Please Wait
8328
Bu müshəf (kitab) Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in vəfatından sonra və Fatimeyi-Zəhranın həyatında – Əli (əleyhiməs-salam)-ın əli ilə yazılmışdır. Bu kitabın məzmunu məxsus bir mələyin və ya həzrət Cəbrəilin tərəfindən Fatiməyə təqdim olunurdu. Qeybi hadisələrdən, Ali-Muhəmmədin sirlərindən ibarət olan bu kitab imamət nişanələrindən biri sayılır və imamların ixtiyarında olmaqla birindən digərinə ötürülür. Hal-hazırda həzrət imam Zaman (əleyhis-salam)-ın ixtiyarındadır. Əksər rəvayətlərin dediyinə görə bu kitab Peyğəmbərin vəfatından sonra yazıldığına görə, o həzrət bunun barəsində heç bir şey deməmişdir. Lakin bu, Peyğəmbərin o müshəfdən məlumatsız olması mənasına deyildir. Çünki bizim əqidəmiz budur ki, Peyğəmbər Allahın izni ilə gələcək hadisələrin hamısından xəbərdar idi. Bu müshəf imamətin nişanələrindən biri və imamətə məxsus olduğuna görə onun məzmunu camaata deyilməmiş, ümumxalqın ixtiyarına verilməmişdir.
Fatimənin müshəfi
Ərəb dilində iki cild arasında toplanmış olan hər bir yazıya “müshəf” deyilir. Buna görə də hər bir kitaba müshəf demək olar. İslamın əvvəllərində Qurana da müshəf deyirdilər.[1]
İslam mənbələrində yalnız məsumlara məxsus olan və varlığından yalnız imamlar xəbərdar olan bəzi kitabların adı deyilmişdir. Misal üçün, “Əli (əleyhis-salam)-ın kitabı”, “Əli (əleyhis-salam)-ın müshəfi”, “Fatimənin müshəfi” və sair. Bu mənbələr arasında “Müshəfi Fatimə” adı ilə məşhur olan sonuncu kitab “Fatimənin səhifələri” və “Fatimənin kitabı” adı ilə də qeyd olunmuşdur.[2] Bu müshəf ilə əlaqədar nəql olunan və sayı da az olmayan rəvayətlərin bəziləri sənəd cəhətindən zəif olsalar da, (cüzi ixtilaflara malik olan) başqa rəvayətlərlə belə kitabların əslinin varlığına yəqin etmək olar.
Fatimə müshəfi necə yazılmışdır?
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in vəfatından sonra Fatimə (əleyha salam) atasını əldən verdiyinə görə çox narahat idi, atasının ayrılığına və ondan uzaqlığa dözmək Fatimə üçün çox çətin idi. Mötəbər rəvayətlərdə deyilir ki, həzrət Peyğəmbərin vəfatı ilə Zəhranın şəhadəti arasındakı zaman fasiləsində Allah tərəfindən bir mələk Peyğəmbərin qızına nazil olur, ona təskinlik verirdi ki, qəlbi aramlıq tapsın. Bəzi rəvayətlərdə bu mələyin Cəbəril olduğu deyilir.[3] O mələk Fatimeyi-Zəhranı, atasının bərzəx aləmindəki vəziyyətindən agah edir və gələcək hadisələr barəsində ona müəyyən məlumatlar verirdi. İmam Sadiq (əleyhis-salam) nəql olunan bir rəvayətdə deyilir: “Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) vəfat etdikdən sonra Fatimə atasının ayrılığından o qədər kədərlənmişdi ki, onun qəm-qüssəsinin və kədərinin şiddətindən yalnız Allah-taala xəbərdar idi. Buna görə də Allah-taala bir mələyi göndərdi ki, ona təskinlik versin, qəm-qüssəsini aradan qaldırsın. Fatimə də Əlini bu məsələdən xəbərdar etdi və Əli (əleyhiməs-salam) o sözlərin hamısını yazdı. Bununla da Fatimənin müshəfi əmələ gəldi.”[4]
