Allah’a tanıma hissi insanın iç ve fıtratından (yaratılışından) kaynaklanan histir. Bu içten kaynaklanan bir çağrıdır ve fıtrattan başka bir sebebi yoktur. Bu yöneliş bir eğitim olmadan insanda oluşur ve buluğ çağına erdiğinde daha bir belirginleşir.

İnsanda bir eğitim ve öğretim olmadan Allah’a yöneliş hissinin varlığı bu hissin fıtri yani yaratılıştan kaynaklandığının belirtisidir. Yine şunu gösterir ki bu his özel bir takım şartlarda uyanır ve kendini gösterir. [1]

Elbette tabii ve fıtri hislerin eğitim ve öğretime ihtiyaç duymadığından maksat bu hislerin oluşumunda bir eğitimcinin varlığının gerekmediği anlamındadır. Ancak şunu kabul etmek gerekir ki bu tür eğilim ve hislerden doğru şekilde yararlanmak ve sapmasını önlemek için bilici eğitimcilere ihtiyaç duyar.[2] Bazen maddi zevklere dalmak ve yüce insani değerlerden gaflet etmek bu yüce hissin insanda zayıflamasına sebep olur, fakat hiçbir zaman bu his insanda sönmez ve yok olmaz. Örneğin zorluklar ve sıkıntılarda bu hissin üzerindeki gölgeler bertaraf olur ve diri ve sağlam bir his olarak insanın ruhuna egemen olur. Çünkü zorluklar, sıkıntılar ve musibetler insanı gaflet uykusundan uyandıran ve gönlün üzerine çöken töz, dumanı ve pasları silip temizleyen güçlü etkenler arasındadırlar. Böylece durumlarda ortam insanın yaratılışında yer alan Allah’a yöneliş hissinin devreye geçmesine hazırlıklı olur ve kişi gönülden Allah’ı anar ve ona yönelir.[3]

Kısacası insanda yer alan Allah’a yöneliş hissinin güçlendirmenin bir çok yolları vardır ki biz bunlardan bazılarına işaret ediyoruz.

1-     Kur’an ayetleri Peygamber ve İmamların sözlerine dayalı dini emirlere amel etmek

2-     Hayvani eğilimler ve maddi uğraşılar gibi insanın Allah’ı tanımasına engel olan faktörleri ortadan kaldırmak. Çünkü nefsin isteklerine uymak imanın zayıflamasına sebep olur. Kötülüklere emir eden nefsin emirlerinin altına girip madde ötesi eğilimlerin gereklerini dikkate almadan kör körüne bu isteklere boyun eğen bir kişinin imandan uzaklaşması kesindir.[4]

3-     Gafletlerden kurtulup kalbin teveccühünü sağlamak

Miraç hadisinde şöyle nakledilmiştir:

“Allah Teala Peygamber’e şöyle buyurdular: Ey Muhammed kendi himmet ve çabanı bir noktada odakla ve dilini eşit konuşmaya yönelt, vücudunu uyanık tut ve asla gaflete dalma! Benden gaflet edenin hangi vadide helak olduğu benim için bir önem taşımaz.”[5]

Yüce Allah’ın emri şudur ki eğer Allah’ın yadı, insanın kalbinde olmazsa gerçekte o kalp ölmüştür. İnsani hayat Allah’ı anmaya bağlıdır. Eğer bir kimse Allah’ı anmazsa insani hayattan mahrum olur. İnsanın diriliği bir anlığına bile olsun Allah’ı unutmamasına bağlıdır. Çünkü Allah’ı unuttuğu süre içerisinde o gerçekte ölmüş sayılır. Böylece gaflete dalmak insanın helak oluşunun asıl sebebidir.[6] Bunu dikkate alarak şöyle diyebiliriz ki insan Allah’ı anarak ve gafletten uzak durarak kendisindeki Allah’a yöneliş hissini takviye edebilir.