Ətraflı axtarış
Baxanların
6447
İnternetə qoyma tarixi: 2010/02/06
Sualın xülasəsi
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Sual
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Qısa cavab

Вилајәт-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк мәсәләсини гәбул етмәјимизлә јанашы, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

  1. Бирбаша сечмәк

  2. Васитә илә сечмәк.

Васитә илә сечмәјин бирбаша сечмәкдән үстүнлүјү вар.

Һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфиндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир. Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

Ətreaflı cavab

Беләликлә, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олунма гануну илә рәһбәрлијә чатмасы мәсәләси, рәвајәт вә дәлилләрин заһиринә ујғун олараг, ајәтуллаһ Хомејни һәзрәтләринин бујурдуғу кими исбат ва сүбут ҹәһәтдән гәбулунда һеч бир шәкк-шүбһә јохдур. Бунунла белә, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк, ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.[1]

Мәсәләнин изаһы беләдир: доғрудур ки рәвајәт вә дәлилләрин заһири ҝөстәрир ки, бүтүн шәраитә малик олан адил фәгиһләрин вилајәти-фәгиһ мәнсәбинә тәјин олунмасы мәсәләсиндә чәтинлик јохдур. Фәрди мөвзуларда һәр кәс мүәјјән олунмуш шәраитә малик адил фәгиһә мүраҹиәт едә биләр вә рәһбәрлик (шәриәт) мәсәләләриндә ондан көмәк истәјә биләр.[2] Лакин, әҝәр истәсәк ки, бу мәсәләјә иҹтимаи вәзифә вә ја ҹәмијјәтә рәһбәрлик ҹәһәтдән бахаг, “тәјин олунмаг нәзәријјәсинин” сәһиһлијини тәсдиг етмәклә јанашы мүәјјән бир ганун гәбул етмәк лазымдыр. Бу вахт “сечмәк ганунуну” ирәли сүрмәкдән башга јолумуз јохдур. Әлбәттә, бу анда сечмәклик јалныз, “шәраитә малик олан фәгиһин” алимләр тәрәфиндән сечилмәси нәзәрдә тутулур. Лакин, фәгиһин рәһбәр кими тәјин олунмасы јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндәндир. Јәни, мүсәлманлар фәгиһләрә вилајәт мәгамыны јох, онларын арасындан рәһбәрлијә сәлаһијјәти оланы сечиб иш башына ҝәтирирләр.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

1.Бирбаша сечмәк: Бу гајдаја әсасән, өзләрини бу мәнсәбә лајиг билән фәгиһ, јахуд әтрафдакылары ону рәһбәрлијә сәлаһијјәтли биләндән сонра фәгиһ, әввәлҹә бу мәгама ҝәлмәкдән өтрү гејдијјјатдан кечир. Сонра бир дәстә мүтәхәссис шәриәт алимләри онларын бу мәгама сәлаһијјәтли олмасыны тәсдиг едирләр. Бу заман ҹәмијјәт онларын арасындан бирини сечир.

2. Васитә илә сечмәк.  Бу гајдада ҹәмијјәт, рәһбәрлијә сәлаһијјәти вә шәраити олан рәһбәри онларын әвәзиндән сечмәкдән өтрү әввәлҹә, бир дәстә мүтәхәссис алими сечир сонра онлар ҹәмијјәтин әвәзиндән үмуми шәраити олан вилајәти-фәгиһи сечирләр.

Диггәт олунса ҝөрүнәр ки, һәр ики гајдада вилајәти-фәгиһин шәраитини дәгиг танымагдан өтрү мүтәхәссләрин сөзү мүһүмдүр. “Фәгиһлик” елә бир мәгамдыр ки, онун һансы шәхсдә  олдуғуну јалныз, бу саһәдәки мүтәхәссләр тәјин едә биләрләр. Нүмунә үчүн, әҝәр бир һәкими јахшы танымаг истәјириксә мүтүхәссис һәким мәсләһәтинә еһтијаҹымыз вар.

Бу ики јолда фәрг бундан ибарәтдир ки   биринҹи јолда вилајәти-фәгиһин тимсалыны ҹәмијјәтдә мүтәхәссис вә хубрәган тәсдиг едирләр. Сөз јох ки, бу мәгамда ән аз шәраитә малик олмаг рәһбәрлијә намизәд олмаг үчүн кифајәт едир. Һалбуки, икинҹи гајдада онлар, бу мәгама сәлаһијјәтләри оланларын ичиндән ән чох үстүнлүјү оланы сечмәлидирләр. Она ҝөрә дә икинҹи јол биринҹидән үстүн вә сечимлидир. Јәни, ҹәмијјәт тәрәфиндән әввәлҹә мүтәхәссис бир дәстә сечилир, сонра бу мүтәхәссисләр вилајәти-фәгиһ мәгамына сәлаһијјәтләри олан онларҹа фәгиһин ичиндән бирини рәһбәрлијә сечирләр. Һәмин мәсәлә Иран Ислам Ҹумһуријјәтинин әсас ганунунда да нәзәрдә тутулмушдур. Белә ки, тәјин олмаг нәзәријјәсини гәбул етмәклә јанашы, вилајәти-фәгиһ бир дәстә мүтәхәссис алимләрин мәшвәрәт вә сечими илә дә сечилир. Бу да о демәкдир ки, васитә илә сечим даһа үсүтүнлүк тәшкил едир.

Беләликлә, истәр бирбаша сечими гәбул едәк, истәрсә дә васитә илә сечими,  һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфәндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир.[3] Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

 

Даһа чох мәлумат үчүн бах:

Мәһди Һадәви Теһрани, вилајәт вә дәјанәт, муәссисеји фәрһәнҝи ханеји хирәд, Гум, икинҹи чап, 1380ҹи шәмси или.



[1][1] Бу сәбәбәдән иран исләм ҹумһуријјәтиндә сечиҹи алимләр (хубрәган) нүмајәндәләри вилајәти-фәгиһ һаггында “әсл тәјин олунмаг” ганунуну тәсдиг етмәклә јанашы, ҹәмијјәтин бу мәсәләдә сечим һаггынын олмасыны да гәбул едибләр.

[2] Неҹә ки әввәлдән бу ҝүнә гәдәр һәр бир мүсәлман шәри мәсәләләрдә мүҹтеһидә мүраҹиәт едир.

[3] Бәзиләри бу мәсәләдә “Томаз Һабезин вәзифә нәзәријјәси” кими сијаси мәктәбләри мејар гәрар вермәклә вилајти-фәгиһ мәсәләсиндә мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олнума назәријјәсини зәифләтсинләр вә ҹәмијјәтин ролуну бу мәсәләдә даһа долғун вә үсүтүн кими ҹилвәләндирсинләр. Бу исә ислам руһијјәси вә вилајәт-фәгиһ принсипләри илә чох да ујғун дејил.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...