Bu suala cavab verməkdən ötrü əvvəlcə İslam nəzərində insanın yaradılışı, dağ, meşələr, istirahət, zarafat və sair kimi ilahi nemətlərdən istifadənin hədəf və məqsədin nə olmasını bilmək və araşdırmaq lazımdır. Daha  sonra isə İmam Xumeyninin (rəh) bu haqda nəzərini onunla tutuşdurmaq və nəticədə onun nəzəri ilə  İslamın baxışının nə qədər uyğun olduğu ələ gətirmək olar.

Müqəddəs İslam dinin əsl mənbəyindən biri Qurani-Kərimdə insanların yaradılış hədəfi haqqında oxuyuruq: "Mən cinləri və insanları yalnız Mənə ibadət etmək üçün yaratdım!"[1] (Bu hədəfə də yalnız,  kamala yetməklə çata bilərsiniz)

Beləliklə, bir az təfəkkür etməklə məlum olur ki, insanın yardılışında hədəf həmin kamala yetməkdir. Yəni, Allah-Taalaya bəndəçilik. Digər məsələlər də o cümlədən, elm, bilik, imtahanlar və sair mövzulardan hədəf isə Allah-Taalaya bəndəçilik yolunda lazım olan vasitələrdir. İnsana şamil olan hərtərəfli geniş ilahi rəhmət isə bu bəndəçiliyin və kamalın nəticəsidir.[2] İmam Xumeyni (rəh.) də öz yazısında yazır: "İslamın hədəfi insanın kamala yetməsidir. Yaranmışıq ki, torpaq aləmindən mələklər aləminə qədər başımız ucalsın və hökumət qurmaqdan da məqsədimiz odur ki, orda Allaha ibadət olunsun"[3]

Amma, İslamda zarfat və gülüş haqqında bəzi sifarişlər olub. İmam Sadiqdən (əleyhissalam) rəvayət olunur ki, buyrur: "Elə bir mömin yoxdur ki onda duabe olmuş olmasın" Ravi soruşur ki: Duabe nədir? İmam (əleyhissalam) buyrur: "Təbəssüm"[4].

Bizim hədis kitablarımızda gülüş və zarafatın müstəhəbliyi haqqında çoxlu rəvayətlər nəql olunmuşdur.[5]

Yunis Şeybani İmam Sadiqdən (əleyhissalam) nəql edir ki, O həzrət əshabından necə zarafat və gülmələri haqqınıda soruşur.  Cavab verdim ki çox azdır. Həzrət nəsihətli halda mənə baxıb buyurdu: "Nəyə görə başqaları ilə zaravat və gülüşlə rəftarınız yoxdur? Zarafat və gülüş insanın yaxşı rəftarlarının bir hissəsindən hesab olunur." Ardınca bu hədsini buyurdu: "İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) insanlarla zarafat edər və onların qəlbini şad etmək istəyirdi."[6]

İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) zaravat və gülüşlərindən nəql olnumuş rəvayətlərdən də məlum olur ki, Həzrət nə qədər zarafat və gülüşlə söz danışsa da heç vaxt haqq və həqiqətdən kənara çıxmır, sözləri batil, ləğv və mənasız olmurdu. Belə ki, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) buyurur: "Mən zarafat etsəm də haqdan başqa bir söz demirəm." [7]  Bu söz isə zarafat və gülüşün İslam Peyğəmbərinin həyatında (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) olmasından əlavə,  onun hədd və hüdudunu göstərir.

Amma İmam Xumeyninin (rəh.) buyurduğu: "İslamda zarəfat yoxdur"[8] – ifadəsi bu mənada deyil ki, İslam dinində heç vaxt zarafat və gülüş yoxdur. Bəlkdə də, bu manadıdır ki, İslam hökmləri zarafat və oyun-oyuncaq əsasında tənzim olunmamışdır. Ona görə ki, həmin sözünün ardınca yazır: "İslamda hər şey ciddidir, ləğv və bihudəlik yoxdur. Həm maddi və həm də mənəvi işlərdə ciddidir. İslam istəyir ki, ləğv və mənasız işlərlə məşğul olan bir əyyaş yox, mücahid hazırlasın." [9] Bu heç də o mənada deyil ki, işdən (ibadət və mütalidən) sonra istirahət vaxtı insan zarafat və gülüşlə olmasın. Ona görə də İmam Xumeyni (rəh) heç vaxt, heç bir yerdə yazmayıb ki, "İslamda zarafat və gülüş yoxdur". Bundan əlavə, İslamda istirahət və zarafat haqqınıda xüsusi göstərişlər və təşviqedici hədisilər də vardır.

