Gelişmiş Arama
Ziyaret
12156
Güncellenme Tarihi: 2012/03/04
Soru Özeti
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Soru
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Kısa Cevap

İlim, cehaletin zıddıdır. İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir ve zıddı eksikliktir. Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Buna göre diyebiliriz ki her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. 

Ayrıntılı Cevap

İlim, cehalet ve bilgisizliğin zıddıdır.[1] İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir[2] ve onun zıddı eksikliktir.[3] Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Daha dakik bir ifadeyle ilim, bir şeyin hakikatını idrak etmektir ve bu idrak iki şekildedir:

1- Bir şeyin özünü idrak etmek

2- Bir şeye başka bir şeyde olanla hüküm vermek veya onda olmayan bir şeyi nefyetmektir.[4]

Rivayetlerde alimin (yani kendisini ve yaratıcısını tanıyan kimsenin) uykusunun ibadet olduğu belirtilmiştir.

Dolayısıyla böyle özelliklere ve bilgiye sahip olanlara alim denir.

Fazl, Kur’an’da iki manaya gelmiştir:

1- Üstünlük, 2- Bağış, ihsan ve rahmet.

Birincisi (üstünlük) manevide olabilir, örneğin: ‘Sizin bize bir üstünlüğünüz (faziletiniz) yok...’[5] ‘Andolsun, biz Davud'a katımızdan bir üstünlük (fazl) verdik.’[6]; maddi de olabilir, örneğin: ‘Allah, rızıkta kiminizi kiminize üstün etmiştir.’[7]

İkinci manaya örnek olarak ‘Allah’ın alemlere karşı büyük fazlı (lütfu) vardır.[8] ayetini verebiliriz.

Ragıp diyor ki: ‘Bağış yapana gerekli olmayanın yaptığı her bağışa fazl denir. Yani Allah’ın insanlara yaptığı bağış, ihsan ve rahmet Allah’a gerekli değildir. Aksine O, lütüf ve keremiyle bunları yapmaktadır. Bu yüzden fazla olan her şey fazl’dır. Yoksa kulların Allah katında hakları yoktur.’[9] Dolayısıyla başkalarına göre üstünlüğü olan kimseye fazıl denir.

Resulullah’ın buyurduğu bir rivayette her iki kelimede kullanılmıştır: ‘Ey Ali! Alimin uykusu abidin ibadetinden üstündür. Ey Ali! Alimin kıldığı iki rekat namaz abidin kıldığı bin rekat namazdan daha üstündür.’[10]

Yukarıda söylenenelere dayanarak diyoruz ki: Her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. Fakat şu anda daha çok fazlı ilminde olan kimselere fazıl denmektedir.

 


[1] -Ferahidi, Halil b. Ahmed, el-Ayn, c.2, s.152, İntişarat-ı Hicret, 2. Baskı, Kum, HK.1410.

[2] -Mustafavi, Hasan, et-Tahkik, c.9, s.105, Bongah-ı Tercüme ve Neşr-i Kitap, Tahran, HŞ.1360.

[3] -İbn-i Manzur, Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l-Arap, c.11, s.524, Dar-u Sadır, 3. Baskı, Beyrut, HK.1414.

[4] -Ragıb İsfahani, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat, Tahkik: Davudi, Safvan Adnan, s.580, Daru’l-İlm ed-Daru’ş-Şamiyye, 1. Baskı, Dimeşk, Beyrut, HK.1412.

[5] -A’raf/39

[6] -Sebe/10

[7] -Nahl/71

[8] -Bakara/251

[9] -Kureşi, Seyyid Ali Ekber, Kamus, c.5, s.183-185, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, 6. Baskı, Tahran, HŞ.1371.

[10] -Şeyh Saduk, Men La Yahduruhu’l-Fakih, c.4, s.367, İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin, Kum, HK.1413.

