Ətraflı axtarış
Baxanların
8649
İnternetə qoyma tarixi: 2012/09/01
Sualın xülasəsi
Bilmək istərdim ki, İslamda başqasının övladını övladlığa götürməkliydə məhdudiyyət varmı?
Sual
İslamda başqasının övladını övladlığa götürməkliydə məhdudiyyət varmı?
Qısa cavab
Yetim uşaqları və ya valideynləri olan halda övladını saxlaya bilməyənlərin öz tam razılığı ilə övladlarını himayəyə verməkdə və onları himayəyə götürməkdə şəri cəhətdən, İslamda heç bir məhdudiyyət yoxdur. Amma, bəzi ölkələrdə uşaqların öz vəziyyətlərini ruhi cəhətdən nəzərə almaqla, onların bu yaşda kifayət qədər  ixtiyar sahibi olmamaları və övladı olmayan uşaqların başqa uşağın məsuliyyətini öhdəsinə götürməsini nəzərdə tutmaqla bəzi qanunlar qoymuşlar.
İslam dini insanın öz övladı ilə övladlğa götürdüyü övladın hüquq və vəzifələrindən müəyyən fərqlər nəzərə alır. Hətta, Qurani-Kərimdə bu mövzuya işarə edərək buyurur: “Allah-Taala sizin övladlığa götürdüyünüz övladları sizin həqiqi evladlarınız hesab etmir.” Ona görə də övladlığa götürülmüş şəxsin ətrafındakı ailə üzvləri arasında əlaqələrin necə qurulması bəhsi ən mühüm məsələlərdən biridir. Onlardan məsələn, övladlığa götürülən şəxsin onu saxlayan qadın və kişi ilə necə məhrəm olması və sair məsələ onlardan biridir. Bu mövzunün həlli üçün müxtəlif yollar təklif olunmuşdur.
 
Ətreaflı cavab
1.Yetim uşaqları və ya valideynləri olan halda övladını saxlaya bilməyənlərin öz tam razılığı ilə övladlarını himayəyə verməkdə və onları himayəyə götürməkdə şəri cəhətdən, İslamda heç bir məhdudiyyət yoxdur. Bəlkə İslamda bu əməl təşfiq olunur və bəyənilir. Ora qədər ki, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyi və alihi və səlləm) bir nəfər yetimin kəfalət və himayədarlığını öz öhdəsinə alan şəxs haqqında belə buyurur: “Belə bir şəxs, Behiştdə mənimlə bir yerdə olacaq.”[1]
2.Başqa ölkələrdə övladlığa götürülən uşağın ruhi cəhətdən tam ixtiyarı olmadığını nəzəra alaraq, belə uşaqların övladlığa götürülməsi haqqında xüsusi qanunlar və şərait vardırdır. Məsələn, belə uşaqları o ailə götürə bilər ki, özlərinin uşaqları olmamamış olsun. Amma İslamda şəri baxımdan özlərinin uşaqları olan ailələr də başqa yetim uşaqları övladlığa götürə bilərlər.
3.Əlbəttə, İslam dini insanın öz övladı ilə övladlğa götürdüyü övladın hüquq və vəzifələrindən müəyyən fərqlər nəzərə alır. Hətta, Qurani-Kərimdə bu mövzuya işarə edərək buyurur: “Allah-Taala sizin övladlığa götürdüyünüz övladları sizin həqiqi evladlarınız hesab etmir.” [2]  Məsələ bundadır ki, cahiliyyət əsrində adət belə olurb ki, övladlığa götürdükləri bəzi uşaqları öz uşaqları kimi qələmə verir və onun ardınca hüquqi cəhətdən öz övladına aid olan hər bir şeyi onun da adına çıxırdılar. Məsələn, belə övlad atalığından tam şəkildə irs aparır, atalığın belə övladın həyat yoldaşı və ya o övladlığın atalığının hayət yoldaşı ilə evlənməsinin əbədi haram olması hökmü onlara hakim olurdu. İslam dini belə məntiqsiz və xurafat adətləri cəmiyyətdə qəti olaraq inkar edir. Hətta, iş o qədər mühüm olur ki, İslam Peyğəmğbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) özü belə xurafatı aradan aparmaqdan ötrü övladlığa götürdüyü Zeyd ibn Harisin həyat yoldaşı ilə ona talaq verildikdən sonra evlənir.[3]
4.Övladlığa götürülən uşaq haqqında ən mühüm bəhslərdən biri də övladlığa götürülmüş şəxsin ətrafındakı ailə üzvləri arasında əlaqələrin necə qurulması bəhsi ən mühüm məsələlərdən biridir. Onlardan məsələn, övladlığa götürülən şəxsin onu saxlayan qadın və kişi ilə necə məhrəm olması və sair məsələ onlardan biridir. Bu mövzunün həlli üçün bəzi İslam alimləri müxtəlif yollar təklif olunmuşdur:
A) Əgər uşaq, qız uşağı olsa, aşağadakı şəxslərin südündən müəyyən olunmuş şəratilə süd əmsə,[4] onunla kişi (atalığı) arasında məhrəmiyyət yaranacaq. Süd verən şəxslər bunlardan biri olmalıdır: kişinin həyat yoldaşı (uşağın analığı), anası, bacısı, bacısı qızı, qardaşı arvadı, qardaşı qızı. Bütün bu hallarda övladlığa götürülmüş qız uşağı atalığa ilə süt cəhətdən məhrəm sayılır.
