkekse onun için erkek hayvan ve eğer kız ise onun için dişi hayvanı akika olarak kurban edin.”[12]

Ama başka bir rivayette ise İmam Cafer Sadık (a.s)’dan kız veya erkek çocuğunun akikası hakkında sorulduğunda İmam (a.s) şöyle cevap vermiştir: “Kız ve erkeğin akikası birdir aralarında fark yoktur.”[13] Bazı fakihler bu hadisten  kız ve erkek çocuğu için kurban edilecek akikanın cinsiyet farkının olmadığı çıkarımında bulunmuşlardır. Bu rivayetlere binaen fakihler farklı fetvalar vermişlerdir. Bir güruh fakih erkek çocuk için erkek hayvan ve kız çocuk için ise dişi hayvan kesilmesi gerektiğini bildirmişlerdir.[14] Ayrıca akikanın da başka bir hayvan değil koyun olması gerektiğini açıklamışlardır.[15] Bazı fakihler ise koyun kesilmesini müstahak bilip sırasıyla deve, büyük baş ve kurban edile bilinecek her hayvanın kurban edilmesini yeterli görmüşlerdir.[16] Başka bir güruh fakih ise erkek çocuk için erkek hayvan ve kız çocuk için ise dişi hayvan kesilmesini müstahak bilip bunu akikanın sıhhat şartı olarak görmemişlerdir.[17]

Rivayetleri ve fakihlerin fetvasını özetleyecek olursak: Akika için kurban edilecek hayvanın koyun olması daha evladır. Ama inek ve deve gibi helal hayvanları kurban etmekte yeterli olacaktır. Aynı şekilde erkek ve kız çocuğu için kurban edilecek hayvanın cinsiyetinin aynı olması evla olmakla birlikte buna riayet edilmemesi sorun yaratmaz.

Bazı fakihler[18] akika olarak kurban edilecek hayvanın Kurban bayramında kurban edilecek hayvanın şartlarını taşımasın daha doğru olacağını savunmuşlardır.[19] örneğin: hayvan özürlü olmasın, zayıf olmasın, yaşını doldurmuş olsun[20]… ama bu şartları taşımazsa dahi kurban etmenin yeterli olacağını bildirmişlerdir. Elbette tavuk, horoz ve ördek gibi hayvanlar akika olarak kurban etmek yeterli değildir. Yani bu hayvanlardan akika olmaz. Aynı şekilde at ve eşek gibi etleri mekruh olan hayvanlar akika olarak kurban edilemez.

Bu konuda İmam Sadık (a.s)’dan şöyle rivayet edilmiştir: “Akika kesmekte hedef et ihsan etmektir. Kurban bayramı kurbanı hükmünde değildir. Herhangi bir koyunu kurban etmek yeterli olacaktır. Ama ne kadar semiz olursa daha müstahaktır.”[21]

Akika kurbanının duası:

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur ne zaman akika kurban etmek isteseniz şu duayı okuyun:

«يٰا قَوْمِ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِمّٰا تُشْرِكُونَ إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ[22] إِنَّ صَلٰاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيٰايَ وَ مَمٰاتِي لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ لٰا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذٰلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ [23] اللَّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ».[24]

Duanın sonunda geçen ’filan bin filan’ yerine çocuğun ismi ve babasının ismi zikredilmelidir.

Akika’yı kurban ettikten sonra okunması gereken dua:

İmam Cafer Sadık (a.s)’dan akika kurban edildikten sonra şu duanın okunması rivayet edilmiştir:

«وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ إِنَّ صَلٰاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيٰايَ وَ مَمٰاتِي لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ لٰا شَرِيكَ لَهُ اللَّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ اللَّهُمَّ هَذَا عَنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ»[25]

Ayrıca şu duanın da akika kurban edildikten sonra okunmasını İmam Sadık (a.s) tavsiye etmiştir:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ عَقِيقَةٌ عَنْ فُلَانٍ لَحْمُهَا بِلَحْمِهِ وَ دَمُهَا بِدَمِهِ وَ عَظْمُهَا بِعَظْمِهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ وِقَاءً لآِلِ مُحَمَّدٍ ص»[26]

