อุบัย บิน กะอฺบ์ เป็นหนึ่งของสหายที่มีชื่อเสียงที่สุดของท่านศาสดามุฮัมมัด (ซ็อล ฯ) เขาเป็นหนึ่งในกอรียฺอัลกุรอาน มีความสามารถและเชี่ยวชาญการอ่านอัลกุรอานเป็นอย่างดี[1]เขาเป็นผู้ได้รับความเคารพและมีเกียรติยิ่งทั้งในหมู่อะฮฺลิซซุนนะฮฺ และชีอะฮฺ[2]แหล่งอ้างอิงของชีอะฮฺ ได้บันทึกรายงานจำนวนหนึ่งของเขาไว้ด้วย และนักปราชญ์ฝ่ายริญาล, กล่าวว่า เขาคือเซาะฮาบะฮฺผู้ยิ่งใหญ่ของท่านศาสดาและเป็นหนึ่งในผู้บันทึกวะฮฺยู[3]เมื่อพิจารณารายงานที่มาจากเขา, สามารถเข้าใจได้ถึงความรักที่เขามีต่ออะฮฺลุลบัยตฺ (อ.) โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่านอิมามอะลี (อ.)

หนึ่งจากรายงานของเขาที่มีอยู่ในตำราอ้างอิงของฝ่ายชีอะฮฺ, คือ คำอธิบายของเขาเกี่ยวกับเหตุการณ์การแต่งตั้งตัวแทนของท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) ซึ่งท่านได้กล่าวด้วยความเด็ดเดี่ยวรุนแรง, ท่านได้กล่าวถึงเหตุการณ์เฆาะดีรคุมและรายงานจากท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) เกี่ยวกับเรื่องเคาะลิฟะฮฺ แก่ประชาชนทั้งหลาย ขณะเดียวกันก็เป็นการกล่าวตำหนิบรรดาผู้ที่ช่วงชิงตำแหน่งเคาะลิฟะฮฺไป

เฏาะบัรซียฺ ได้บันทึกรายงานของ อุบัย บิน กะอฺบ์ ไว้ในหนังสือ “อิฮฺติยาต” ไว้โดยละเอียด แต่เพื่อความเหมาะสมจะขอกล่าวบางวรรคบางตอนเท่านั้น กล่าวว่า :

หลังจากที่การเทศนสของ, อบูบักร์ – วันศุกร์แรกของเดือนรอมฎอน – อุบัย บินกะอฺบ์ ได้ลุกขึ้นและกล่าวว่า ..กลุ่มผู้อพยพที่มุ่งหวังความพึงพอพระทัยของพระเจ้า และได้รับการยกย่องไว้ในอัลกุรอานของพระเจ้า, และโอ้ ชาวอันซอรเอ๋ย ผู้อาศัยอยู่ในเมืองที่มีแต่ความศรัทธา ด้วยเหตุนี้เอง อัลลอฮฺ ทรงกล่าวถึงพวกท่านไว้ในอัลกุรอาน พวกท่านลืมแล้วหรือ หรือว่าพวกท่านพยายามทำให้ตัวเองลืม พวกท่านได้เปลี่ยนแปลงพันธสัญญาแล้วหรือ หรือว่าพวกท่านได้เปลี่ยนศาสนาแล้ว หรือว่าพวกเขาเลือกสิ่งแย่กว่า หรือว่าไร้ความสามารถไปเสียแล้ว? พวกท่านลืมไปแล้วหรือว่า ท่านเราะซูล (ซ็อล ฯ) ในวัน เฆาะดีรคุม นั้นท่านได้กล่าวคำเทศนาในหมู่พวกเราอย่างชัดถ้อยชัดคำ ท่านได้นำเอาอะลี มาแสดงตนต่อหน้าพวกเรา พร้อมกับกล่าวว่า : “บุคคลใดก็ตามที่ฉันเป็นผู้ปกครองของเขา อะลีคนนี้ก็เป็นผู้ปกครองเขาด้วย และบุคคลใดที่ฉันเป็นศาสดาของเขา อะลีก็คือผู้ปกครองเขา” พวกท่านลืมไปแล้วหรือว่า ท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) กล่าวแก่เขาว่า “โอ้ อะลีเอ๋ย สถานะของเธอ ณ ฉันเปรียบเสมือนสถานภาพของฮารูน ณ มูซา เว้นเสียแต่ว่าหลังจากฉัน จะไม่มีนบีคนใดถูกส่งมาอีก, วาญิบสำหรับประชาชนต้องเชื่อฟังปฏิบัติตามเธอหลังจากฉัน, เหมือนกับที่พวกเขาได้เคยปฏิบัติตามฉันมาก่อนในช่วงที่ฉันยังมีชีวิตอยู่”

