Ətraflı axtarış
Baxanların
7204
İnternetə qoyma tarixi: 2010/04/13
Sualın xülasəsi
Şiə rəhbərləri Allahın yerə nazil olmasını küfr bilirlərmi?
Sual
Üsuli- kafinin 1- ci cildinin 90- 91- ci səhifələrində şiə rəhbərləri Allahın yerə nazil olma sifətini inkar edirlər və bu sifəti isbat edənin kafir olmasına hökm verirlər. Bu söz düzgündürmü?
Qısa cavab

Şiənin İmamlarından rəvayətlər var ki, Allahın yer üzünə nazil olma etiqadının batil olmasının məntiqi şəkildə açıqlayır və ona İmamların kafir olmalarına heç bir işarə etmir. Allahın yer üzünə nazil olmasına etiqad, nəticəsi Allahın cism olmasına gətirib çıxaran təhrif olmuş rəvayətdən səhv anlayışın nəticəsidir. Çiə və sünnü alimlərinin nəzərində Allahı cism saymaq, bilərəkdən və bunu anlayaraq baş versə, küfrə səbəb olur.

Ətreaflı cavab

İslamın ilk yayılıb və genişlənən dövrlərindən indiyədək kəlami firqə və məzhəblər arasındakı ixtilaflardan biri, Allahın zatı və xəbəri sifətlərini əhatə edən, İlahi sifətlər barəsində mübahisələrdir. Əlbəttə bu ixtilaflar xəbəri sifətlərdə daha çox baş verirdi və bəzən qarşı tərəfin kafir elan edilməsinə şərait yaradıbdır.

Fəthlər zamanı müsəlmanlar yavaş- yavaş məğlub olmuş və qonşu tayfaların fikir, əqidə, adət və ayinləri ilə tanış olur və bəzən bu əlaqələr bəzi alimlərin bu tayfa və qəbilələrin düşüncə və fikirlərindən təsirlənməsinə səbəb olurdu. Məzhəbi firqələrin bəzisinin baxışlarına dəqiq nəzər saldıqda, Na əffatuhi, Yəhudi, Zərdüşt və... düşüncələrdən qaynaqlanan dınşünaslıq və dünya tanımaqlığın müxtəlif sahələrində onların təsir miqdarını görürük.

Ümumiyyətlə etiqadi məsələlərdə və xüsusilə Allahın sifətləri mövzusunda, müsəlmanlar həmişə digər dinlərin fikirlərindən təsirlənən bəzi alimlərin səhv təfsirlərinə düçar olublar.

Allahın Quranda özünü vəsf etdiyi xəbəri sifətlər barəsində ixtilaflar olan bir yerdə, bir dəstə (əhli- hədis) Quran ayələrində:

«ید الله فوق ایدیهم"، "و یبقی وجه ربک" و... ؛ "ینزل  الی السماء الدنیا"؛ "قلب المؤمن بین اصبعین من...»

"Yədullahi fəvqəı əydihim", "və yəbqa vəchi rəbbikə" və... kimi və "Yənzilu iləs- səmaid- dünya" və ya "Qəblul- munin bəynə isbəəyni min..." kimi rəvayətlərdəki xəbəri sifətlərin zahirinə diqqət etməklə digərləri ilə mübarizəyə qalxdılar ki, bu iş Allahın təşbih və təcsiminə səbəb oldu. Sonra əşairə təcsimdən qurtulmaq üçün, onlardan bir az fərqli olan bir fikir irəli sürdü və bu sifətlərin keyfiyyət olmadan isbat olunması etiqadını açıqladı ki, öz fikirlərində təcsimdən (Allahı cism sanma) xilas olmuşdular. Amma onlar bir növ müəmmaya düçar oldular. Digər bir dəstə də, axırıncı bir iki nəzəriyyənin qarşısında, xəbəri sifətləri əsassız təvil etməyə başladılar.

