Ətraflı axtarış
Baxanların
6710
İnternetə qoyma tarixi: 2010/02/06
Sualın xülasəsi
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Sual
Әҝәр вилајәти-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк нәзәријјәсини гәбул етсәк онда ҹәмијјәтин ролу нәдән ибарәтдир?
Qısa cavab

Вилајәт-фәгиһ бәһсиндә тәјин етмәк мәсәләсини гәбул етмәјимизлә јанашы, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

  1. Бирбаша сечмәк

  2. Васитә илә сечмәк.

Васитә илә сечмәјин бирбаша сечмәкдән үстүнлүјү вар.

Һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфиндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир. Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

Ətreaflı cavab

Беләликлә, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олунма гануну илә рәһбәрлијә чатмасы мәсәләси, рәвајәт вә дәлилләрин заһиринә ујғун олараг, ајәтуллаһ Хомејни һәзрәтләринин бујурдуғу кими исбат ва сүбут ҹәһәтдән гәбулунда һеч бир шәкк-шүбһә јохдур. Бунунла белә, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк, ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.[1]

Мәсәләнин изаһы беләдир: доғрудур ки рәвајәт вә дәлилләрин заһири ҝөстәрир ки, бүтүн шәраитә малик олан адил фәгиһләрин вилајәти-фәгиһ мәнсәбинә тәјин олунмасы мәсәләсиндә чәтинлик јохдур. Фәрди мөвзуларда һәр кәс мүәјјән олунмуш шәраитә малик адил фәгиһә мүраҹиәт едә биләр вә рәһбәрлик (шәриәт) мәсәләләриндә ондан көмәк истәјә биләр.[2] Лакин, әҝәр истәсәк ки, бу мәсәләјә иҹтимаи вәзифә вә ја ҹәмијјәтә рәһбәрлик ҹәһәтдән бахаг, “тәјин олунмаг нәзәријјәсинин” сәһиһлијини тәсдиг етмәклә јанашы мүәјјән бир ганун гәбул етмәк лазымдыр. Бу вахт “сечмәк ганунуну” ирәли сүрмәкдән башга јолумуз јохдур. Әлбәттә, бу анда сечмәклик јалныз, “шәраитә малик олан фәгиһин” алимләр тәрәфиндән сечилмәси нәзәрдә тутулур. Лакин, фәгиһин рәһбәр кими тәјин олунмасы јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндәндир. Јәни, мүсәлманлар фәгиһләрә вилајәт мәгамыны јох, онларын арасындан рәһбәрлијә сәлаһијјәти оланы сечиб иш башына ҝәтирирләр.

Мүәјјән олунмуш шәраитә малик олан фәгиһи танымагдан өтрү ики јол вар:

1.Бирбаша сечмәк: Бу гајдаја әсасән, өзләрини бу мәнсәбә лајиг билән фәгиһ, јахуд әтрафдакылары ону рәһбәрлијә сәлаһијјәтли биләндән сонра фәгиһ, әввәлҹә бу мәгама ҝәлмәкдән өтрү гејдијјјатдан кечир. Сонра бир дәстә мүтәхәссис шәриәт алимләри онларын бу мәгама сәлаһијјәтли олмасыны тәсдиг едирләр. Бу заман ҹәмијјәт онларын арасындан бирини сечир.

2. Васитә илә сечмәк.  Бу гајдада ҹәмијјәт, рәһбәрлијә сәлаһијјәти вә шәраити олан рәһбәри онларын әвәзиндән сечмәкдән өтрү әввәлҹә, бир дәстә мүтәхәссис алими сечир сонра онлар ҹәмијјәтин әвәзиндән үмуми шәраити олан вилајәти-фәгиһи сечирләр.

Диггәт олунса ҝөрүнәр ки, һәр ики гајдада вилајәти-фәгиһин шәраитини дәгиг танымагдан өтрү мүтәхәссләрин сөзү мүһүмдүр. “Фәгиһлик” елә бир мәгамдыр ки, онун һансы шәхсдә  олдуғуну јалныз, бу саһәдәки мүтәхәссләр тәјин едә биләрләр. Нүмунә үчүн, әҝәр бир һәкими јахшы танымаг истәјириксә мүтүхәссис һәким мәсләһәтинә еһтијаҹымыз вар.