ฉันไม่มีสิ่งใดที่จะแจ้งอีกต่อไป, นอกจากวาญิบสำหรับประชาชนต้องเชื่อฟังปฏิบัติตามเธอหลังจากฉัน, เหมือนกับที่พวกเขาได้เคยปฏิบัติตามฉันมาก่อนในช่วงที่ฉันยังมีชีวิตอยู่”

พวกท่านทั้งหลายลืมคำพูดนี้ของท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) แล้วหรือ ที่กล่าวว่า : “เมื่อใดก็ตามที่ฉันไม่ได้อยู่ในหมู่พวกเธอ ฉันได้แต่งตั้งให้อะลีเป็นตัวแทนในหมู่พวกเธอ บุรุษผู้ประหนึ่งตัวฉันเอง”

พวกท่านจำไม่ได้หรือว่า ก่อนที่ท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) จะจากไป, พวกเราได้รวมตัวกันอยู่ภายในบ้านของฟาฏิมะฮฺ (อ.) ท่านศาสดา กล่าวว่า อัลลอฮฺ ทรงมีวะฮยูแก่มูซาว่า เธอจงเลือกพี่น้องของเธอขึ้นมา แล้วตั้งให้เขาเป็นนบี, แล้วให้ครอบครัวของเขาและบุตรหลานของตนเป็นแบบอย่าง, เพื่อจะได้ช่วยเหลือพวกเขาให้รอดพ้นจากทุกความชั่วร้าย และสะอาดจากทุกความสงสัยคลางแคลงใจ แล้วมูซาก็ได้เลือกฮารูน, แล้ทรงทำให้บุตรหลานของเขาเป็นศาสดาแห่งวงศ์วานอิสราเอล. ขณะที่อัลลอฮฺ ทรงประทานวะฮฺยูแก่ศาสดาว่า (ให้ปฏิบัติประหนึ่งมูซากันฮารูน) กล่าวคือ เธอจงเลือกอะลี ให้เป็นพี่น้องของเธอ, และบุตรของเขาก็คือบุตรของเธอ (จงตั้งให้พวกเขาเป็นอิมาม) ซึ่งฉันได้ให้พวกเขาเป็นประหนึ่งบุตรหลานของฮารูน พึงรู้ไว้เถิดว่า ฉันได้ทำให้นบูวัติสิ้นสุดลงแล้วที่เธอ และหลังจากเธอแล้วจะไม่ส่งนบีคนใดลงมาสั่งสอนอีก” และบุตรหลานเหล่านั้นก็คือ บรรดาอิมามที่ได้รับทางนำแล้วนั่นเอง, ฉันขอสาบานต่ออัลลอฮฺว่า พวกท่านทั้งหลายหลังจากท่านศาสดาจากไปแล้ว พวกท่านได้บิดพลิ้วและทำลายสัญญาที่ให้แก่ท่านศาสดา, ปัญหาเรื่องอิตรัตของเขาพวกท่านก็มีความขัดแย้งกัน พวกท่านได้นำเอาคนอื่นมาแล้วก็จัดการเลือกตั้งขึ้นมา”[4]

เรื่องราวเหล่านี้ทั้งหมดบ่งบอกให้เห็นว่า อุบัย บิน กะอฺบ์ นั้นยอมรับวะลายะฮฺของอะลี ตามคำแนะนำของท่านศาสดา (ซ็อล ฯ) ที่เกี่ยวกับอะลี (อ.) และเขายังได้สนับสนุนเชิญชวนให้บุคคลอื่นปฏิบัติเยี่ยงเขา, อุบัย บิน กะอฺบ์ หลังจากศาสดาได้จากไปได้ประมาณ 2-3 ปี เขาก็ได้เสียชีวิต, แต่ช่วงการเสียชีวิตของเขามีความเห็นต่างกันบ้าง เนื่องจากบางกลุ่มกล่าวว่า เขาได้เสียชีวิตในยุคสมัยของ อุสมาน แต่ตามคำกล่าวของ อิบุ ฮะญัร ได้บันทึกไว้ในหนังสือ “อัลอะซอบะฮฺ” เชื่อว่า เขาได้เสียชีวิตในยุคสมัยของอุมัรเคาะลิฟะฮฺที่สอง ประมาณปี ฮ.ศ. ที่ 22[5]

บทสรุปสุดท้าย เนื่องจากรายงานฮะดีซของอุบัย บิน กะอฺบ์ มิได้มีกล่าวไว้ในแหล่งอ้างอิงของฝ่ายชีอะฮฺ มากนัก, ด้วยเหตุนี้ จึงไม่อาจกล่าวสรุปได้ว่าอะฮฺลุลบัยตฺ (อ.) มีความเห็นอย่างไรเกี่ยวกับรายงานของเขา