Please Wait
7111
Гәдир Хум һадисәсинин баш вермәси тарихдә нәгли јолла сүбут олунмушдур.
Тарихчиләр мүхтәлиф јолларла, о ҹүмләдән јазылы шәкилдә ағыздан-ағыза инанылмыш шәхсләрдән ешитмәклә белә бир тарихи һадисәнин баш вермәсини дәгигликлә доғрулуғуну исбат етмишләр. Белә бир һадисәнин дәлил кими истифадә едилмәси, о гәдәр мәшһур олур ки, һәтта әдәбијјатда, кәлам елминдә, тәфсир вә һәдис китабларында шиә вә әһли-сүннә мәнбәләриндә гејд олунмушдур. Онлар әһли-сүннәнин мәшһур алими Нәсаи өз һәдис китабында бу һадисәни 250 сәнәдлә нәгл етмишдир.
Бундан әлавә, белә бир ҹәмијјәтин Гәдир Хумда ҹәм олмасы, әгли ҹәһәтдән һеч дә чәтин бир иш дејилдир. Чүнки, Гәдир-Хум һадисәси һиҹрәтин онунҹу илиндә баш вериб вә бу илдә Ислам дини ҝениш шәкилдә тәблиғ олунмагла јанашы мүһүм илаһи шүарлардан олан һәҹҹ мәрасиминә хүсуси диггәт олунмушдур. Бу исә мүхтәлиф тәбәгәләрдән олан инсанлары Ислама тәрәф ҝәлмишдир. Бу илдә Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) Һәҹҹ мәрасиминдә иштирак етмәклә јанашы шәхсән мүсәлманлара һәҹҹин гајдаларыны өјрәтмәји даһа чох вурғуламышдыр.
Инди суал бундан ибарәтдир ки, нәјә ҝөрә белә бир әзәмәтли ҹәмијјәт Сәгифә һадисәсиндә етираз етмир вә сүкут ихтијар етмәјә үстүнлүк вермишләр?! Ҝөрәсән бу фактор Әлинин (әлејһиссалам) вилајәтини суал алтына алмыр?!
Ҹавабда әввәла гејд етмәк лазымдыр ки, Сәгифә һадисәсиндә үмумијјәтлә етиразын олмамасы факты мәнтигсиз бир иддиадыр. Чүнки, Исламда даһи шәхсијјәтләр кими танынмыш Салман, Мигдад, Тәлһә вә б.. Сәгифә башчыларына етираз етмәкдә сәһләнкарлыг етмәмишдирләр. Һәтта Зүбејр Сәгифә башчыларына гылынҹ да чәкмишдир.
Амма сүкут јолуну сечәнләр мәсәлән, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) әмиси Ибн Әббас кимиләр ја ган төкмәк, ихтилаф вә бәзи мәсләһәтләри нәзәрә алмышлар јахуд да зәманәсинин хәлифәсинин һәдәләриндән вә горху үзүндән белә бир јолу сечмишләр. Јахуд да белә әмәллә өзләри иш башына ҝәлмәклә чохлу мәнфәәт әлдә етмәји даһа үстүн сајмышлар. Буна мисал олараг әвәмиләрин өзләри вә гоһумларыны ҝөстәрмәк олар. Амма бир груп нә һәдә-горху үзүндән вә нә дә башга сәбәбдән, бәлкә дә јалныз һәзрәт Әлинин (әлејһиссалам) әдаләтинин шиддәтиндән вә әдаләтли бир һаким олмасыны билдикләринә ҝөрә гәсдән белә бир мөвгеји тутумушлар. Нәһајәт, инсанлардан бир дәстәси исә ҹәһаләт үзүндән Әбу Бәкрин хәлифә олмасыны ҝүман едиб, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) сифариши илә Әлинин (әлејһиссалам) әвәзиндә хәлифә кими гәбул едирләр вә һесаб едирләр ки, Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) Гәдир-Хумдакы сифаришинә әмәл етмиш олурлар вә Әбу Бәкрлә бејәт едирләр.
Һәзрәт Әли (әлејһиссалам) исә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) сифариши илә ҹәмијјәтин ики дәстәјә парчаланмамасы вәсијјәтинә әмәл едәрәк сакит олмаг ҝөстәришини јеринә јетирирди. Она ҝөрә дә тарихдә мүхтәлиф мәгамларда онларла дәфә Гәдир-Хум һадисәсинә әсасланараг јалныз сөзлә етираз етмәклә кифајәтләнирләр.
