Ətraflı axtarış
Baxanların
9206
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
Sual
Peyğəmbər öz vəfatından qabaq ümmətinin heç vaxt azğınlığa düşməməsi məqsədilə vəsiyyətnamə yazmaq istədikdə, nə üçün Əli (əleyhis-salam) bu işə maneçilik törədənlərə heç nə demədi?! Halbuki o çox şücaətli bir insan idi və Allahdan başqa heç kəsdən qorxmurdu?!
Qısa cavab

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu o hadisənin əslinin baş verməsini inkar etmək mənasına deyildi; əksinə onun səbəbinin nə olmasını tədqiq etmək və bu sükutun o həzrətin şücaəti ilə ziddiyyəti olub-olmamasını araşdırmaq lazımdır.

Tarix kitablarında və başqa mənbələrdə qeyd olunan “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi”ni diqqətlə araşdırdıqda aşağıdakı məsələləri başa düşmək olar:

1. Bir nəfər Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-i sayıqlamaqda müttəhim edir, halbuki Quran o həzrətin barəsində belə buyurur: “O (Peyğəmbər) heç vaxt həvayi-nəfs üzündən söhbət etmir və yalnız Bizim vəhyimizi sizə çatdırır.” Vəsiyyət məsələsi də bu ilahi vəzifə ilə əlaqədar ən mühüm məsələlərdən biri idi.

2. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in ölüm yatağında olduğu bir vəziyyətdə o həzrətin yanında mübahisə və dava-dalaşın edilməsi əsla düzgün bir iş deyildi. O şəxsin (məqsəd Ömərdir) nəzəri ilə müxalif olan bir sözün deyilməsi və nəzər izhar etməsi bu mübahisənin daha da kəskinləşməsinə və nəticədə Peyğəmbərin ruhən əzab-əziyyət çəkməsinə səbəb olacaqdı.

3. Bir dəstə adam o vəsiyyətin yazılmasına maneçilik törədən şəxslə müxalifət etdi, lakin bu zaman mübahisə daha da şiddətləndi. Müxalif nəzər onun özü və havadarları tərəfindən qəbul olunmadıqda Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) onların hamısını öz yanından qovub çıxartdı. Sünnü mənbələrində olan bəzi rəvayətlərə əsasən, bu şəxs Ömər ibni Xəttab idi![i]

4. Əli (əleyhis-salam)-ın vilayəti və o həzrətin haqq olması o qədər açıq-aşkar bir məsələ idi ki, bir kəs onun vəsi (canişin və xəlifə) olmasında azacıq belə, şəkk-şübhə etmirdi. Əli (əleyhis-salam) bu şəraitdə sükut etməklə yalnız müəyyən məsləhətlərə riayət etmək məqsədi güdürdü. Əlbəttə, Səqifə hadisələrindən sonra öz haqqından mərhum edilməsinə qarşı bir neçə dəfə etiraz etdi, lakin İslamın məsləhətinə və müsəlmanların mənafeyinə riayət etmək üçün uzun illər sükut etdi, dövrün hakimləri ilə “əmanətdar müşavirəçi” ünvanı ilə həmkarlıq etməyə başladı.



[i] “Səhihi Buxari”, “elm” kitabı, “kitabətul-elm” babı, 1-ci cild, səh. 22-23

Ətreaflı cavab

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətinin yazılması ilə əlaqədar kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsi istəyinin həyata keçməsi qarşısında maneçilik törədilməsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir. O, müxtəlif adlarla, o cümlədən, “yovmul-xəmis” (cümə axşamı günü) “kağız-qələm” və sair kimi adlarla və sünnü qardaşların hədis mənbələrində mütəvatir şəkildə qeyd olunmuşdur. Bu hadisədə Əli (əleyhis-salam)-ın sükutu da həmin hadisənin əslinin inkarına dəlil deyil, əksinə bu sükutun əsl səbəbinin nədən ibarət olduğunu, yəni “görəsən bu sükut o həzrətin şücaəti ilə ziddiyyətli idimi, yoxsa o həzrət İslamın və müsəlmanların mənafeyinin qorunub-saxlanması üçün sükut etmişdi?” deyə araşdırmaq lazımdır. Həmin mənafe ki, onun xatirinə öz istəyindən sərf-nəzər etdi. Bu işin o həzrətin misilsiz şücaətləri ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur.