Akika kurban edildikten sonra İmam Muhammet Bakır(a.s)’dan okunması tavsiye edilen bir başka duada şu:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ إِيمَاناً بِاللَّهِ وَ ثَنَاءً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْعِصْمَةَ لِأَمْرِهِ وَ الشُّكْرَ لِرِزْقِهِ وَ الْمَعْرِفَةَ بِفَضْلِهِ عَلَيْنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَإِنْ كَانَ ذَكَراً فَقُلِ- اللَّهُمَّ إِنَّكَ وَهَبْتَ لَنَا ذَكَراً وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِمَا وَهَبْتَ وَ مِنْكَ مَا أَعْطَيْتَ وَ كُلُّ مَا صَنَعْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا عَلَى سُنَّتِكَ وَ سُنَّةِ نَبِيِّكَ وَ رَسُولِكَ ص وَ اخْسَأْ عَنَّا الشَّيْطَانَ الرَّجِيمَ لَكَ سُفِكَتِ الدِّمَاءُ لَا شَرِيكَ لَكَ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ»[27]

Akika kurbanı nasıl taksim edilir:

Akika kurban edildikten sonra kurbanın kemiklerinin kırılmaması eklemlerden birbirinden ayrılması sünnettir.[28] Ama kurbanlığın kemiklerinin gömülmesi gibi bazı yörelerde adet olan eylemlerin dini kaynaklarda İslami dayanağı bulunmamaktadır.[29] Dağıtımında sünnet olan  üçte birinin[30] yada bir but ’unun[31] veya  dörtte birinin[32] ebeye verilmesidir. Elbette çocuğun ebesi babaannesi veya babanın bakmakla yükümlü olduğu fertlerden biriyse bu ebeye kurbandan verilmez.[33] Çocuk ebesiz doğum yapmış ise anne bu payı istediğine verebilir.[34] Geriye kalan kısım ihtiyaç sahibi müminler arasında paylaşılmalıdır. Müstahak olan ise en azından suda pişirilip içine yeterince tuz atarak en az on kişiye yemek ikram edilmesidir. Elbette bu yemeğe ne kadar mümin katılırsa fazileti o kadar daha fazla olur.[35]

Elbette sünnet olan çocuğun anne babasının, babanın bakmakla yükümlü olduğu aile ferlerinin ve birinci dereceden yakınların akika kurbanının etinden yememeleridir. Hatta o et kullanılarak pişirilen diğer yemeklerde bu bireyler tarafından yenmezse münasip olur. Annenin akika kurbanı etinden yemesinin keraheti daha çoktur ancak yerse de bir sakınca söz konusu değildir. Ayrıca annenin fakir komşulara bu etten vermesi münasiptir.[36]

Ayrıca yedinci günde  akika kesimiyle birlikte yeni doğan çocuğun sacının tıraş edilip ağırlığınca altın veya gümüş sadaka verilmesi yerinde olacaktır.[37] Ama önce saçın tıraş edilip sonra akika kurban edilmesi sünnette daha uygundur.[38]

 

 

[1] Tarihi, Fahreddin, Mecme’ul-bahreyn, 5.c, 215.s, kitapfuruşi murtezevi, tahran, 1375.ş.

[2] Şeyh Tusi, el-Mebsut fi fıkh’il-İmamiye,1.c, 394.s, mektebe’tul-mertezeviye li’ihya’İl-asar’ul-Caferiye, tahran, 3.bk, 1387.h.

[3] Şerif Murtaza, Ali bin. Hüseyin Musevi, El-İntisar fi infiradat’ul-İmamiye, 406.s, defter intişarat islami, kum 1.bk, 1415.h.

[4] Hilli, Allame, Hüseyin bin Yusuf bin Mutahhar esedi, muhtelif’uş-Şia fi ahkam eş-Şeria, 7.c, 303.s, defter intişarat İslami, Kum, 2.bk, 1413.h.

[5] El-intisar fi infiradat’ul-İmamiye, 406.s.

[6] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 28-29.s, dar’ul kitab’ul-İslamiye, tahran, 4.bk, 1407.h.

[7] Aynısı: 25.s

[8] Aynısı: 25.s

[9] Meclisi, Muhammed Bakır, Hilye’tul-muttakin, 115.s, intişarat armağan tuba, Kum, 1.bk, 1380.ş.

[10] Şeyh Tusi, el-Mebsut fi fıkh’il-İmamiye,1.c, 395.s.

[11] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 25.s

[12] İbni babavey, Muhammed bin. Ali, Men la yehzur’ul-Fakih, 3.c, 485.s, defter intişarat İslami, Kum, 2.bk, 1413.h.