Суалда ики еһтимал вар. Әввәл фәрз олунур ки, сәһабәләр Сәгифә һадисәсинә етираз етмирләр вә бунунла да Гәдир-Хум һадисәси әслиндә инкар олунмуш олур. Икинҹи еһтимал будур ки, Гәдир-Хум һадисәсинин баш вермәси вә сәһабәләрин дә етиразынын олмамасы вә бунунла да, Гәдир-Хум һадисәсинин Әлинин (әлејһиссалам) вилајәтинә дәлаләт етмәси инкар едилир.
Биринҹи еһтималын ҹавабында тарихдә әгли вә нәгли јолларла Гәдир-Хум һадисәсинин баш вермәсинә там јәгинлијимизин јаранмасы кифајәтдир. Чохлу сајда шиә вә әһли-сүннә тарихчиләринин бу һадисәни нәгл етмәси инсана јәгинлик ҝәтирир.[1]Тарихчиләр бу һадисәнин баш вермәсиндә һеч бир шәкк-шүбһә етмирләр. Әһли-сүннәнин мүасир бөјүк алимләриндән сајылан Хәлил Әбдул-Кәрим, Гуранын јазыр: “Вида һәҹҹиндә (Гәдир Хум һадисәси баш верән ил һәҹҹдә) Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) сәһабәләринин сајы јүз ијирми мин нәфәрә гәдәр иди.”[2] Һәмчинин, Ибн Кәсир јазыр: “Гәдир-Хум һаггында олан хәбәр вә рәвајәтләр һәддән артыгдыр вә биз гүдрәтимиз гәдәр Аллаһын истәји илә рәвајәтләрдән бир гисмини бу китабда ҝәтиририк.”[3] Гејд олунан тарихи китаблардан әлавә әһли-сүннә алимләринин һәдис ҹәм етдикләри китабларда Гәдир-Хум һаггында һәддән артыг равајәтләр вар. Онлардан бәзиләр бу һадисәни ејни сөзләр вә мәналарда мүхтәлиф мәнбәләрдән нәгл етмишләр. Нүмунә үчүн мәшһур әһли-сүннә алими Нәсаи өз һәдис китабында бу һадисәни ики јүз әлли сәнәдлә[4] нәгл етмишдир.
Бүтүн бу тарихи сәнәдләр Гәдир Хум һадисәсинин баш вермәсини шүбһәсиз едир вә һәмчинин сәһабәләрин бу һадисәдәки сајларынын әзәмәтли сајда олдуғуну да тәсдигләјир.
Бундан әлавә, белә бир ҹәмијјәтин ГәдирХумда ҹәм олмасы әгли ҹәһәтдән һеч дә чәтин бир иш дејилдир. Чүнки, Гәдир Хум һадисәси Мәккәнин ики јүз километрлијиндә Рабиғ[5] адлы јердә баш вермиш вә бу мәкан дөрд јол ајрыҹында јәни, Ираг, Мисир, Мәдинә[6] вә Јәмәнин дөрдјол ајрыҹында гәрар тутмушдур. Буна ҝөрә дә бу шәһәрләрин һаҹылары белә бир јолдан ҝәлиб кечмәли идиләр.
Заман ҹәһәтдән гејд етмәк лазымдыр ки, Гәдир Хум һадисәси һиҹрәтин онунҹу илинин сонунҹу јаында јәни, зил-һиҹҹә ајынын он сәккизиндә[7] баш вермишдир. Амма о илдә һәҹҹә ҝәлән мүсәлманларын сајы диҝәр илләрдән чох олуб. Чүнки, бу илдә Һәҹҹин илаһи шүарларын ән мүһүмләриндән бири олмасы һаггында чохлу ајәләр назил олмуш вә Ислам дининин инсанлар арасында ҝениш тәблиғи бу динә тәрәф үз ҝәтирәнләрин сајыны артырмыш инсанлар Ислама тәрәф пәнаһ ҝәтирмишләр.