Bu və digər rəvayətlərdən məlum olur ki, bu müshəf Peyğəmbərin vəfatından sonra və Əli (əleyhis-salam)-ın əli ilə yazılmışdır. Onun məzmunu ilahi mələklərdən birinin Həzrət Fatiməyə dediyi sözlərin məzmunundan ibarətdir. Əlbəttə, əvvəlki rəvayətlərlə müqayisədə az olan digər rəvayətlərdə deyilir ki, bu müshəf Peyğəmbərin dövründə yazılmışdır. Seyid Cəfər Mürtəza Amili (nəqllər arasındakı ixtilafı aradan aldırmaq və onların düz olduğunu isbat etmək üçün) yazır: “Müshəf Peyğəmbərin dövründə yazılmağa başlamışdır. Onun bir hissəsi Peyğəmbərin dövründə yazılmış, davamı isə o həzrətin vəfatından sonra qələmə alınmışdır.”[5]
İlahi bir mələyin Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam) ilə danışmasına gəldikdə isə, bu çox da qeyri-adi və təəccüblü iş deyildir. Çünki Quranın özündə deyilir: “Mələk dedi: “Ey Məryəm! Həqiqətən, Allah-taala səni seçmiş, pak-pakizə etmiş və bütün dünya qadınlarından üstün etmişdir.”[6] Halbuki, Həzrət Məryəm yalnız öz dövrünün qadınlarının sərvəri idi, lakin Fatimeyi-Zəhra əvvəldən axıra qədər olan bütün varlıq aləm qadınlarının seyyidəsidir.”
Müshəfin məzmunu
Rəvayətlərin mütaliəsindən aydın olur ki, bu şərif kitabda aşağıdakı mövzular irəli çəkilmişdir:
1. Gələcək hadisələrdən xəbər;[7]
2. Həzrət Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam)-ın vəsiyyəti;[8]
3. Qiyamətə qədər bu dünyada hakimiyyətə gələcək bütün hakimlərin adları;[9]
4. Həzrət Zəhranın övladları barəsində məlumat;[10]
5. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in vəfatından sonra onun bərzəxdəki vəziyyəti və məqamının Fatimeyi-Zəhraya xəbər verilməsi.[11]
Burada nümunə üçün aşağıdakı rəvayəti qeyd edirik:
İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Həqiqətən Fatimeyi-Zəhra Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən sonra 75 gün yaşadı. Bu müddət ərzində atasını əldən verdiyinə görə çox qəmli, qüssəli idi. Bu günlərdə Cəbrəil onun yanına gəlir və Fatiməyə, atası ilə əlaqədar başsağlığı verir və onu aram edir, atasının (bərzəxdəki) məqam və mənzilətini Fatiməyə xəbər verir, onu gələcək övladlarının vəziyyətindən agah edirdi. Əli də onları yazırdı. Nəhayət, “Fatimə müshəfi” adlı bir kitab əmələ gəldi.”[12]
Bu kitabın Quranla fərqli olmasına dair imamların ciddi təkidləri
Bəzi rəvayətlərdən aydın olur ki, Fatimənin müshəfi əhli-sünnət alimlərinin də nəzərində məlum bir məsələ idi. Onlar belə güman edirdilər ki, Əhli-beytin təlimlərinə əsasən şiələr inanırlar ki, Quranın bəzi ayələri təhrif olunmuş, bəziləri ondan çıxarılmış və çıxarılan həmin hissələr bu müshəfdə gəlmişdir. Buna görə də imamlar bu müshəfdə hər hansı bir Quran ayəsinin olduğunu şiddətlə inkar edirdilər.[13]
Mərhum Əllamə Əsgəri yazır: “Bəzi sünnü alimləri Əhli-beyt məktəbinin müdafiəçilərinə digər bir töhmət vuraraq deyirlər ki, onların “Fatimə müshəfi” adlı digər bir Quranları da vardır! Çünki kitabın adı Fatimə müshəfidir və islamın əvvəllərində müsəlmanların bəziləri Qurana “müshəf” deyildilər.”[14]
