Ətraflı axtarış
Baxanların
18662
İnternetə qoyma tarixi: 2011/09/10
Sualın xülasəsi
Niyə müctehidlərə təqlid etmək vacibdir?
Sual
Müctehidə təqlid etməyin vacibliyini necə sübut edə bilərsiniz?
Qısa cavab

"Təqlid"dən məqsəd xüsusi sahədə qeyri- mütəxəssisin mütəxəssisə müraciət etməsidir. Dini məsələlərdə təqlidin lüzumuna ən mühüm sübut həmin əqli arqumentdir ki, insan bilmədiyi işlərdə bilənə müraciət etməlidir.

Əlbəttə, Quran ayələri və hədislər də təqlidin lüzumuna toxunmuşdur. Belə ki, Quranda buyurulur:

«"فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون"»

"Bilmədiyiniz şeyləri "Zikr əhli"ndən (alimlərdən) soruşun."

Təqlidin bütün leksik arqumentləri aqil insanlar tərəfindən qəbul edilən iş (bilməyənənin bilənə müraciəti) xüsusundadır.

Buna əsasən məraceyi-təqlid (müctehidlər) fiqh elmi sahəsində mütəxəssisdirlər. İslam mənbələrindən şəri hökmlərin çıxarışına qadir olan şəxslər məhz onlardır. Digərləri isə dini qayda-qanunları öyrənmək üçün onlara müraciət etməlidirlər.

Ətreaflı cavab

İslam dini insan ehtiyacları üçün – istər maddi və mənəvi, istər fərdi və ictimai, istərsə də siyasi və iqtisadi – qanun və qaydalar tətbiq etmişdir ki, bu da "fiqh" elmini təşkil edir. Fiqh elmi həqiqətdə əsil bəndəlik yolu, yüksək keyfiyyətli, humanist, ictimai əlaqəli, ali həyat sistemidir ki, insan həyatının bütün məqamlarını nəzarətə alır. İmam Xomeyni (r.ə.) demişkən: "fiqh-həqiqi teoriya və beşikdən qəbirədək insan və cəmiyyətin mükəmməl idarəsidir". [1] Əziz İslam övliyaları fiqh elmi və şəri hökmlərin fövqəladə əhəmiyyətinə görə öz ardıcıllarını fiqh elmini öyrənməyə tövsiyə edirdilər. Habelə bu vəzifədən boyun qaçıranları və ya dini hökmlərin öyrənilməsində səhlənkarlıq edənləri cəzalanmaya və töhmətə layiq bilirdilər.

İmam Baqir (ə) buyurur: "Şiə gənclərindən birini elmi dərindən (fiqh) öyrənmədiyinə görə yanıma gətirsələr, onu ədəbləndirərəm!" [2]

Allah-Taalanın İslam ayinlərində insanın dünya və axirət səadəti üçün yazdığı "vacibat" (vacib olunan işlər) "mühərrəmat" (qadağan olunan işlər) mövcuddur ki, insan onlara riayət etmədiyi surətdə nə səadətə çatacaq, nədə itaətsizliyə görə verilən cəzalardan amanda qalacaqdır.

Şəri (dini) hökmləri tanımaq üçün bir çox informasiyaya; o cümlədən ayə və hədislərin dərki, səhih və qeyri-səhih hədislərin tanınması, ayə və hədislərin tərkib və cəminin keyfiyyəti və s. kimi onlarla digər məsələlərə yiyələnmək lazımdır ki, bu cür təhsil öz növbəsində illərlə ciddi çalışmaya, səyə möhtacdır.

Belə olan halda mükəlləf şəxs özünü üç yol ayrıcında görür:

Birincisi, elmin (ictihad) təhsili yolu

İkincisi, hər bir iş barəsində deyilən versiyaları mütaliə etmək və bütün versiyalara uyğun əməl etmək (bütün versiyalar tərəfindən görülən iş düzgün sayılsın) ehtiyat yolu

Üçüncüsü, bu sahədə nəzər sahibi, dini hökmlərin çıxarışında mütəxəssis olan şəxsin rəyindən faydalanmaq. Şübhəsiz, şəxs birinci yolda ictihada çatdıqdan sonra dini hökmlər üzrə mütəxəssis olarsa, digər iki yola ehtiyac duymayacaqdır. İctihad məqamına yetişənədək digər iki yol qaçılmazdır.

İkinci yol hər bir məsələdə və ehtiyat üslublarında mövcud versiyalar haqda kifayət qədər informasiyaya möhtacdır. Bir çox hallarda ehtiyat etmənin çətinlikləri adi həyatı alt-üst edir. Naçar üçüncü yol "təqlid" məsələsi cəmiyyət üçün rahatlıqdan, asanlıqdan əlavə qaçılmaz olur. Bu üç yol təkcə şəri hökmlərdə deyil bəlkə digər təhsil sahələrində də keçərlidir. Misal üçün, hər hansı səbəbdən xəstələnən mühəndis bir şəxsi təsəvvür edin. O, sağalması üçün ya tibb elmini öyrənməli, ya bütün həkimlərin nəzərini bilməli (və elə əmək etməlidir ki, sonradan peşiman olmasın), ya da həkimə müraciət etməlidir.