Əmirəl-Möminin Həzrət Əli (əleyhissalam) öz övladına buyrur: "Ey Oğul! Hər bir mömin gecə-gündüz üç vaxtı həmişə yadda saxlamalıdır. O vaxtından bir qismini mənəviyyata və Allah-Taala ilə ibadətdə keçirməlidir. Bir qismini dünada işləyib halal ruzu qazanmaq və digər qismini isə Allah-Taalanın halal nemətlərindən istifadə edib ləzzət almaqdan ötür qərar verməlidir. Sonuncu qismət əvvəlki iki qismətə kömək üçündür." [10]

Maraqlıdır ki, başqa bir hədisdə həmin cümləyə belə bir ifadə də artırılmışdır ki, sağlam istirahət və sevinc, insanın digər proqramlarının yaxşı getməsindən ötrü bir müqəddimədir. Amma ən mühümmü budur ki, bütün bu rəftarlar sağlam və yerində olmalıdır yoxsa, bir çox çətinliklər icad edəcəkdir. O qədər qeyri-sağlam və yersiz istirahət və zarafatlar var ki, insana kömək əvəzinə əksinə, ruhi cəhətdən elə zərbələr vurur ki, hətta adi işlərində də insanı işindən qoyur.  Belə bir nöqtəni də vurluğamaq lazımdır ki, İslamda istirahət və səyahət kimi məsələlərə o qədər əhəmiyyət verilmişdir ki, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) bu mövzularda yarışlar də təşkil etmişdir. Bəzən bu yarışlar O Həzrətin öz nəzarəti altında icra olunurdu.[11]  İmam Xumeyni (rəh) də həm öz danışıqlarında və həm də risaləsinə yer üzündə gəzib seyr etməyi və sağlam səfərləri insanın ən sağlam istirahətlərindən biri hesab etmiş və yazır: "Əgər kimsə istirahət və gəzinti üçün səfər etsə heç bir iradı yoxdur və haram deiyl. İstirahət və gəzinti sağlam olmalıdır."[12] O, ardınca yazır: "mən demirəm ki, istirahət etməyin, bəlkə deyirəm ki, həmişə məşğul olun. Cavan öz vaxtını tənzimləməlidir."[13]  İmam Xumeyni (rəh) televizir və radio haqqınıda isə yazır: "Televizor bütün təbliğat vasitələrindən daha çox həssasdır. Beləliklə, gərək öyrədici və əxlaqi olsun. İslamın xidmətində olamlıdır. Belə deyil ki, televizordan istifədə etmək olmaz- deyək."[14]

İslam üzgüçülük haqqında isə müxalifət etməməyi bir tərəfə, valideyinlərə sifariş edir ki, övladlarınıa üzgüçülük, at sürməyi və ox atmağı öyrətsinlər.[15]  Amma, diqqət etmək lazımdır ki, bütün bu istirahət və məharətlərin heç biri qeyri-əxlaqi xüsusiyytlərlə olmamalıdır. Həmin səbəbə görə, İmam Xumeyni (rəh) dəniz qırağına gəlib qeyri-əxlaqi istirahətlə məşğul olanlar, o cümlədən, yeyib-içmək və keflənib günaha düşənlərla müxalifət edir. [16]

Sözün qısası, İslamda heç bir mövzuda rəhbaniyyət, ifratçlıq və ya təfritçilik yoxdur. Ravayətlərlə də var ki İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) buyurur ki, İslamdə heç bir rəhbaniyyət yoxdur. Quran və rəvayətlərdən belə ələ gəlir ki, İslam elə bir dindir ki, insanın həyatınan bütün sahələrinə görə maddi və mənəvi sahədə ilahi nemətlərdən necə istifadə etmələri, o cümlədən, sağlam istirahət, gəzinti və zarafat üçün də xüsusi gözəl göstərişləri vardır. Həmçinin. Mərhum İmam Xumeyninin (rəh) göstərişlərini dəqiq araşdırmaqla məlum olur ki, o heç bir yerdə sağlam istirahət, zarafat və gülüş həmçinin, ilahi nemətlərin halal və düzgün yolda istifadəsinə görə heç vaxt müxalifətçilik etməmişdir.

Sonda qeyd etmək yerinə düşərdi ki, İmam Xumeyninin (rəh.) təfəkkür və əsərləri ilə yaxından tanış olmaqdan ötrü İmamın əsərlərini çap və nəşr etməklə məşğul idarəsinə və ya İmamın Səhifeyi Nur kitabının mətni olan aşağadıkı internet səhifəsinə müraciət olunsun.

http://www.imam-khomeini.org/farsi/main/main.htm