B) Əgər övladlığa götürülmüş qız uşağı südəmər olmasa yaxud, südəmər olsa da ona məhrəm olmaq üçün adları qeyd olunmuş şəxslərdən südəmərlik şəraiti olmasa, onunla atalığının atası və ya atalığının babası ilə müvəqqəti əqd oxunsun və bunula da məhrəmlik yaransın. Belə olan halda, bu qız uşağı atalığının həyat yoldaşı sayılır. Amma, bir şeyə diqqət etmək lazımdır ki, əgər qız uşağı həddi buluğa çatmamış olmasa onların müvəqqəti əqdi şəri hamisinin izni ilə olmalıdır. Əgər qız uşağının yaxınları arasında şəri hamisi olmasa,bu halda bütün şəratiə malik müctehidin icazəsi olmalıdır.  Hər halda, məhrəmiyyət siğəsi qız uşağı üçün fəsada düçar olmağa gətirib çıxarmalı deyil. Onun gələcək məsləhətini nəzəra almaq lızımdır.
C) Əgər övladlığa götürülən uşaq südəmər oğlandırsa, adlarını çəkəcəyimiz şəxslərin birindən şəraitə uyğun olaraq, süd əmərsə onunla qadın (analığı) arasında məhrəmiyyət yaranar. O şəxslər bunlardır; qadının (analığının) özü, ya anası, bacısı, bacısı qızı, qardaşının həyat yoldaşı, qardaşı qızı. Bütün bu hallarda, oğlan uşağının analığı ilə onun arasında süd məhrəmliyi yaranır.[5]
D) Əgər övladlığa götürülən oğlan uşağı südəmər olmasa və ya qeyd olunanlar arasında ona süd vermək şəraiti olmasa, əgər atalığın və analığın özlərinin qız evladları olarsa, övladlığa götürülən oğlan uşağını öz qızları ilə müfəqqəti və ya daimi əqdə gətirə bilərlər. Belə olan halda, övladlığa götürülən uşağın analığı onun həyat yoldaşının anası sayılır və oğlanla qızın bir-birindən ayrıldığından sonra oğlan yenə də analığına məhrəm sayılır. Yaxud, əgər övladlığa götürülən uşağın atası həyatda olarsa, uşağın atalığı öz həyat yoladşına təlaq verib, talaq iddəsi çıxdıqdan sonra övladlığa götürülmüş uşağın atası uşağın analığı ilə (cinsi əlaqədə olmamaq şərti ilə) müfəqqəti əqd bağlayır və əqd müddəti qürtardıqdan sonra keçmiş atalığ, öz keçmiş həyat yoldaşını öz əqdina gətirir. Belə olan halda, övladlığa götürülmüş oğlan uşağı öz analığına məhrəm olur. Amma, analığın qızı uşağı övldalığa götürülmüş oğlan uşağına məhrəm olmur.[6] Belə olmayan halda, övladlığa götürülmüş oğlan uşağına məhrəm olmaq yolu qalmır.[7]
5.Sonda bir məsələni də qeyd etmək lazımdır ki, baxmayaraq ki. Övladlığa götürülmüş uşaq fiqh və hüquqi cəhətdən insanın əsl övladı hesab olunmur amma, bela övladın saxlanılması və həmayət olunmasında əsl övladla onun arasında heç bir fərq qoyulmalı deyildir. Əksinə, şəri və əxlaqi proqramlardan istifadə etməklə bu çətinliyi həll etmək lazımdır. Bu yollardan biri budur ki, övladlığa götürülmüş uşağın özünə başa salmaq lazımdır ki, o bu ailədə onların əsl evladları deyildir. Əlbəttə bu məsələni elə açıqlamaq lazımdır ki, uşağın ruhiyyəsinə mənfi təsir qoymasın.  Ən yaxşısı budur ki, bu məsələni uşağa açıqlamazdan əvvəl psixoloq bir həkimlə məşvərət olunsun.
 

[1] Humeyri, Abdullah ibn Cəfər, Qurbil İsnad, səh.9; hədis-315; Müəssiseyi Alul-beyt (əleyhimussalam) Qum, birinci çap, 1413 h.qəməri
[2] Əhzab surəsi -4
[3] Məkarim Şirazi, Nasir, Təfsir Nümunə, c.17; səh.196; Darul-kutubul İslamiyyə nəşriyyatı, Tehran, birinci çap, 1374 şəmsi ili
[4] Mövzu: Şiə və sünnü aləmində süd verməyin və məhrəmliyin şəraiti, sual-2293
[5] Fazil Lənkərani, Məhəmməd, Cameul-məsail, c.1; səh.408; Əmir Qələm nəşriyyatı, qum, onbirinci çap, Bi Ta.
[6] Təbrizi, Cavad, Təzə suallar, c.1; səh.336; BiTa nəşriyyatı, Qum, birinci çap, BiTa, Məkarim Şirazi, Nasir, Əhkam Banuvan, səh.157; Mədrəsei İmam Əli ibn Əbi Talib (əleyhissalam)  Qum, on birinci çap, 1428 h.qəməri ili
[7] Əhkam banuvan, səh.157
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...