Məsələnin daha da aydın olması üçün yaxşı olar ki, əvvəlcə “kağız-qələm və mürəkkəb”, yaxud “cümə axşamı hadisəsi” adı ilə məşhur olan hadisəni araşdıraq.

Əhli-sünnət mühəddislərinin başında dayanan İmam Buxari özünün “Səhih” kitabında İbni Abbasın belə dediyini nəql edir:

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və səlləm)-in vəfatı yaxınlaşmışdı. İçərilərində Ömər ibni Xəttab da olmaqla bir dəstə səhabə o həzrətin mənzilində idilər. Həzrət buyurdu: “Mənim üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirin, sizin üçün elə bir şey (vəsiyyət) yazım ki, məndən sonra heç vaxt yolunuzu azmayasınız!” Ömər ibni Xəttab dedi: “Peyğəmbərin ağrıları şiddətlənmişdir! Allahın kitabı ixtiyarımızdadır və bizim üçün kifayət edər!” Peyğəmbərin Əhli-beyti ilə evdə olanlar arasında ixtilaf yarandı: bir dəstə adam Ömərlə həmfikir, bir dəstə isə müxalif oldu. İxtilaf, mübahisə və dava-dalaş şiddətlənən zaman Peyğəmbər buyurdu: “Mənim yanımdan qalxın (çölə çıxın)! Mənim yanımda mübahisə aparmaq rəva deyildir!”[1]

Buxari başqa yerdə İbni Abbasın belə dediyini nəql edir: “Bütün problem və bədbəxtliklər o zaman başlandı ki, Peyğəmbər evdə baş verən mübahisə və dava-dalaşa görə özünün axırıncı vəsiyyətini etmədi.”[2]

Bu hadisə cümə axşamı, yəni Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in vəfatından dörd gün qabaq baş vermişdi. Maraqlıdır ki, Peyğəmbər Əli (əleyhis-salam)-ın vilayəti ilə hər növ müxalifəti dəf etmək üçün bir dəstə adamı, o cümlədən Əbu Bəkri, Öməri, Osmanı, Əbu Übeydə Cərrahı, Təlhəni, Zübeyri, Əbdur-Rəhman ibni Ovfu, Səd ibni Əbi Vəqqası və s.[3] Üsamənin sərkərdəliyi ilə təşkil etdiyi orduya göndərmişdi ki, İslam ölkəsinin ən ucqar sərhədlərinə (Roma sərhədlərinə) döyüşə getsinlər. Peyğəmbərin vəfatı ərəfəsində İslam hökumətinin mərkəzinin hərbi qüvvələrdən boş saxlamaq zahirdə məsləhətə uyğun deyildi və Mədinənin ətraf nahiyələrində və onunla qonşu olan yerlərdə İslamı təzə qəbul edənlərin iğtişaş yaratmasına ehtimal verilirdi. Lakin Peyğəmbərin bu fikrini qanuni və məntiqi bir iş kimi əsaslandıran yeganə şey öz canişini imam Əli (əleyhis-salam)-ın müxaliflərini Mədinədən mümkün qədər uzaqda saxlamaq idi. Peyğəmbər bu ordunu vəfatından bir neçə gün qabaq təşkil etmiş və təkidlə buyurmuşdu: “Allah lənət etsin Üsamənin ordusundan imtina edənlərə və onunla getməyənlərə!”[4]

Bunun əvəzində Əli (əleyhis-salam)-ın canişin olması ilə müvafiq olanları, o cümlədən Əmmarı, Miqdadı, Salmanı və s. həmin orduda iştirak etməkdən güzəştə getmişdi. Əli (əleyhis-salam)-ın adı heç vaxt bu orduda qeyd olunmamışdır.[5]

Bütün bu müqəddimələrlə belə, Peyğəmbərin vəfatı ilə əlaqədar şayiələr nəticəsində bir dəstə adam həmin ordudan ayrılaraq Mədinəyə qayıtdılar və Peyğəmbərin evində bir yerə yığışdılar. Məhz  bu zaman “cümə axşamı hadisəsi” baş verdi.