Диҝәр тәрәфдән Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) һәмин ил Һәҹҹ мәрасиминә ҝетмәздән әввәл, мүсәлманлар арасында елан олунмушдур ки, һәҹҹин әмәлләрини дәгигликлә јеринә јетирмәкдән өтрү Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) шәхсән Һәҹҹдә иштирак едәҹәк вә әмәлләри ҝөстәрәҹәкдир.[8]
Бүтүн бунларын һамысы сәбәб олур ки, о илдә һәҹҹ мәрасиминә ҝәлән мүсәлманларын сајы һәддән артыг чох олсун вә бунунла да ҹәмијјәт һәлә өз шәһәрләринә тәрәф һәрәкәт етмәздән әввәл Гәдир Хум һадисәси Рабиғ адлы дөрдјол ајырыҹында баш вермиш олсун. Она ҝөрә дә Гәдир Хумда тарихдә ҝөрүнмәмиш шәкилдә бир ҹәмијјәт вә конфранс тәшкил олунур.
Икинҹи еһтимал будур ки, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) сәһабәләри өзләри Гәдир-Хумда Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) сөзләрини ешидиб, Әли (әлејһиссалам) илә бејәт едиб ону бу мүнасибәтлә тәбрик етдикдән сонра Сәгифә һадисәсиндә[9] илаһи хәлифә кими Әлидән (әлејһиссалам) башгасыны хилафәтә сечирләр?! Бу мәсәлә дәлаләт едир ки, Гәдир Хум һадисәси Әлинин (әлејһиссалам) вилајәтинә дәлаләт етмир.
Суалын бу гисмәтинин ҹавабында демәк лазымдыр ки, Сәгифә һадисәсиндә сәһабәләрин етираз етмәмәләри иддиасы батил вә әсассыз бир иддиадыр. Бу мөвзуда, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) садиг сәһабәләри өз етиразларыны етмиш вә Сәгифә һадисәсинин башчыларыны бу ишдән чәкиндирмәјә чалышмышдыр.
Һәзәт Әлинин (әлејһиссалам) өзү Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) вәсијјәтинә әсасән, Ислам үммәтинин һәрҹ-мәрҹлик вә ихтилафа дүшмәмәсинә ҝөрә сәбр етмәји өзүнә вәзифә билирди. Она ҝөрә дә Һәзрәт јалныз сөзлә өз етиразыны билдирди вә Гәдир Хум фәрманынын иҹрасына ҝөрә гылынҹа әл атмады вә нә гәдәр ки Фатимә (саламуллаһи әлејһа) һәјатда иди, Әбу Бәкрлә бејәт етмәди. Онун вәфатындан сонра исә бәзи мәсләһәтә ҝөрә икраһла бејәт етмишдир. Буна бахмајараг мүхтәлиф вахтларда Гәдир Хум һәдисинә әсасланараг хилафәт һаггында өз етиразыны сөзлә билдирмишдир.
Салман, Әбузәр, Тәлһә, Зүбејр[10] вә саир сәһабәләр исә даһа сәрт мүхалифәт едиб, Әбу-Бәкрә бејәт әли узатмыр вә бунунла кифајәтләнмәјиб Зүбејр кими сәһабә Сәгифә башчыларынын үзәринә гылынҹ да чәкир.[11]
Амма диҝәрләри о ҹүмләдән, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) әмиси Әббас ихтилаф вә гантөкүлмәмәсинә ҝөрә ачыг шәкилдә етираз етмәсә дә онлары тәсдиг етмәкдән чәкинди вә Әбу Бәкрлә[12] бејт дә етмәди. Белә мәшһур сәһабә дәсәтәсинин әмәлдә етиразларындан вә һәзрәт Әлинин (әлејһиссалам) өзүнүн мүхтәлиф заманларда Гәдир-Хум һәдисинә әсасланмасы дәлаләт едир ки Гәдир Хум һадисәси әмирәл-мөминин Әлинин (әлејһиссалам) вилајәти һаггында олмасы тамамилә доғру олуб. Амма Гәдир Хум һадисәсиндә иштирак етмиш ади мүсәлманлар ики һалдан хариҹ дејилләр. Онлардан бир дәстәсини Сәгифә һадисәсиндә шәхси мәнафеләри олмуш, бир дәстәнин тамаһкарлығы вә горхусу сәбәб олур ки, Әбу Бәкрлә бејәт етсинләр вә етраз ҝөстәрмәсинләр.[13] Бәзиләри нә горхдулар вә нә дә мәҹбур олдулар, бәлкә дә Әлинин (әлејһиссалам) әдаләтлә гураҹағы һөкүмәтә дөзә билмәјәҹәкләринә ҝөрә Әбу Бәкрлә бејәт едирләр, бәзиләринин исә о Һәзрәтлә кин-кудурәти вар иди. Чүнки, әмирәл-мөминин онларын чохлу кафир вә мүшрик гоһумларыны дөјүшләрдә гәтлә јетирмишдир. Гејд етдијимиз кими бир дәстә садә вә ҹаһил мүсәлманлар Әбу Бәкрин һәмин Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлјһи вә алиһи вә сәлләм) Гәдир-Хумда танытдырдығы Әли (әлејһиссалам) олмасыны дүшүнәрәк онунла бејәт едирләр.[14]
[1] Тарих Јәгуби, Әһмәд ибн Әби Јәгуб ибн Ҹәфәр ибн Вазеһ, ҹ.2;сәһ.112.