Birinci yol onu tez sağaltmayacaq, ikinci yol çox çətindir və onu öz peşəsindən (mühəndislikdən) uzaqlaşdıracaqdır. Bu səbəbdən dərhal həkimdən kömək istəyərək onun dediklərinə əməl edir.

O, həkimin dediklərinə əməl etməklə həm gələcəkdəki peşimançılıqdan, dostların qınağından yaxa qurtarır, həm də əksər hallarda dərdinə dərman tapır. Mükəlləf də müctehidin rəyinə əməl etməklə özünü axirət peşimançılığı və ilahi əzabdan qutarmaqla bərabər şəri hökmlərin daha münasibinə riayət etmiş olur. [3]

Deməli, "təqlid"dən məqsəd xüsusi sahədə qeyri-mütəxəssisin mütəxəssisə müraciət etməsidir. Dini məsələlərdə təqlidin lüzumuna ən mühüm sübut həmin əqli arqumentdir ki, insan bilmədiyi işlərdə bilənə müraciət etməlidir.

Əlbəttə, Quran ayələri və hədislər də təqlidin lüzumuna toxunmuşdur. Belə ki, Quranda buyurulur:

« "فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون" »

"Bilmədiyiniz şeyləri "Zikr əhli"ndən (alimlərdən) soruşun." [4]

Habelə hədislərdə gəlmişdir: "Lakin baş verən hadisələrdə hədislərimizi nəql edənlərə müraciət edin ki, onlar sizin üçün mənim höccətlərimdirlər (dəlillərim) və mən də Allahın sizin üçün olan höccətiyəm." [5]

Mühəqqiq Kərki deyir: "Şiələr fəqihin adil, əmin, fətva üzrə tamam şəraitə malik (şəri hökmlərdə müctehid deyilir) olması, digər tərəfdən imamların (ə) qeybi zamanı onların naiblləri olması məsələsində müttəfiqdirlər.

Təqlidin bütün leksik arqumentləri aqil insanlar tərəfindən qəbul edilən iş (bilməyənənin bilənə müraciəti) xüsusundadır və əlavə nöqtəni bəyan etmir.

Deməli, məraceyi-təqlid (müctehidlər) fiqh elmi sahəsində mütəxəssisdirlər. İslam mənbələrindən şəri hökmlərin çıxarışına qadir olan şəxslər məhz onlardır. Digərləri isə dini qayda-qanunları öyrənmək üçün onlara müraciət etməlidirlər.

Əlavə məlumat üçün aşağıdakı göstəricilərə müraciət edin:

1.     "Mərcəiyyət və təqlid", sual: 276

2.     "Vilayəti-fəqih və mərcəiyyət", sual: 6576.(   6743)