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Cumartesi gününde ihtiyaçtan dolayı balık tutan bir şahsın cezası maymun olmak mıdır?
    42846 Tefsir 2012/05/16
    İsrail oğullarının şeklinin değiştirilmesinin salt gelir elde etmek için balık tutmaları olmadığı bilinmelidir; çünkü bu iş günah değildir ve şeklin değişmesi gibi bir neticesi de bulunmamaktadır. İslam’ın mantığında Allah katında bu amel ibadet sayılmaktadır. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Ailesinin rızkını sağlamak için çalışan ve çaba gösteren ...
  • Cehennem ehlinin yüzü nasıldır?
    12869 Eski Kelam İlmi 2012/07/21
    Kur’an’ı kerim ayetlerini inceleme neticesinde şöyle bir netice alınabilinir: Bir taraftan cehennemliklerin yüzü yanma neticesinde derisi kendi kabuğuna çekilir, dudakları parçalanır çok çirkin ve korkunç bir hale gelir şekilde müşahede ediliyor. Bir diğer taraftan ilahi azabın yenilenmesi ve tekrarlanması için Allah u Teâlâ karar kılmış ki beden ...
  • Miktat b. Esved hakkında bilgi sahibi olmak istiyordum, acaba onun biyografisi ve hayatı hakkında bilgi bana göndere bilir misiniz?
    19223 تاريخ بزرگان 2009/01/10
    Miktat, Fil yılının 16'sında dünyaya geldi ve "Miktat b. Esved Keldi" olarak tanındı. Babasının ismi Amr'dır. Miktat, Allah Resulü'ne (s.a.a) iman eden on üçüncü Müslüman ve Müslümanlığını açıklayan ilk yedi kişiden biridir. Dolayısıylasabiqinden kabul edilmektedir. O, iki defa hicret etmiştir bu yüzden "Haceru'l-Hicreteyn" ...
  • Hacda neden ihram giymeliyiz?
    16033 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2012/03/11
    Hac insanı düşündüren ve fıtratına yönlendiren birçok sır ve alametlerle doludur. Hacda her adımda amellerin zahir ve batınına dikkat edilmelidir; zira onun zahiri için riayet edilmesi gereken bir takım özel hükümler vardır ve batına bakmayla bu sır ve gizemli amellerin felsefe ve nedeni kavranabilir. İhram elbisesi giymek, ...
  • Kur’an ayetlerinin tahrif edildiğine işaret eden Ehli Sünnete ait kaynaklar var mıdır?
    11109 Kur’anî İlimler 2011/08/03
    Ehli Sünnet kardeşlerin birçok kitabında ve bu cümleden olmak üzere onların en muteber kitapları sayılan altı sahih kitapta sayılı Kur’an-ı Kerim ayetlerinin kaybolduğunu gösteren birçok rivayet mevcuttur. Recim ayeti veya onların okuyuşlarında bulunan ve meşhur okuyucuların da tilavet ederken dikkat gösterdiği değişiklikler bu kabildendir. Ama böyle rivayetler ...
  • Allah Teala bir şahsiyete ve kendini bilme özelliğine sahip mi?
    6987 Teorik İrfan 2009/08/20
    İslam, Hıristiyanlık dininin aksine Allah Tealayı bir insan olarak görmemiş ve Allah Teala’yı sınırlı bir varlık olarak telakki etmemiştir. Onun insani bir vücuda sahip bir varlık olduğuna inanmaktadır. İşte bu yüzden İslam dininde Allah Teala:1.             İnsanla karşılaştırılmaz.
  • Cude’nin Hz. Hasan’dan (a.s) olma bir evladı var mıydı?
    19033 تاريخ بزرگان 2011/08/17
    Cude, Eş’as b. Kays Kindi’nin kızıdır. Eşas, İslam’ın ilk yıllarındaki meşhur şahıslardan olup o dönemin tehlikeli münafıklarından sayılmaktaydı. Belazeri’nin yazdığına göre Cude babasının hilesiyle İmam Hasan Mücteba (a.s) ile evlenmiştir.[1] Bir rivayette İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: Eşas, Müminlerin ...
  • İslam tüm sorunların çözmeye nasıl kadirdir?
    6100 Fıkıh 2012/02/18
    İslam’ın hüküm ve buyrukları âlim ve hikmet sahibi Allah tarafından olup insanlığın tüm sorunlarını halletmeye kadirdir. Ama bu, toplumdaki tüm fertlerin İslam’ın buyruklarıyla amel etmesi şartıyla tahakkuk eder. Bugün gençlerin evliliği önünde birçok sorun yer alsa da hem kız, hem oğlan ve hem de tarafların ailelerinin İslam’ın buyruklarına göre ...
  • Tesnim adlı tefsir kitabında kuranın sübut ve ispat makamına işaret edilmiştir. Bu iki makam arasındaki farkı nedir?
    9740 Tefsir 2012/04/02
    Kuran’ın sübut makamı, Kuran’ın kendi başına hüccet olduğu anlamındadır. Bu asılca bu mukaddes kitap kendi kendince asıl itibariyle hüccet sayılmaktadır. Ama Kuran’ın ispat makamı kuranı kerimin zati itibarıyla hüccet olmasının yanı sıra diğer metinleri ve farklı akideleri ispatlama ve onları değerlendirme ölçüsü kabiliyetine sahiptir olması anlamındadır. Çok ...
  • İmam ve peygamber'in farkı nedir?
    13026 Eski Kelam İlmi 2010/09/20
    Bu sorunun kısa cevabı yoktur. Ayrıntılı cevap seçeneğini tıklayınız. ...

En Çok Okunanlar