[2] Мүҹтәмәил-Јәсриб, Хәлил Әбдул-Кәрим, сәһ.20.
[3] Әл-Бидајә вән-ниһајә, Әл-Һафиз ибн Кәсир Дәмәшги, ҹ.5; сәһ.213.
[4] Гәдир, вилајәтин ән ашкар сәнәди, Ислам тәдигат вә маариф шөбәси, сәһ.15
[5] Гәдир, вилајәтин ән ашкар сәнәди, Ислам тәдигат вә маариф шөбәси, сәһ.7
[6] Әл-Гәдир, Шејх ӘбдулҺүсејн Әмини, ҹ.1;сәһ.8
[7] Әт-тәнбиһ вәл-ишраф, Мәсуди, сәһ.222.
[8] Ислам Пејғәмбәринин (с) тарихиндән парчалар, Ҹәфәр Субһани, сәһ.504.
[9] Сәгифә јәни, көлҝә салмагдан өтрү гурулмүш таван. Мөҹәмул-луғәти-фүгәһа, Мәһәммәд Гәләҹи, сәһ.260.
[10] Фәраидус-сәмтејн, Ибраһим ибн Мәһәммәд Ҹујини Хорасани, ҹ.2; сәһ.82.
[11] Әс-Сәгифә вәл-Фәдәк, Әби Бәкр Әһмәд ибн Әбдүл Әзиз Ҹөвһәри, сәһ.50.
[12] Шәрһ Нәһҹүл-Бәлағә, Ибн Әбил-Һәдид, ҹ.1; сәһ.73.
[13] Ҹәмәл дөјүшү, Шејх Муфид, сәһ.59; Шәрһ Үсул Кафи, Мөвла Мәһәммәд Салеһ Мазандарани, сәһ.260.
[14] Әл-Мејар вәл-мүвазинәт, Әби Ҹәфәр Искафи, сәһ.19-23.
: کیف من الممکن أن یسمع مائة ألف صحابی حدیث الغدیر ولا یسجل أحد منهم اعتراضه یوم السقیفة؟ 
: چگونه ممکن است که هزاران صحابى، حدیث غدیر را شنیده باشند و هیچکدام در سقیفه اعتراض نکنند؟! 
: Bagaimana mungkin seratus ribu lebih jumlah sahabat yang hadir di Ghadir Khum dan mendengarkan hadis al-Ghadir namun tiada satu pun dari mereka yang melontarkan kritikan dan protes di Saqifah? 
: Com’è possibile che centomila compagni del Profeta (S) abbiano sentito l’hadìth di Ghadir e nessuno abbia protestato a Saqifah? 
: Bagaimana mungkin seratus ribu lebih jumlah sahabat yang hadir di Ghadir Khum dan mendengarkan hadis al-Ghadir namun tiada satu pun dari mereka yang melontarkan kritikan dan protes di Saqifah? 
: Как возможно, что тысячи сподвижников слышали в Гадир Хуме о назначении Али, но никто из них не возразил по поводу выборов в Сакифе? 
: یه کیسے ممکن هے که ایک لاکھـ صحابیوں نے حد یث غدیر سنی هو اور سقیفه میں کوئی ایک بھی اعتراض نه کرے؟!
