Ətraflı axtarış
Baxanların
6687
İnternetə qoyma tarixi: 2010/04/13
Sualın xülasəsi
Şiə rəhbərləri Allahın yerə nazil olmasını küfr bilirlərmi?
Sual
Üsuli- kafinin 1- ci cildinin 90- 91- ci səhifələrində şiə rəhbərləri Allahın yerə nazil olma sifətini inkar edirlər və bu sifəti isbat edənin kafir olmasına hökm verirlər. Bu söz düzgündürmü?
Qısa cavab

Şiənin İmamlarından rəvayətlər var ki, Allahın yer üzünə nazil olma etiqadının batil olmasının məntiqi şəkildə açıqlayır və ona İmamların kafir olmalarına heç bir işarə etmir. Allahın yer üzünə nazil olmasına etiqad, nəticəsi Allahın cism olmasına gətirib çıxaran təhrif olmuş rəvayətdən səhv anlayışın nəticəsidir. Çiə və sünnü alimlərinin nəzərində Allahı cism saymaq, bilərəkdən və bunu anlayaraq baş versə, küfrə səbəb olur.

Ətreaflı cavab

İslamın ilk yayılıb və genişlənən dövrlərindən indiyədək kəlami firqə və məzhəblər arasındakı ixtilaflardan biri, Allahın zatı və xəbəri sifətlərini əhatə edən, İlahi sifətlər barəsində mübahisələrdir. Əlbəttə bu ixtilaflar xəbəri sifətlərdə daha çox baş verirdi və bəzən qarşı tərəfin kafir elan edilməsinə şərait yaradıbdır.

Fəthlər zamanı müsəlmanlar yavaş- yavaş məğlub olmuş və qonşu tayfaların fikir, əqidə, adət və ayinləri ilə tanış olur və bəzən bu əlaqələr bəzi alimlərin bu tayfa və qəbilələrin düşüncə və fikirlərindən təsirlənməsinə səbəb olurdu. Məzhəbi firqələrin bəzisinin baxışlarına dəqiq nəzər saldıqda, Na əffatuhi, Yəhudi, Zərdüşt və... düşüncələrdən qaynaqlanan dınşünaslıq və dünya tanımaqlığın müxtəlif sahələrində onların təsir miqdarını görürük.

Ümumiyyətlə etiqadi məsələlərdə və xüsusilə Allahın sifətləri mövzusunda, müsəlmanlar həmişə digər dinlərin fikirlərindən təsirlənən bəzi alimlərin səhv təfsirlərinə düçar olublar.

Allahın Quranda özünü vəsf etdiyi xəbəri sifətlər barəsində ixtilaflar olan bir yerdə, bir dəstə (əhli- hədis) Quran ayələrində:

«ید الله فوق ایدیهم"، "و یبقی وجه ربک" و... ؛ "ینزل  الی السماء الدنیا"؛ "قلب المؤمن بین اصبعین من...»

"Yədullahi fəvqəı əydihim", "və yəbqa vəchi rəbbikə" və... kimi və "Yənzilu iləs- səmaid- dünya" və ya "Qəblul- munin bəynə isbəəyni min..." kimi rəvayətlərdəki xəbəri sifətlərin zahirinə diqqət etməklə digərləri ilə mübarizəyə qalxdılar ki, bu iş Allahın təşbih və təcsiminə səbəb oldu. Sonra əşairə təcsimdən qurtulmaq üçün, onlardan bir az fərqli olan bir fikir irəli sürdü və bu sifətlərin keyfiyyət olmadan isbat olunması etiqadını açıqladı ki, öz fikirlərində təcsimdən (Allahı cism sanma) xilas olmuşdular. Amma onlar bir növ müəmmaya düçar oldular. Digər bir dəstə də, axırıncı bir iki nəzəriyyənin qarşısında, xəbəri sifətləri əsassız təvil etməyə başladılar.

Belə bir vəziyyətdə şiə İmamları da, şiələrin etiqadda yollarını azmalarının qarşısını almaq üçün, bu məsələlər barəsində öz fikirlərini aydın formada açıqlamalı idilər. Ona görə də, münasib vaxtlarda bu mövzularla qarşılaşdıqda, verilən sual və iradları açıq və sübutlu formada açıqlayıblar.

Sualınızdakı ünvana müraciət etdikdə bu mövzu ilə əlaqəli heç bir rəvayət tapmasaq da, lakin bu mövzunu açıqlamaq üçün İmamların (ə) səylərinə işarə edən bir rəvayət, Üsuli- kafidə mövcuddur.[1] İmam Sadiq, Kazım və Hadi (ə), Allahın yer səmasına ya yer üzünə nazil olması məsələsi ilə qarşılaşdıqları zaman, bu sözün sübut gətirmə formasına irad edib və eşidəni Allah üçün məhdudiyyət qoymaq, ona nöqsanlıq nisbət vermək və yaratdıqlarına bənzətməkdən çəkindirirdilər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu rəvayətlərdə, təcsimə inananların kafir- olmalarına heç bir işarə olmayıbdır.

Amma söhbət burdadır ki, bu rəvayət yəni Allahın dünya səmasına ya yer üzərinə nazil olması nə qədər doğrudur? Qeyd etməliyik ki, əqli və nəqli sübutlarla bu rəvayət bu formada qəbul oluna bilməz.

