Ərəb dilində “vəqar” və “səkinə” kəlmələri aramlıq və sükunət mənasına gəlmişdir. Amma vəqar kəlməsi və zahiri və bədənlə əlaqədar aramlığa, “səkinə” isə batini və qərblə əlaqədar aramlıqda işlədilir.

Vəqarın mənası və ərəb dilində işlənmə yerləri

“Lisanul-ərəb” kitabında vəqarın mənası barəsində deyilir.

اَلْوَقْرُ: ثِقَلٌ فِي اْلاُذُنِ، بِالْفَتْحِ، وَ قِيلَ: هُوَ أَنْ يَذْهَبَ السَّمْعُ كُلُّهُ، وَ الثِّقَلُ أَخَفُّ مِنْ ذَلِكَ

“Vəqr” (vəqar) qulaqda ağırlıq mənasınadır. Deyilmişdir ki, eşitmə qüvvəsinin tam aradan getməsi mənasınadır. Amma “siqəl” (ağırlıq) o yerdə deyilir ki, eşitmə qabiliyyətindən bir qədər qalmış olsun. “Viqr” isə ağır bir şeyi çiyinə və ya başa qoyub aparmaq mənasınadır: “Caə yəhmilu viqrəhu” – yəni başına qoyduğu yüklə gəldi.[1]

Buna əsasən, aramlıq mənasına işlənən vəqar kəlməsi ona görə belə işlənir ki, sanki, insana təsir qoyan ağırlıq səbəbi ilə onu aram və sükunətli etmişdir.

“Lisanul-ərəb” kitabında deyilir: اَلْوَقَارُ: اَلْحِلْمُ وَ الرَّزَانَةُ “Vəqar helm (dözümlü olmaq, tez əsəbi olmamaq) və mətanət mənasına gəlmişdir.”[2]

Bu məna da dediyimiz ağır yükün təsirlərindəndir.

“Səkinə”nin mənası və onun ərəb lüğətində işlənmə yerləri:

“Əttəhqiqu fi kəlimatil-Quranil-Kərim” kitabında deyilir: “Sükun – hərəkətin antonimidir, sabitlik və qərarlaşma mənasınadır. Bu kəlmə həm maddi, həm də ruhi sabitlik mənasına gəlmişdir. Batini qərarlaşmaya “tümə’ninə” deyilir ki, bu da təşviş və iztirabın aradan qalxması mənasınadır.[3]

Həmin kitabın müəllifi “səkinə” kəlməsinin barəsində deyir: “Fəilə” vəznində olan “səkinə” sükunət kəlməsindən alınmışdır və sabit və qərarlaşan şeyə deyilir. Quranda “səkinə” dedikdə məqsəd Allah tərəfindən “raihə”nin nazil olmasıdır ki, bu da aramlıq və sükunətin nazil olaraq iztirab və təşvişin tamamilə qəlbdən çıxmasına səbəb olur.[4]

Quran və rəvayətlərdə “vəqar” və “səkinə” kəlmələrinin işləndiyi yerlər və onun mənası:

Quranda “vəqar” kəlməsi bir yerdə, o kökdən alınan başqa kəlmələr isə səkkiz yerdə işlənmişdir.[5]

“Səkinə” kəlməsi və bu kökdən alınan kəlmələr 65 dəfə işlənmişdir ki, onun bəziləri bizim bəhsimizlə əlaqəli deyildir. Amma “səkinə”[6], “səkinətəhu”[7] “əssəkinə”[8] insanın daxili və ruhi aramlığı mənasınadır.

Lüğət alimlərinin “səkinə” və “vəqar” barəsində dediyi mənalar bu ayələrdə mövcud olan şahidlərdən götürülmüşdür. Nümunə üçün, “Fəth” surəsinin 4-cü ayəsində deyilir:

هُوَ الَّذي أَنْزَلَ السَّكينَةَ في‏ قُلُوبِ الْمُؤْمِنينَ لِيَزْدادُوا إيماناً مَعَ إيمانِهِمْ

“O (həmin Allahdır) ki, aramlığı möminlərin qəlblərinə nazil etdi ki, imanların üzərinə iman artsın.” Bu cümlədəki “qəlblər” kəlməsinin şahidliyi ilə səkinə kəlməsindən məqsəd ruhi aramlıqdır. “Nuh” surəsinin 13-cü ayəsində oxuyuruq:

مَا لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَاراً

“Nə üçün siz Allahın əzəmət və vəqarına ümid bəsləmirsiniz?!” Təfsirçilər bu ayədəki “vəqar” kəlməsini ağırlıq və əzəmət kimi məna etmişlər.

Bir çox rəvayətlərdə “vəqar” və “səkinə” kəlmələri sinonim şəklində və bir yerdə işlənmiş, bəzi rəvayətlərdə isə “səkinə”nin xüsusi mənası – “iman” nəzərdə tutulmuşdur.[9]

Bu rəvayətlərdən məlumat əldə etmək üçün “Camiul-əhadis” proqramlarında “səkinə” və “vəqar” kəlmələrini birlikdə axtara bilərsiniz