Belə bir vəziyyətdə şiə İmamları da, şiələrin etiqadda yollarını azmalarının qarşısını almaq üçün, bu məsələlər barəsində öz fikirlərini aydın formada açıqlamalı idilər. Ona görə də, münasib vaxtlarda bu mövzularla qarşılaşdıqda, verilən sual və iradları açıq və sübutlu formada açıqlayıblar.

Sualınızdakı ünvana müraciət etdikdə bu mövzu ilə əlaqəli heç bir rəvayət tapmasaq da, lakin bu mövzunu açıqlamaq üçün İmamların (ə) səylərinə işarə edən bir rəvayət, Üsuli- kafidə mövcuddur.[1] İmam Sadiq, Kazım və Hadi (ə), Allahın yer səmasına ya yer üzünə nazil olması məsələsi ilə qarşılaşdıqları zaman, bu sözün sübut gətirmə formasına irad edib və eşidəni Allah üçün məhdudiyyət qoymaq, ona nöqsanlıq nisbət vermək və yaratdıqlarına bənzətməkdən çəkindirirdilər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu rəvayətlərdə, təcsimə inananların kafir- olmalarına heç bir işarə olmayıbdır.

Amma söhbət burdadır ki, bu rəvayət yəni Allahın dünya səmasına ya yer üzərinə nazil olması nə qədər doğrudur? Qeyd etməliyik ki, əqli və nəqli sübutlarla bu rəvayət bu formada qəbul oluna bilməz.

  1. Bildiyiniz kimi, əqli dəlillər Allah- Taalanın cism olmasını inkar edirlər. Yuxarıdan aşağı enmə, Allahı cism sanma, onda nöqsanı qəbul etmə və məkanın onu əhatə etməsinə gətirib çıxaracaq. Həmçinin bir yerdə digər bir yerə hərəkət etməyi və Allah üçün məhdudiyyət və hərəkət edən olmasını isbat etməyi lazım tutacaq ki, yaratdıqlarının xüsusiyyətlərindəndir. Rəvayət də incəliklə ona işarə edibdir.
  2. Qurani- kərim də açıqca, Allahın mümkünlər aləminə əhatə etməsi və onun yaradanı olması məsələsinə işarə edir.

Bu mübarək ayələr:

«و هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصير»[2]

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريد»[3]

«وَ هُوَ الَّذي فِي السَّماءِ إِلهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ الْحَكيمُ الْعَليم»[4]

Və bu məsələyə işarə edirlər. Deməli, Allahın bir yerdə olduğunu və bəzi vaxtlar yer dəyişmə etməsini düşünməyimiz yaxşı deyil.

Allahın yer səmasına nazil olma rəvayəti, hədis mənbələrində necə yer alıb və əhli- sünnə arasında yayılıbdır?

İmam Rza (ə)- ın buyurduğuna əsasən, bu rəvayət təhrif olubdur. Beləki, rəvayətdə Allahın əmrinin nazil olması olub ki, sonralar əmr kəlməsi rəvayətdən silinibdir.[5]

Açıqlanan sual ilə əlaqədar deməliyik ki, şiə və sünnünün bəzi alimlərinin fikrincə, Quranda xəbəri sifətlərlə və ya belə sifətləri Allah üzün deyən rəvayətlərlə qarşılaşanda, Allahın cism olmasına və naqisliyinə səbəb olan bir təfsiri qəbul edib və bu məsələyə qiddət edib və etiqadlı olan şəxslər, kafir sayılırlar.