İmam Sadiq (əleyhis-salam)-dan nəql olunan bir hədisdə deyilir: “Allaha and olsun! Fatimənin müshəfi bizim ixtiyarımızdadır və onda Qurandan heç bir ayə yoxdur.”[15]
İmamət əlamətləri
İmam Riza (əleyhis-salam) uzun bir hədisdə imamın əlamətlərini sadalayaraq buyurur: “İmamın əlamətlərindən biri də budur ki, Fatimənin müshəfi onun ixtiyarında olsun.”[16]
İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “İmam Baqir (əleyhis-salam) şəhid olmazdan əvvəl Fatimənin müshəfini mənə tapşırdı.”[17]
Bu müshəf yazıldığı dövrdən etibarən imamlarının ixtiyarında olmuş və imamların biri digərinə təhvil vermişdir. Hal-hazırda da imam Zaman (əleyhis-salam)-ın ixtiyarındadır.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in bu müshəfdən agahlığı
Əksər rəvayətlərin məzmununa görə Fatimənin müshəfi Peyğəmbərin vəfatından sonra və imamların dövründə yazıldığından Peyğəmbəri-Əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) ona işarə etməmişdir. Bu da Peyğəmbərin ondan agah olmaması mənasına deyildir. Çünki biz inanırıq ki, Peyğəmbəri-Əkrəm Allahın izni ilə gələcəkdəki bütün hadisələrdən xəbərdar idi, hal-hazırda da Quran ayələrinə uyğun olaraq bütün aləmə nəzarət edir, bütün insanlarını əməllərinə və dünyanın hadisələrinə şahiddir. Bu kitab yalnız imamlara məxsusdur və imamət əlamətlərindən biridir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, bəzi rəvayətlərə əsasən bu müshəfin bəzi hissəsinin Peyğəmbərin dövründə və o həzrətin imlası ilə yazıldığını qəbul etsək, şübhəsiz, o həzrətin bu müshəfin varlığından agah olmasını deməliyik.
Bundan əlavə, Fatimənin müshəfi Quran ayələri deyildir ki, Peyğəmbər onu təbliğ etməyə vəzifəli olsun. Digər tərəfdən, Peyğəmbəri-Əkrəm dini məsələlərin də bir çoxunu bəyan etməmiş, onun bəyanını öz Əhli-beytinə həvalə etmişdi.[18] Buna əsasən, xəbər verməmək məlumatsız olmamaq mənasına deyildir.
[1] “Lisanul-ərəb”, 9-cu cild, səh. 186
[2] İbni Babəveyh Qummi, “Əl-imamətu vət-təbsirə”, səh. 12
[3] “Kafi”, 1-ci cild, səh. 241
[4] “Kafi”, 1-ci cild, səh. 238
[5] Seyid Cəfər Mürtəza, “Xəlfiyyatu kitabi məasatiz-Zəhra”, 6-cı cild, səh. 57-58
[6] “Ali-İmran” surəsi, ayə: 42
[7] “Əl-ehticac”, 2-ci cild, səh. 134
[8] Yenə orada, 1-ci cild, səh. 241
[9] Yenə orada, 2-ci cild, səh. 134
[10] “Kafi”, 1-ci cild, səh. 241
[11] “Kafi, 1-ci cild, səh. 241
[12] “Kafi, 1-ci cild, səh. 241
[13] Muğniyə, Məhəmməd Cavad, “Əş-şiə fil-mizan”, səh. 61
[14] “Məamilul-mədrətəseyn”, 2-ci cild, səh. 32
[15] “Kafi”, 1-ci cild, səh. 238
[16] “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 4-cü cild, səh. 419
[17] "Biharul-ənvar", 26-cı cild, səh. 47
[18] Mütəvatir “Səqəleyn” hədisində deyilir:
إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ
“Həqiqətən mən sizin aranızda iki ağır əmanət qoyub gedirəm: Allahın Kitabı və Əhli-beytim olan itrətim. Bu ikisi hovuzun yanında mənə qovuşana qədər bir-birindən ayrılmayacaqdır.” “Vəsailuş-şiə”, 27-ci səh. 33