  1. Bildiyiniz kimi, əqli dəlillər Allah- Taalanın cism olmasını inkar edirlər. Yuxarıdan aşağı enmə, Allahı cism sanma, onda nöqsanı qəbul etmə və məkanın onu əhatə etməsinə gətirib çıxaracaq. Həmçinin bir yerdə digər bir yerə hərəkət etməyi və Allah üçün məhdudiyyət və hərəkət edən olmasını isbat etməyi lazım tutacaq ki, yaratdıqlarının xüsusiyyətlərindəndir. Rəvayət də incəliklə ona işarə edibdir.
  2. Qurani- kərim də açıqca, Allahın mümkünlər aləminə əhatə etməsi və onun yaradanı olması məsələsinə işarə edir.

Bu mübarək ayələr:

«و هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصير»[2]

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريد»[3]

«وَ هُوَ الَّذي فِي السَّماءِ إِلهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ الْحَكيمُ الْعَليم»[4]

Və bu məsələyə işarə edirlər. Deməli, Allahın bir yerdə olduğunu və bəzi vaxtlar yer dəyişmə etməsini düşünməyimiz yaxşı deyil.

Allahın yer səmasına nazil olma rəvayəti, hədis mənbələrində necə yer alıb və əhli- sünnə arasında yayılıbdır?

İmam Rza (ə)- ın buyurduğuna əsasən, bu rəvayət təhrif olubdur. Beləki, rəvayətdə Allahın əmrinin nazil olması olub ki, sonralar əmr kəlməsi rəvayətdən silinibdir.[5]

Açıqlanan sual ilə əlaqədar deməliyik ki, şiə və sünnünün bəzi alimlərinin fikrincə, Quranda xəbəri sifətlərlə və ya belə sifətləri Allah üzün deyən rəvayətlərlə qarşılaşanda, Allahın cism olmasına və naqisliyinə səbəb olan bir təfsiri qəbul edib və bu məsələyə qiddət edib və etiqadlı olan şəxslər, kafir sayılırlar.

Burada, bu həqiqəti açıqlayan əhli- sünnədən olan iki alimin sözünə işarə edirik:

  1. Əbu Hamid Qəzzali Yədullah mövzusunda deyir: Allahın cism olmasını və bədən üzvlərindən tərkib tapdığını düşünən hər kəs, bütpərəstdir. Çünki hər cism yaranmışdır və yaranmışa ibadət etmək, küfrdür.[6]
  2. İbn Həzm Andolosi də, Əl- fəsl kitabında belə deyir: Allahın bir cism olduğunu deyən hər kəs, əgər cahil ya təvil edən olsa, üzrlüdür və ona təlim etmək vacibdir. Əgər Quran və sünnətdən ona höccət gətirilsə və bilərəkdən ona qarşı çıxsa, kafirdir.[7]

Bütün bu vəziyyətlərlə belə (müsəlmanlar arasında sifətlər barəsində müxtəlif nəzərlər) şiənin İmamları bütün müsəlmanlar qarşısında, onlarla yaşamağa əmr edir və cənazələrini aparmaqda və məscidlərində iştirak etməyə göstəriş verirdilər. Bu məsələ, onları kafir deyil, əksinə müsəlman bilmələrinə sübutdur.[8]

Şiə İmamları İmamlıqları dövründə həmişə müsəlmanların əqidələrini düzəltməyə məşğul olublar.

Hətta təcsimi qəbul edən şəxslər də, bu düşüncədən çəkindirib və təlim və yol göstərərdilər.

Həmçinin şiənin fəqih və mərcələri küfrü açıqca tərif ediblər. Allaha şərik qoşmayan və onun Peyğəmbərlərinə iman gətirənləri müsəlman sayırdılar.[9]

 


[1] - Kuleyni, Məhəmməd bin Yəqub, Əl- kafi, cild 1, səh 125- 126, Babul- hərəkəti vəl- intiqal, Darul- kutubul- islamiyyə, Dördüncü çap, Tehran, 1365 hicri şəmsi

[2] - Hədid surəsi, ayə 4

[3] - Qaf surəsi, ayə 16

[4] - Zuxruf  surəsi, ayə 84

[5] - Səduq, Məhəmməd bin Əli, Mən la yəhzuruhul- fəqih,  cild 1, səh 421, İslami nəşrlər müəssisəsi, üçüncü çap, Qum, 1413 hicri qəməri

[6] - Götürülüb: Sübhani, Cəfər, Muzahiratın fil- İlahiyyyat, səh 123, çap səkkizinci, İmam Sadiq müəssisəsi, Qum, 1426 hicri qəməri

[7] - Andolosi, Əli bin Əhməd, Əl- fəslu fil- miləli vəl- həvai vən- nihəl, cild 2, səh 269

[8] - Əl- kafi, cild 2, səh 635

[9] - İmam Xumeyni, Tozihul- məsail (Əl- məşhi lil- imamil- Xumeyni), cild 1, səh 76, m 106, çap səkkizinci, İslami nəşrlər dəftəri, Qum, 1424 hicri qəməri.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...