Burada, bu həqiqəti açıqlayan əhli- sünnədən olan iki alimin sözünə işarə edirik:

  1. Əbu Hamid Qəzzali Yədullah mövzusunda deyir: Allahın cism olmasını və bədən üzvlərindən tərkib tapdığını düşünən hər kəs, bütpərəstdir. Çünki hər cism yaranmışdır və yaranmışa ibadət etmək, küfrdür.[6]
  2. İbn Həzm Andolosi də, Əl- fəsl kitabında belə deyir: Allahın bir cism olduğunu deyən hər kəs, əgər cahil ya təvil edən olsa, üzrlüdür və ona təlim etmək vacibdir. Əgər Quran və sünnətdən ona höccət gətirilsə və bilərəkdən ona qarşı çıxsa, kafirdir.[7]

Bütün bu vəziyyətlərlə belə (müsəlmanlar arasında sifətlər barəsində müxtəlif nəzərlər) şiənin İmamları bütün müsəlmanlar qarşısında, onlarla yaşamağa əmr edir və cənazələrini aparmaqda və məscidlərində iştirak etməyə göstəriş verirdilər. Bu məsələ, onları kafir deyil, əksinə müsəlman bilmələrinə sübutdur.[8]

Şiə İmamları İmamlıqları dövründə həmişə müsəlmanların əqidələrini düzəltməyə məşğul olublar.

Hətta təcsimi qəbul edən şəxslər də, bu düşüncədən çəkindirib və təlim və yol göstərərdilər.

Həmçinin şiənin fəqih və mərcələri küfrü açıqca tərif ediblər. Allaha şərik qoşmayan və onun Peyğəmbərlərinə iman gətirənləri müsəlman sayırdılar.[9]

 


[1] - Kuleyni, Məhəmməd bin Yəqub, Əl- kafi, cild 1, səh 125- 126, Babul- hərəkəti vəl- intiqal, Darul- kutubul- islamiyyə, Dördüncü çap, Tehran, 1365 hicri şəmsi

[2] - Hədid surəsi, ayə 4

[3] - Qaf surəsi, ayə 16

[4] - Zuxruf  surəsi, ayə 84

[5] - Səduq, Məhəmməd bin Əli, Mən la yəhzuruhul- fəqih,  cild 1, səh 421, İslami nəşrlər müəssisəsi, üçüncü çap, Qum, 1413 hicri qəməri

[6] - Götürülüb: Sübhani, Cəfər, Muzahiratın fil- İlahiyyyat, səh 123, çap səkkizinci, İmam Sadiq müəssisəsi, Qum, 1426 hicri qəməri

[7] - Andolosi, Əli bin Əhməd, Əl- fəslu fil- miləli vəl- həvai vən- nihəl, cild 2, səh 269