Бу ики јолда фәрг бундан ибарәтдир ки   биринҹи јолда вилајәти-фәгиһин тимсалыны ҹәмијјәтдә мүтәхәссис вә хубрәган тәсдиг едирләр. Сөз јох ки, бу мәгамда ән аз шәраитә малик олмаг рәһбәрлијә намизәд олмаг үчүн кифајәт едир. Һалбуки, икинҹи гајдада онлар, бу мәгама сәлаһијјәтләри оланларын ичиндән ән чох үстүнлүјү оланы сечмәлидирләр. Она ҝөрә дә икинҹи јол биринҹидән үстүн вә сечимлидир. Јәни, ҹәмијјәт тәрәфиндән әввәлҹә мүтәхәссис бир дәстә сечилир, сонра бу мүтәхәссисләр вилајәти-фәгиһ мәгамына сәлаһијјәтләри олан онларҹа фәгиһин ичиндән бирини рәһбәрлијә сечирләр. Һәмин мәсәлә Иран Ислам Ҹумһуријјәтинин әсас ганунунда да нәзәрдә тутулмушдур. Белә ки, тәјин олмаг нәзәријјәсини гәбул етмәклә јанашы, вилајәти-фәгиһ бир дәстә мүтәхәссис алимләрин мәшвәрәт вә сечими илә дә сечилир. Бу да о демәкдир ки, васитә илә сечим даһа үсүтүнлүк тәшкил едир.

Беләликлә, истәр бирбаша сечими гәбул едәк, истәрсә дә васитә илә сечими,  һәр һалда, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) вә шәриәт тәрәфиндән тәјин олунма нәзәријјәсини гәбул етсәк вә бу мәнсәбин јалыз шәриәт тәрәфәндән тәјин олунмасы илә јанашы рәһбәрин сечилмәсиндә ҹәмијјәтин дә ролу мүһүмдүр. Ҹәмијјәтин ролу тәкҹә, ислам һөкумәтинин һакимијјәтә ҝәлмәси вә рәһбәрлијин һәдәфләринин иҹрасында хүласәләшмир.[3] Бундан әлавә, үмуми шәраитә малик вилајәти-фәгиһин бирбаша вә ја васитә илә сечилмәсиндә ҹәмијјәтин ролу мүһүмдүр. Һәмчинин, она вәзифәсини иҹра етмәкдән өтрү бүтүн шәраити јарадан мәһз ҹәмијјәтдир.

 

Даһа чох мәлумат үчүн бах:

Мәһди Һадәви Теһрани, вилајәт вә дәјанәт, муәссисеји фәрһәнҝи ханеји хирәд, Гум, икинҹи чап, 1380ҹи шәмси или.



[1][1] Бу сәбәбәдән иран исләм ҹумһуријјәтиндә сечиҹи алимләр (хубрәган) нүмајәндәләри вилајәти-фәгиһ һаггында “әсл тәјин олунмаг” ганунуну тәсдиг етмәклә јанашы, ҹәмијјәтин бу мәсәләдә сечим һаггынын олмасыны да гәбул едибләр.

[2] Неҹә ки әввәлдән бу ҝүнә гәдәр һәр бир мүсәлман шәри мәсәләләрдә мүҹтеһидә мүраҹиәт едир.

