Ətraflı axtarış
Baxanların
12627
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Dəyərli “Kafi” kitabındakı hədisləri Qurani-Kərimin şərh və təfsiri hesab etmək olarmı?
Sual
Məgər (şiələr) demirlər ki, “Kafi” kitabının hədislərinin çoxu zəifdir və Qurandan başqa heç bir səhih şey yoxdur?! Onda nə üçün bu sözdən sonra iddia edib deyirlər ki, “Kafi” Quranın təfsir və şərhidir, halbuki öz etiraflarına əsasən, onun rəvayətlərinin çoxu zəifdir?!
Qısa cavab

Dahi şiə alimi, böyük fəqih, imamiyənin mötəbər mühəddislərindən biri və imam Zaman (əleyhis-salam)-ın kiçik qeybət dövrü ilə müasir olan Məhəmməd ibni Yəqub Kuleyninin (rəhmətullah əleyh) yazdığı “Kafi” kitabının rəvayətlərinin əksəriyyəti çox yüksək etibar dərəcəsinə malikdir. Baxmayaraq ki, digər rəvayət məcmuələri ilə müqayisədə onda da etibarı nisbətən az olan bəzi rəvayətləri tapmaq olar.

Həm şiələrin, həm də əhli-sünnətin nəzərinə əsasən, Quran ayələrinin şərh və təfsiri ilə əlaqədar Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən və məsum imamlardan nəql olunan çoxlu səhih rəvayət məcmuələri mövcuddur. Dəyərli “Kafi” kitabının hədislərinin çoxu da Quran ayələrinin şərh bəyanındadır.

Ətreaflı cavab

Suala cavab vermək üçün əvvəlcə “Kafi” kitabı barəsində qısa izah verir, sonra isə həmin kitabda mövcud olan rəvayətlərin etibar dərəcəsini araşdırırıq.

“Kafi” kitabının xarakteristikası və şiə mənbələri arasında onun əhəmiyyəti

Bu kitabın müəllifi və ondakı hədisləri bir yerə toplayan – böyük mühəddis Məhəmməd ibni Yəqub Kuleynidir. O, şiənin böyük fəqihlərindən biri, imamiyyə mühəddislərinin ən etibarlısı sayılan bu alim olmaqla imam Zaman (əleyhis-salam)-ın kiçik qeybət dövründə yaşamış, o Həzrətin sonuncu naibinin vəfatından qabaq – 328-ci ildə dünyadan getmişdir. Özü təklikdə bir ensiklopediya olan bir neçə cildlik bu kitab şiələrin ən mühüm rəvayət kitablarından və şiə aləminin dördlük təşkil edən (kutubi ərbəə) “Kafi”, “Təhzib”, “İstibsar” və “Mən la yəhzuruhul-fəqih” kitablarından biri hesab olunur. Mərhum Kuleyni onun dəyərli hədislərini təqribən 20 il ərzində bir yerə toplamışdır. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən və o həzrətin Əhli-beytindən nəql olunan rəvayətlərə şamil olan bu kitabda dolğun islam maarifinə və dini elmlərə ən gözəl şəkildə işarə olunmuş və gözəl tərtiblə təqdim edilmişdir.

Bu kitab üç hissədən təşkil olunmuşdur: “Üsuli-Kafi”, “Fürui-Kafi”, “Rovzeyi-Kafi”. “Kafi” kitabının tənzimində mərhum Kuleyninin üslubu hədisin sənəd silsiləsini kamil şəkildə zikr etmək əsasında olmuşdur. Amma əvvəlki rəvayətlərin sənədində işarə edilmiş olduqda, bəzən sonrakı hədislərin  sənədində işarə edilmir.

Kitabın şiənin mötəbər və ilkin mənbələri ilə fasiləsi çox az olduğundan, birbaşa o mənbələrdən əxz edildiyindən və yüksək dəqiqliyə malik olduğundan şiələrin nəzərindən xüsusi etibara malikdir. Təqribən 1000 il ərzində daim şiə alimləri və fəqihlərinin xüsusi diqqət mərkəzində olmuş, böyük şiə alimləri öz əsərlərində daim bu kitabın rəvayətlərinə istinad etmişlər.