3.     "Ədilleyi-vilayəti-fəqih", sual: 235



[1]   - "Səhifeyi-Nur", cild.21, səh. 98

[2]   - "Bihar əl-ənvar", cild.1, səh. 214

[3] - "Risaleyi- daneşcuyi", beşinci çap, Seyid Müctəba Hüseyni, səh. 45- 46

[4]   - "Nəhl", 43

[5]   - "Vəsail əş- Şiə", cild.27, səh. 140

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Mütərəqqi ilahi-rəhmani idarə sistemində insanın ruhi yüksəliş metodunu bəyan və şərh edin.
    6474 İslam fəlsəfəsi 2012/04/09
    Bu sual ideal cəmiyyət, yaxud xilaskar ideologiyasının barəsində digər bir bəyandır. Əflatunun irəli sürdüyü ideal cəmiyyət insanın “Respublika” kitabında təsvir edilən ən qədim və məşhur yüksəliş modelidir. İslam aləmində Farabi də “İdeal cəmiyyətin əhalisinin rəyləri” adlı kitabında ideal islam hökuməti və onun rəisi ilə əlaqədar bəhs aparmışdır. ...
  • Nə üçün qadın müctəhid ola bilməz?
    8083 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/16
    Din alimlərinin və mütəxəssislərinin qadının müctəhid və hakim olması mövzusunda nəzərləri müxtəlifdir. Həmçinin bu mövzu islam dininin zəruri qanunlarından sayılmır. Qadının müctəhid və şəri hakim ola bilməməsini iddia edənlər də öz növbələrində hədislərə və alimlərin icmasına istinad edirlər. Bunu da qeyd edək ki, bu mövzu olduqca geniş bir mövzudur.Amma biz ...
  • Bilal evlənmişdimi? Əgər cavab müsbətdirsə, onun övladları da var idimi?
    6382 Fiqh tarixi 2011/10/20
    Tarix kitablarında Bilalın evlənməsi ilə əlaqədar müəyyən məqamlar qeyd olunmuşdur. Misal üçün, yazmışlar ki, Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in təklifi və israrı ilə Bəni-Kənanədən olan bir qadınla,[1] bəzi mənbələrə görə isə, Bəni-Zöhrədən olan bir ...
  • Bəhailərin əqidəsinin səhv olması, onların murdar olmasının dəlilini və sadə lövh insanların o əqidədən qəbul etməsinin hökmünü açıqlayın?
    6799 Qədim kəlam 2010/11/10
    Mirzə Hüseynəli Bəhainin (Bəhai məzhəbinin banisi) əqidəsi öz kitablarında buna əsaslanır ki, "ov" və "Əli Məhəmməd bab" ın qiyam etməsiylə islam dini nabud (ləğv) olmuş və həzrət Məhəmməd (s)- in peyğəmbərlik və risaləti sona çatmışdır. Belə bir fikir "bab" qiyamını qəbul edib və vədə verdiyi "ov" həmin ...
  • Dini və Quran fəaliyyətlərində pul və muzd almağın, ümumiyyətlə vacibi kifayi fəaliyyətlərdə pul almağın hökmü nədir?
    7397 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Əgər dini fəaliyyətlər (Qurandan başqa fəaliyyətlər o cümlədən Quran oxumaq və əzbərləmək kimi) vacib işlərdə olarsa; misal üçün namazın vacib məsələlərini öyrətmək kimi, bu fəaliyyətlərdə pul və muzd almağa icazə verilmir. Amma dini fəaliyyətlər müstəhəb işlərdə olarsa, pul və muzd almağın eybi yoxdur. Quran fəaliyyəti, yalnız Quran ...
  • Müntəzər (intizarı çəkilən) Məhdi barəsində şiənin nəzəri nədir?
    9701 Qədim kəlam 2010/11/10
    Yuxarıdakı sual çox külli və ümumi olduğundan, qərara almışıq ki, həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın həyatı, qeybət dövrünün xəbərləri və zühur əlamətlərinə qısaca işarə etmiş olaq. O həzrətin adı “ م.ح.م.دM.h.m.d”dir. Onun çoxlu ləqəbləri vardır, o cümlədən: Qaim, Müntəzər, Sahibul-əsr və s. O həzrətin əziz atası imam ...
  • Din və mədəniyyətin əlaqəsi necədir?
    13898 Təzə kəlam 2011/02/14
    Din və mədəniyyətin əlaqəsini açıqlamaq, din və mədəniyyətin hədəf, təsir və mahiyyətini dəqiq tanıyarkən mümkündür. Bir dəstə din və mədəniyyət arasındakı bütün əlaqələri inkar ediblər. amma bu baxış düzgün deyil. Əlbəttə bu məsələ aydındır ki, mədəniyyətlərin bəzisi təkamülə yetişmək olan səmavi dinlərin uca hədəflərinə qarşı olduqlarına görə, dinlə uyğun ...
  • "Hər gün Aşura, hər yer Kərbəla" şüarı rəvayət və ya hədisdirmi? Sənəd və etibarı nə dərəcədədir?
    13278 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/07/02
    Rəvayi mətnlərində bu cümlənin (Hər gün Aşura, hər yer Kərbəladır) məsumlardan nəql olunan hədis olmasını isbatlayan heç bir sənədə rast gəlmədik. Amma sözügüdən ibarə Kərbəla hadisəsi kolleksiyasından düzgün götürülmüş, imamət xəttini göstərən və bir neçə ibrətli mesajı əhatə edir. Heç bir gün Aşura günü kimi olmayıb və olmayacaq, amma zalımların ...
  • Hansı dəlillərə əsasən Məmun İmam Riza (əleyhis-salam)-ın bayram namazı qılınmasının qarşısını aldı?
    5994 تاريخ بزرگان 2012/03/14
    Məmunun İmam Əli ibni Musər-Riza (əleyhis-salam)-ın imaməti ilə fitr bayram namazı qılınmasının qarşısını almasının ümdə dəlili o həzrətin namaz qılması ilə əlaqədar hökumətə yönələn təhlükə hissi idi. Bu hadisə Mərv (Xorasan) əhalisinin İmam Riza (əleyhis-salam)-ın müsəllaya getməsi xəbərini eşitməklə eyni zamanda hamılıqla evlərindən müsəllaya tərəf axışmaları zamanı ...
  • Müəllimlə tələbənin (orta və ali məktəb tələbəsinin) qarşılıqlı hüquqları hansılardır?
    16999 Əməli əxlaq 2011/10/20
    Müəllimlə şagird və tələbənin qarşılıqlı olaraq çoxlu hüquqları vardır. Onları iki qismə bölmək olar: 1. Müəllimin şagirdə və tələbəyə qarşı vəzifəsi; bunlar əxlaqi, tərbiyəvi, elm və təlim vəzifələrindən ibarətdir.

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164475 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162599 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119531 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113203 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    109547 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93671 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54717 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53266 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45866 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45520 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...