[13] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 26.s

[14] Tusi, Muhammed bin. Ali bin. Hamza, El-vesile’tu ila neyl’ul-Fezile, 316.s, intişarat kitabhane Ayetullah Maraşi Necefi, Kum, 1.bk, 1408.h; El-Mebsut, 1.c, 395.s.

[15] El-Mebsut, 1.c, 316.s.

[16] El-vesile’tu ila neyl’ul-Fezile, 316.s

[17] Amuli, Şehit sani, zeyniddin bin. Ali, Er-Rovza’tul-behiyye, fi şerh’il-lume’tu-demeşgiyye,  5.c, 448.s, kitapfuruşi daveri, Kum, 1.bk, 1410.h.

[18] Anynısı, 447.s.

[19] Kurban edilecek hayvanın şartları: a): Eğer hayvan deve ise beş yaşını doldurmuş altı yaşına girmiş olması gerekir. Sığır ise vacip ihtiyat gereği iki yaşını doldurmuş üç yaşına girmiş olması gerekir. Bu hüküm keçi içinde geçerlidir. Koyun ise vacip olan ihtiyat gereği bir yaşını doldurmuş iki yaşına girmiş olması gerekir.

b): Hayvan sağlam ve sağlıklı olmalıdır. c): Çok yaşlı olmamalıdır. d): Hayvanda bir noksanlık ve kusur olmamalıdır. e): Çok zayıf olmamalı. f): Kısırlaştırılmamış olmalıdır. g): Er bezleri burkulmuş olmamalı. h): Doğuştan kuyruksuz olmamalı. (İmam Humeyni, Menasik hac, 258-259.s)

Elbette bu şartlar Hacda vacip olan kurban için geçerli şartlardır.

[20] Yaş şartları: deve ise beş yaşını doldurmuş altı yaşına girmiş olması gerekir. Sığır ise vacip ihtiyat gereği iki yaşını doldurmuş üç yaşına girmiş olması gerekir. Bu hüküm keçi içinde geçerlidir. Koyun ise vacip olan ihtiyat gereği bir yaşını doldurmuş iki yaşına girmiş olması gerekir. (İmam Humeyni, Menasik hac, 258.s)

[21] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 30.s.

[22] Enam, 78-79.

[23] Enam, 162-163.

[24] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 31.s.

[25] Aynısı.

[26] Aynısı, 30.s.

[27] Aynısı, 30-31.s.

[28] Aynısı, 27.s.

[29] Fazıl lenkerani, Muhammed, cami’ul-mesail, 2.c, 389, intişarat emir kalem, Kum, 11.bk.

[30] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 28-29.s.

[31] Aynısı, 32.s.

[32] Aynısı, 27-29.s.

[33] Aynısı, 32.s.

[34] Aynısı, 29.s.

[35] İmam Rıza (a.s)’a mensup olan ‘el-fıkh fıkh’ur-Rıza, 239.s, muesse’tu Alul’beyt, meşhet, 1.bk, 1406.h.

[36] Kuleyni, El-Kafi, 6.c, 32.s.

[37] Aynısı, 33.s.

[38] Behçet, Muhammet taki, cami’ul-mesail, 4.c, 98.s, 2.bk, 1426.h.

