Ətraflı axtarış
Baxanların
6881
İnternetə qoyma tarixi: 2011/06/25
Sualın xülasəsi
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Sual
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Qısa cavab

İnsanı sirati müstəqimdən (düzgün yoldan) inhirafa çəkən amilləri tanımaqdan ötrü ilk növbədəsiratmüstəqimanlamları ilə yaxından tanış olmalıyıq. “Siratsözü lüğətdə geniş  böyük yola deyilir. “Müstəqimsözü isəqvmhərflərindən olub, heç bir əyriliyi olmayan bir şeyə deyilir. Ona görə  düzgün yol sözü məna cəhətdən əyri yolun müqabilində istifadə olunur. Əmirəl-möminin Əli (əleyhissalam)  buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”

Düzgün yolun nümunəsi Quranda açıqlanan həminmöhkəm dindir”. Baxmayaraq ki, düzgün yolun digər nümunələri, məsələn, Quran  məsum İmamlar (əleyhissalam)  da ola bilər. Düzgün yol birdən artıq deyildir. Amma Allah yolları (yəni, Allaha çatmaq üçün olan yollar) çoxdur. Bu yolların  müqabilində inhirafa aparan yollar da çoxdur. Düzgün yol elə bir yoldur ki, Allaha tərəf aparan digər yollar onda birləşir. Yaxud, düzgün yol öz genişliyi ilə Allaha tərəf gedən bütün digər yolları özündə birləşdirir.

Müxtəlif aldadıcı amillər təklikdə  ya birlikdə hər an insanı düzgün ilahi yodan azdıra bilər. O cümlədən, cəhl  şəkk, fikri vəsvəsə  şübhələrdə giriftar qalmaq, qəflət, qeyri-səhih tərbiyə  ya yanlış təbliğatların təsirinə düşmək, pis mühit, müsəlmanlar arasında əmr be məruf  nəyh əz münkərin tərk olunması, fərdi inhirafların müqabilində cəmiyyətin böyük şəxsiyyətlərinin susması, ədalətsizlik  zülm, cəmiyyətin böhran içində boğulması  fəqirlik, tamahkarlıq  dünyatələblik, uzun arzularla ölümün yaddan çıxması, özünü öymək  təkəbbür, şeytanın nəfsi, fitrəti  ağılı öz əsarətində saxlamaqdan ötrü vəsvəsələrin tam yayılması , xalis  pak rəhbərdən öz çevirmək  başqalarına kor-koranə tabe olmaq, iradə  nəfsin zəifliyi, düzgün yolda möhkəm olmamaq  səbrsizlik, günahın təsirindən qəlbin pas atması  Allahı yaddan çıxarmaqla insanın özünü insan olaraq unutması  sair kimi səbəbləri qeyd etmək olar. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu amillərin hər birinin təsir  mühiti  qədər çox  geniş olsa insanın iradə  ixtiyarı ilə haqq yoldan çıxmasında bir o qədər möhkəm təsir qoyur. Başqa sözlə desək, insan elə xəlq olunmuşdur ki, özünün ağıl  təfəkkürü ilə ona qarşı yönəlmiş bütün inhiraflara  həlakedici amillərə sinə gəlib azad şəkildə düz yolda qərar tuta  səadətə nail ola bilər. Bütün bu inhirafçı həmlələr insana  qədər şiddətli olsa, insanın əksüləməli  daha dəqiq  qüdrətli olub onların hamısına qalib gələ bilər  bu mübarizə insan üçün daha dəyərli  böyük hesab olar. Amma dahilərin dediyi kimi bütün bu müqavimətlər yüksək səviyyədə dözüm  qəsd istəyir. Çünki, məsəl va istəmək bacarmaqdır.

Ətreaflı cavab

İnsanı düz yoldan azdıran amillərdən söz açmaqdan əvvəlsirat” (yol), düz” (müstəqim) kəlmələrinin mənalarına diqqət etmək lazımdır. Sirat sözü ərəb dilində böyük  geniş yola deyilir. Bəzi alimlər onu əslinin sin hərfi ilə olduğunu  sirat sözünün udmaq mənasında işləndiyini deyirlər. Çünki, geniş yol sanki, öz genişliyi ilə yolçusunu udmaq  qabağa aparmaq kimi qabiliyyətinə malikdir. Bu vəziyyətəsiratdeyilir. Amma bəzi mühəqqiqlər bu sözün Quranda olan mənasını ayrıca olduğunu qeyd edərək sirat sözünün müstəqil  dəyişməz bir mənasının olmasını qeyd etmişlər.

Müstəqim sözü isə ərəbcədən q.v.m. hərflərindən ibarət olub möhkəm olmağı tələb etmək mənasındadır. İstiqamət - yəni, bir şeydən möhkəm olmağı tələb etməkdir. Bir şeyin möhkəm olmasını tələb etmək isə ondan həmiş şeyin zahiri təsirini, mənafelərini tələb etməkdir. Təsir  mənafelərin bərabər olması, yol gedənin əyri  inhirafda olmamasını təmin etdiyinə görə bu halətə möhkəm olmaq  durmaq deyilir. Beləliklə, düzgün yolun mövcudluğu üçün o yolda heç bir inhiraf  əyrilik olmaması tələb olunur  bu tələb  ancaq düzgün yolda hasil olur.[1]

Bu səbəbdən məlum olur ki, sirat müstəqimin, yəni düzgün yolun mənası həmin əyri yolun müqabilində qərar tutur. Əyri  inhirafi yol həmin yoldur ki, onda ixtilaf  azmalar var. Düzgün yol (sirat müsətqim) isə həmin yoldur ki, bu iki xüsusiyyətdən amanda qalsın.[2]  

Necə ki, düzgün yolun ən aşkar nümunəsi olan Əlmirəl-möminin Əli (əleyhissalam) [3] bu haqda buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”[4]

Quran baxımından düzgün yol həminmöhkəm dindir”. Bu haqda Quranda oxuyuruq:      “(Ya Rəsulum) De: "Şübhəsiz, Rəbbin məni doğru yola, həqiqi (düzgün) dinə, batildən haqqa tapınan və müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yönəltdi!"[5] Həqiqi din o dindir ki, özü möhkəmdir  başqalarını da möhkəm saxlayır. Düzgün yolun həmin möhkəm din olmasını açıqlamaqla həzrət İbrahimə (əleyhissalam)  nisbət verilməsinin sirri bundadır ki, dində ən yaxşı

Related Suallar
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...