[3] Бәзиләри бу мәсәләдә “Томаз Һабезин вәзифә нәзәријјәси” кими сијаси мәктәбләри мејар гәрар вермәклә вилајти-фәгиһ мәсәләсиндә мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олнума назәријјәсини зәифләтсинләр вә ҹәмијјәтин ролуну бу мәсәләдә даһа долғун вә үсүтүн кими ҹилвәләндирсинләр. Бу исә ислам руһијјәси вә вилајәт-фәгиһ принсипләри илә чох да ујғун дејил.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Шиә аләминдә дә сүннүләр вә ја суфиләр кими ирфан вар ја јох? Бу ҝүнкү ҹәмијјәтдә белә бир шиә сејр-сүлуку әлә ҝәтирмәк олармы. Әҝәр оларса, һардан башламаг лазымдыр? Бу јолу мүршидсиз вә камил гоҹасыз кечмәк олар ја јох?
    7012 Nəzəri irfan 2012/05/21
    Шиә аләминдә мәсум Имамлардан (әлејһиссалам) мәншә алмыш дәрин мәналы ирфан һәмишә олуб. Белә ки, үмумијјәтлә шиә аләминин јолу пак вә мәсум Имамларын (әлејһиссалам) тимсалында башдан-баша батини ирфан вә илаһи мәрифәтә јетишмәкдир. Мүасир дөврүмүздә нәфсин пакланмасы вә әмәли ирфан мүмүкүн олуб олмамасындан әлавә, бәлкә дә зәрурәти ...
  • Bilmək istərdim ki, İslamda başqasının övladını övladlığa götürməkliydə məhdudiyyət varmı?
    9373 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/08/01
    Yetim uşaqları və ya valideynləri olan halda övladını saxlaya bilməyənlərin öz tam razılığı ilə övladlarını himayəyə verməkdə və onları himayəyə götürməkdə şəri cəhətdən, İslamda heç bir məhdudiyyət yoxdur. Amma, bəzi ölkələrdə uşaqların öz vəziyyətlərini ruhi cəhətdən nəzərə almaqla, onların bu yaşda kifayət qədər ixtiyar sahibi olmamaları və ...
  • İnsi- şeytan nədir?
    10107 Qədim kəlam 2011/01/02
    "Şeytan" sözü lüğətdə, fitnəkar, hərifləyən, yoldan çıxaran və haqdan boyun qaçıran mənasında olub, ümumilik daşıyan ismlərdəndir. Yəni, Qurani- kərim və başqa ədəbiyyatlarda "şeytan" sözü xüsusi bir varlıqdan xəbər vermir. Əksinə, insana və digər (heyvana) yaranmışlara da şeytan demək olur. HəmçininQurani- kərimdə şərr və fitnəkar insanlar barəsində "şeytan" sözündən istifadə olunmuşdur. ...
  • Şərab kimi Haram əşyaları satan super marketlərdə işləməyin hökmü nədir?
    8401 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Rəhbər bu suala ki, donuz əti konserva fabrikində və gecə klublarında və fəsad mərkəzlərində işləmək və ondan gələn gəlirin hökmü barədə suala cavabında buyurmuşlar: Donuz əti konserva fabrikində və gecə klublarında və fəsad mərkəzlərində və bu kimi Haram işlərdə işləmək cayiz deyildir. (İcazə verilmir) və ...
  • İdman məqsədi ilə dans etməyin işkalı var?
    6807 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Sizin sualınızın araşdırmasında əziz mərcəyi təqlidlərin dəftərlərindən aşağıdakı cavablar alınmışdır: Həzrəti ayətullah- ul- üzma Xameyi (Allah izzətin artırsın)Rəqs etmək əgər şəhvəti təhrik etməyə səbəb olarsa, ya haram işə səbəb olarsa, ya fəsada gətirib çıxararsa və ya qadının qəsdən naməhrəm kişilər arasında olarsa. haramdır. Həzrəti ayətullah- ul- üzma ...
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7680 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Əgər Allah hər şeyi yaradandırsa, insanların günah və pis əməllər də, Allahın məxluqudurmu?
    7641 Kəlam 2010/11/08
    Bu sualın cavabı, iradənin tərifi və onun təkvini və təşrii iradəyə bölməklə aydın olur. İradə iki qismdir, biri təkvini iradə, o biri isə təşrii iradədir. Təkvini iradə, varlıq sisteminə tam və kamil qgahlıqdan ibarətdir, yəni o miqdarda ki, Allah yaranış aləminin tam və kamil sisteminə alimdir, həmin elm, varlıq ...
  • Həzrət Zeynəbin (s) dəfn yeri hansı ölkədədir?
    11176 تاريخ بزرگان 2012/09/01
    Həzrət Zeynəbin (s) qəbri barəsində 3 ehtimal vardır[i]: Mədinə, Şam və Qahirə. Bu üç ehtimaldan hər birinin öz tərəfdarları vardır. Onlar öz nəzərlərinin təsdiqi olaraq dəlillər gətirirlər. Həzrət Zeynəbin (s) dəfn olunduğu yeri dəqiq təyin eləmək mümkün olmasa da yenə də demək olar ki, ...
  • Rəf hədisi nədir?
    7825 Hədis elmləri 2012/01/08
    Rəf hədisi, Peyğəmbərdən (s) iki hədisin ünvanıdır. Onlardan birinin mənası məxsus vəziyyətdə İslam dinində təklifin və ya mükəlləfin bəzi işlərindən təklifi və bəzi təsirlərin götürülməsi və başqa birisi isə müəyyən şəxslərə təklifin və bəzi hökmlərin inkar olunmasına aiddir.Birinci hədis, şiənin keçmiş və müasir mötəbər mənbələrinin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164748 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163979 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119807 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113777 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110787 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94135 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54871 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54308 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46233 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45823 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...