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Cumartesi gününde ihtiyaçtan dolayı balık tutan bir şahsın cezası maymun olmak mıdır?
    42846 Tefsir 2012/05/16
    İsrail oğullarının şeklinin değiştirilmesinin salt gelir elde etmek için balık tutmaları olmadığı bilinmelidir; çünkü bu iş günah değildir ve şeklin değişmesi gibi bir neticesi de bulunmamaktadır. İslam’ın mantığında Allah katında bu amel ibadet sayılmaktadır. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Ailesinin rızkını sağlamak için çalışan ve çaba gösteren ...
  • Cehennem ehlinin yüzü nasıldır?
    12869 Eski Kelam İlmi 2012/07/21
    Kur’an’ı kerim ayetlerini inceleme neticesinde şöyle bir netice alınabilinir: Bir taraftan cehennemliklerin yüzü yanma neticesinde derisi kendi kabuğuna çekilir, dudakları parçalanır çok çirkin ve korkunç bir hale gelir şekilde müşahede ediliyor. Bir diğer taraftan ilahi azabın yenilenmesi ve tekrarlanması için Allah u Teâlâ karar kılmış ki beden ...
  • Miktat b. Esved hakkında bilgi sahibi olmak istiyordum, acaba onun biyografisi ve hayatı hakkında bilgi bana göndere bilir misiniz?
    19223 تاريخ بزرگان 2009/01/10
    Miktat, Fil yılının 16'sında dünyaya geldi ve "Miktat b. Esved Keldi" olarak tanındı. Babasının ismi Amr'dır. Miktat, Allah Resulü'ne (s.a.a) iman eden on üçüncü Müslüman ve Müslümanlığını açıklayan ilk yedi kişiden biridir. Dolayısıylasabiqinden kabul edilmektedir. O, iki defa hicret etmiştir bu yüzden "Haceru'l-Hicreteyn" ...
  • Hacda neden ihram giymeliyiz?
    16033 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2012/03/11
    Hac insanı düşündüren ve fıtratına yönlendiren birçok sır ve alametlerle doludur. Hacda her adımda amellerin zahir ve batınına dikkat edilmelidir; zira onun zahiri için riayet edilmesi gereken bir takım özel hükümler vardır ve batına bakmayla bu sır ve gizemli amellerin felsefe ve nedeni kavranabilir. İhram elbisesi giymek, ...
  • Kur’an ayetlerinin tahrif edildiğine işaret eden Ehli Sünnete ait kaynaklar var mıdır?
    11109 Kur’anî İlimler 2011/08/03
    Ehli Sünnet kardeşlerin birçok kitabında ve bu cümleden olmak üzere onların en muteber kitapları sayılan altı sahih kitapta sayılı Kur’an-ı Kerim ayetlerinin kaybolduğunu gösteren birçok rivayet mevcuttur. Recim ayeti veya onların okuyuşlarında bulunan ve meşhur okuyucuların da tilavet ederken dikkat gösterdiği değişiklikler bu kabildendir. Ama böyle rivayetler ...
  • Allah Teala bir şahsiyete ve kendini bilme özelliğine sahip mi?
    6987 Teorik İrfan 2009/08/20
    İslam, Hıristiyanlık dininin aksine Allah Tealayı bir insan olarak görmemiş ve Allah Teala’yı sınırlı bir varlık olarak telakki etmemiştir. Onun insani bir vücuda sahip bir varlık olduğuna inanmaktadır. İşte bu yüzden İslam dininde Allah Teala:1.             İnsanla karşılaştırılmaz.
  • Cude’nin Hz. Hasan’dan (a.s) olma bir evladı var mıydı?
    19033 تاريخ بزرگان 2011/08/17
    Cude, Eş’as b. Kays Kindi’nin kızıdır. Eşas, İslam’ın ilk yıllarındaki meşhur şahıslardan olup o dönemin tehlikeli münafıklarından sayılmaktaydı. Belazeri’nin yazdığına göre Cude babasının hilesiyle İmam Hasan Mücteba (a.s) ile evlenmiştir.[1] Bir rivayette İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Eşas, Müminlerin ...
  • İslam tüm sorunların çözmeye nasıl kadirdir?
    6100 Fıkıh 2012/02/18
    İslam’ın hüküm ve buyrukları âlim ve hikmet sahibi Allah tarafından olup insanlığın tüm sorunlarını halletmeye kadirdir. Ama bu, toplumdaki tüm fertlerin İslam’ın buyruklarıyla amel etmesi şartıyla tahakkuk eder. Bugün gençlerin evliliği önünde birçok sorun yer alsa da hem kız, hem oğlan ve hem de tarafların ailelerinin İslam’ın buyruklarına göre ...
  • Tesnim adlı tefsir kitabında kuranın sübut ve ispat makamına işaret edilmiştir. Bu iki makam arasındaki farkı nedir?
    9740 Tefsir 2012/04/02
    Kuran’ın sübut makamı, Kuran’ın kendi başına hüccet olduğu anlamındadır. Bu asılca bu mukaddes kitap kendi kendince asıl itibariyle hüccet sayılmaktadır. Ama Kuran’ın ispat makamı kuranı kerimin zati itibarıyla hüccet olmasının yanı sıra diğer metinleri ve farklı akideleri ispatlama ve onları değerlendirme ölçüsü kabiliyetine sahiptir olması anlamındadır. Çok ...
  • İmam ve peygamber'in farkı nedir?
    13026 Eski Kelam İlmi 2010/09/20
    Bu sorunun kısa cevabı yoktur. Ayrıntılı cevap seçeneğini tıklayınız. ...

En Çok Okunanlar