Tarixdə Cabir ibni Əbdüllah Ənsarinin adı Ömərin müqabilində dayanaraq etiraz edənlərdən biri kimi qeyd olunur.[6]

İbni Abbasın bu hadisə ilə əlaqədar rəvayətinə yenidən diqqət yetirməklə aydın olur ki, Peyğəmbərin qarşılaşdığı bu şəraitdə mübahisə etmək və dava-dalaş yaratmaq heç vaxt düzgün bir iş deyildi. Peyğəmbərin son vəsiyyətinin yazılmamasının səbəbi də məhz həmin dava-dalaşlar olmuşdur.

Əgər Ömər ibni Xəttab bu işə etiraz etməsəydi və Peyğəmbərin hüzurunda dava-dalaş salmasaydı, həzrət  öz vəsiyyətini mütləq yazacaqdı.

İndi Əli (əleyhis-salam)-ın bu mübahisəyə etiraz etməməsi və qarışmamasının səbəbi aydın olur: Peyğəmbərin ilahi təlimlərinin əsası, ruhu vəhdət və qəlblərin bir-birinə yaxınlaşdırılmasından ibarət olduğuna görə[7] bu dava-dalaşı kəskinləşdirmək və mübahisələri daha da şiddətləndirmək rəva deyildi.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in sözünü qəbul etməyən və  onu (ağrılarının şiddətlənməsi bəhanəsi ilə) sayaqlamaqda müttəhim edənlərin Əli (əleyhis-salam)-ın sözünü qəbul etməyinə nə kimi zəmanət vermək olardı?! Böyük səhabələrdən bir qrupu, o cümlədən Cabir ibni Əbdüllah Ənsari ikinci xəlifənin bu cür mövqeyi ilə müxalifət etdi, lakin müxalif qrupun israr və təzyiqləri qarşısında məğlub oldu. Deməli, həmin şəraitdə hər növ mənfi və ya müsbət nəzər vermək Peyğəmbərin hüzuruna dava-dalaşın və mübahisələrin kəskinləşməsinə səbəb olardı və bu iş də qəti olaraq yersiz və səhv idi. Əlbəttə, Əli (əleyhis-salam)-ın vəsi olması məsələsi deyilməmiş və ya bir kəsə gizli olan bir məsələ deyildi. Çünki Peyğəmbər bundan əvvəllər də bu məsələyə dəfələrlə təkid etmişdi. Belə ki, bu məsələdə hamı yekdil fikirdə idi və şəri höccət onların hamısına tamamlanmışdı.

Süyutu “Tarixul-xüləfa” kitabında bu rəvayətləri bir yerə toplamışdır. Onların arasında مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ  “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır” cümləsini Tirmizidən, Əbi Sərihədən, yaxud Zeyd ibni Ərqəmdən nəql edir. “Pərvərdigara! Əlini sevənləri sev, onunla düşmən olanlarla düşmən ol!” hədisini də Əhməd ibni Hənbəldən və Təbəranidən, onlar da İbni Ömərdən, Malik ibni Hurisdən, Cərisdən, Səd ibni Əbi Vəqqasdan, Əbu Səid Xudridən, Ənəsdən, İbni Abbasdan və s.-dən nəql edir. Həmçinin “Sənin mənə olan münasibətin Harunun Musaya olan münasibəti kimidir, yalnız bu fərqlə ki, məndən sonra heç bir peyğəmbər yoxdur” cümləsini Əhməd ibni Hənbəldən və Təbəranidən müxtəlif yollarla nəql etmişdir.[8]

Amma böyük Qədir-xum hadisəsindən bir neçə ay keçmədiyindən və bu qədər qısa zaman fasiləsində heç kəsin belə böyük bir hadisəni unutması mümkün olmadığından Əli (əleyhis-salam) bu mübahisəyə daxil olmağı lazım görmürdü. O, həzrət Peyğəmbərin evində və onun vəziyyətinə riayət etmək üçün, eləcə də Peyğəmbərin yüksək məqamına hörmətsizlik olmasın deyə, sükut etmişdi. Amma bundan sonra haqqı izhar etməkdən heç vaxt çəkinmirdi. Əhmədin öz “Müsnəd” kitabında (1-ci cild, səh. 155) Təbərinin öz “Tarix” kitabında (2-ci cild, səh. 466) və başqalarının da, o cümlədən, İbni Kəsirin və İbni Hişamın qeyd etdiklərinə görə, xilafət barəsində bu qərarla əlaqədar öz narazılığını və etirazını bildirmək üçün ilk növbədə bir dəstə adamla Fatimənin evinə yığışdı. O həzrət məscidə gedir və camaata “sizi and verirəm Allaha, deyin görün Qədir-xum hadisəsinin şahidi olmamışdınızmı?” – deyə and verirdi. Bu zaman bir çoxları (təqribən 30 nəfər) bu mətləbin doğruluğuna dair şəhadət vermişdilər.[9]