[8] - Əl- kafi, cild 2, səh 635

[9] - İmam Xumeyni, Tozihul- məsail (Əl- məşhi lil- imamil- Xumeyni), cild 1, səh 76, m 106, çap səkkizinci, İslami nəşrlər dəftəri, Qum, 1424 hicri qəməri.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Bir kosmonavt səmada qibləni necə təyin etməli, necə dəstəmaz alıb və namaz qılmalıdır; onun namazı tamamdır yoxsa qəsr?
    7510 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Vacib namazlar, heç bir şəraitdə insanın boynundan götürülmür. Hər bir müsəlman ki, təklif yaşına çatmışdırsa, vacibdir hər hansı bir halda mümkündürsə öz namazını qılmalıdır. O şəxslər ki, səmadadırlar əgər yer kürəsinə doğru üzlərini çevirsələr qibləyə doğru durmuşdurlar. Amma yer kürəsinin hansı tərəfdə olduğunu təyin edə bilməyirlərsə dörd tərəfə namazlarını ...
  • Cənnətin bir neçə qapısı varmı? Bu qapıların hər birinin özünəməxsus adları vardırmı?
    25086 Qədim kəlam 2011/11/03
    Cənnətin bir neçə qapısı vardır və onların sayı səkkizdir. Lakin onların dəqiq adları və hansı  qrupun hansı qapıdan daxil olacağı haqda hədislərdə kiçik ixtilaflar gözə dəyməkdədir. Cənnət qapılarının adları ayrı-ayrı hədislərdə pərakəndə şəkildə qeyd edilmişdir: "Bab əl-Rəhmət" (Rəhmət qapısı), "Bab əs-Səbr" (Səbir qapısı), "Bab əş-Şükr" (Şükür qapısı), ...
  • Qeyri-ilahi ifrat eşqlərdən qurtarmağın və qarşısını almağın yolları nədir?
    7965 Əməli əxlaq 2015/08/01
    İnsan ictimai bir varlığ olduğuna görə yaşadığı həyatda başqaları ilə əlaqədə olmağı ehtiyaclıdır. Amma, dostun seçilməsində diqqətli olmaq lazımdır ki, ilahi hüdudular, ifrat-təfritlər və bəzi halətlərə düşülməsin ki, insanın dünya və Axirətdə səadət və xoşbəxtçiliyinə zərbə vurmuş olmasın. Hər hansı bir kəsə və şeyə şiddətli məhəbbətin və ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    9303 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quran surə və ayələrinin bir hissəsi olması barəsində müfəssirlərin müxtəlif nəzəriyyələri nədir?
    8758 Təfsir 2012/04/09
    “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quranın surə və ayələrinin hissəsi olub-olmaması ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında fikir ayılığı vardır. İmamiyyə[1] və şafei alimləri,[2] Məkkə və Kufə qariləri və onların fəqihləri[3] “Həmd” və sair surələrdə “Bismillah”ı surənin bir hissəsi hesab edirlər. Amma Mədinə, ...
  • Аллаһа јахынлыг (гүрбәтән илаһллаһ) нәдир? Нечә нөвдүр вә неҹә әлә ҝәлир?
    7290 Əməli irfan 2010/04/22
     “Гүрб” лүғәтдә бир шејин диҝәр бир шејә јахынлашмасына дејилир. Бу јахынлашма, бәзән мәкан вә бәзән дә заман ҹәһәтдән ола биләр. Демәли, гүрб ја мәкан, ја да заманладыр. Халг арасында да гүрб (јахын) сөзүнүн башга бир мәнасы да вар. О да бир фәрдин диҝәринин ...
  • Ər- rəhman surəsinin 33 cü ayəsində fövqəladə güc və sultandan məqsəd nədir? Bir haldaki, hazırda bəşər aya və başqa planetlərə gedir?
    18791 Təfsir 2013/02/03
    "Ey cin və insan tayfası! Əgər göylərin və yerin ətrafından (çevrəsindən) kənara çıxa bilərsinizsə, çıxın. Siz (oradan) ancaq (qüdrət və) qüvvətlə (Allahın sizə bəxş etdiyi elmin qüdrətilə) çıxa bilərsiniz!" «یَا مَعْشَرَ الجِْنّ‏ِ وَ الْانسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُواْ مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُواْ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا ...
  • Namazı tərk etmək orucu batil edirmi?
    5119 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/27
    İslamın bütün hökmləri insanın kamala yetməsi və inkişafı üçün nəzərdə tutulmuşdur onların hər birinə əməl etmək insanın özünə faydası var. Bütün bu qanunlar topolumu bir yerdə tam əməl olunduqda insana nəticə verə bilər. Belə olan surətdə namazsız oruc və orucsuz namaz təbii ki lazım olan nəticəsi olmaz. ...
  • İdman məqsədi ilə dans etməyin işkalı var?
    6858 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Sizin sualınızın araşdırmasında əziz mərcəyi təqlidlərin dəftərlərindən aşağıdakı cavablar alınmışdır: Həzrəti ayətullah- ul- üzma Xameyi (Allah izzətin artırsın)Rəqs etmək əgər şəhvəti təhrik etməyə səbəb olarsa, ya haram işə səbəb olarsa, ya fəsada gətirib çıxararsa və ya qadının qəsdən naməhrəm kişilər arasında olarsa. haramdır. Həzrəti ayətullah- ul- üzma ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7533 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164970 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164937 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120010 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111590 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94384 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    55157 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55002 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46535 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46048 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...