Hətta İslam ümmətinin vəhdəti pozulmayıncaya, nahaq yerə bir kəsin qanı tökülməyincəyə qədər öz haqqının bərpa edilib dirçəldilməsi yolunda ciddiyyətlə səy edirdi.

Bir çox hallarda Əli (əleyhis-salam)-ın bu etirazlara daha çox israrı daxili ixtilaflara səbəb ola, Peyğəmbər tərəfindən yenicə qurulmuş İslam dövlətinin əsası dağıla bilərdi. Halbuki Peyğəmbər onun rəhbərliyini təzəcə öhdəsinə almışdı, qəddar düşmənlər də həmin İslam ölkəsinin köksünə öldürücü zərbələr vurmaq üçün qızıl fürsətləri gözləyirdilər. Tarixdə qeyd olunduğu kimi, Peyğəmbərin vəfatı ilə eyni zamanda ərəb qəbilələrindən bir çoxu zəkat verməkdən imtina edərək mürtəd olmuşdurlar.[10]

Bəli, imam Əli (əleyhis-salam) həmişə Peyğəmbərin canla-başla müdafiə etdiyi, yolunda üzücü taqətlərə sinə gərdiyi böyük hədəflərin məhv olacağından nigaran idi. O, İslamın və müsəlmanların məsləhətinin qorunub saxlanması yolunda öz ailəsini belə fəda etmişdi, ta ki, İslam diri qalsın və sonrakı nəsillərə çatsın. Buna görə də uzun illər sükut etdi və Peyğəmbərin vəfatından sonrakı hökumətlərlə əmanətdar bir müşavirəçi ünvanı ilə həmkarlıq etməyi başladı.



[1] “Səhihi Buxari”, “elm” kitabı, “kitabətul-elm” babı, 1-ci cild, səh. 22-23; “Məalimul-mədrəsəteyn”, Əllamə Əskəri, 1-ci cild, səh. 140

[2] “Səhihi Buxari”, “əl-e’tisam bil-Kitabi vəs-sunnət” kitabı, “kərahiyyətul-xilaf” babı, habelə “qovlul-mərizi: qumu ənni” babı – Əllamə Əskərinin “Məalimul-mədrəsəteyn” kitabından nəqlən: 1-ci cild, səh. 140

[3] “Təbəqatul-kubra”, 2-ci cild, səh. 189; “Peyğəmbəri Əzəm, sirə və tarixi”, səh. 131

[4] “Miləl və nihəl”, Şəhristani, 1-ci cild, səh. 14; “Peyğəmbəri Əzəm” kitabından nəqlən, müəlliflərdən bir qrupu, səh. 132

[5] “Təbəqatul-kubra”, 2-ci cild, səh. 189; “Peyğəmbəri Əzəm, sirə və tarixi”, səh. 131

[6] Heysəmi, “Məcməuz-zəvaid”, 4-cü cild, səh. 390, 8-ci cild, səh. 609; “Peyğəmbəri Əzəm, sirə və tarixi”, səh. 134

[7] Quranın bir çox ayələri müsəlmanları vəhdətə, dava-dalaş salmamağa dəvət edir: “Ənfal” surəsinin 46-cı ayəsində buyurulur: “Bir-birinizlə dava-dalaş etməyin, əks halda məğlubiyyətə uğrayarsınız və izzətiniz əldən gedər.”

[8] “Tarixul-xüləfa”, Süyuti, səh. 157

[9] “Məalimul-mədrəsəteyn”, Əllamə Əskəri, 1-ci cild, səh. 489

[10] Yenə orada, 1-ci cild səh. 165

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...