Mərhum Şəhid Sani buyurur: “Kafi”nin hədisləri əhli-sünnətin “Sihahi sittə”dəki (onların nəzərində mötəbər sayılan altı kitab) hədislərinin məcmusundan artıqdır. Çünki “Kafi”dəki hədislərin sayı 16199-dur, lakin İbni Əsirin “Camiul-üsul” kitabında qeyd etdiyinə əsasən, əhli-sünnətin “Sihahi sittə”dəki hədislərinin məcmusu 9483 dənədir.”[1]

Bu kitabın özü və ondakı hədislərin etibarı ilə əlaqədar şiə alimlərinin sözləri bu kiçik məqaləyə sığa biləcəyindən daha artıqdır, onların yalnız bəzi hissələrinə işarə edirik:

Şeyx Mufid (rəhmətullah əleyh) bu kitab barəsində buyurur: “Kafi” kitabı şiə kitablarının ən yaxşısı və ən faydalısıdır.”[2]

Şəhid Əvvəl ləqəbi ilə məşhur olan Mərhum Məhəmməd ibni Məkki “Kafi” kitabı barəsində yazır: “Şiə aləminin hədis elmindəki “Kafi” kitabı misli olmayan bir kitabdır.”[3]

Əllamə Feyz Kaşani (rəhmətullah əleyh) buyurur: “Şiənin rəvayət kitabları arasında “Kafi” kitabı ən dəyərli, ən xatircəm, ən kamil və ən əhatəli bir kitabdır. Çünki bütün üsullara şamildir və onda artıq (lazımsız) şeylər yoxdur.”[4]

Əllamə Məclisi (rəhmətullah əleyh) buyurmuşdur: “Kafi” kitabı (şiənin) ən kamil və əhatəli hədis kitabı, şiə aləmində yazılan ən yaxşı və ən böyük kitabdır.”[5]

Nəticə:

Şiələrin məşhur nəzərinə əsasən, “Kafi”nin rəvayətlərinin əksəriyyəti yüksək etibar dərəcəsinə malikdir. Amma digər rəvayət məcmuələri kimi ondakı bəzi rəvayətlərin az etibar dərəcəsindən bəhrələnməsi də mümkündür.

Şiələr inanır ki, istisnasız olaraq bütün sözlərinə etimad oluna biləcək yeganə kitab yalnız Qurandır. Amma rical elmində mövcud olan meyarlara əsasən ayırd edilməsi mümkün olan bəzi zəif rəvayətlərin varlığını bəhanə edib ondakı çoxlu mötəbər rəvayətləri görməməzliyə vurmaq olmaz. Şərif “Kafi” kitabı rəvayətlərinin əksəriyyəti lazımi etibar dərəcəsinə malik olan kitablar cərgəsindədir. Əgər bir kəs “bu mötəbər rəvayətlərin əksəriyyəti Quran ayələrinin şərh və təfsirindədir” desə, ona irad tutmaq olarmı?! Necə ki, şiə və əhli-sünnətin nəzərinə əsasən, Peyğəmbərdən və məsum imamlardan nəql olunan digər mötəbər hədis və rəvayət məcmuələrindəki rəvayətlərin əksəriyyəti Quran ayələrinin şərh və təfsirindən ibarətdir.

Aydındır ki, bu mötəbər hədislər Quran təfsirinə nail olmaq üçün ən yaxşı yoldur. Çünki Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) və onun pak Əhli-beyti Allahın Kitabına və İslam maarifinə hamıdan artıq agah idilər.



[1] “Əl-mədxəl ila elmir-rical vəd-dirayə”, səh. 138

[2] “Dirayətun-nur” proqramı

[3] "Biharul-ənvar", 25-ci cild, səh. 67

[4] "Biharul-ənvar", 25-ci cild, səh. 67

[5] “Mir’atul-uqul”, 1-ci cild, səh. 3

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6705 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Qadının şəxsiyyəti və məqamı İslam məktəbində hansı həddədir? Görəsən onlar da kişilər kimidirlər?
    9581 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/02/14
    İslam dini nöqteyi nəzərində qadın və kişi arasında yaradılışın əsil hədəfinə (kamil və insanlıq nöqtəsi) çatmaqda heş bir fərq qoyulmamışdır. Belə ki, hər iki cins yaradılışın təkamül nöqtəsinə çatmaq üçün nə qədər çox çalışsalar bir o qədər də insanlıq aləmində uca məqama yiyələnəcəkdir. Amma bu məqama yiyələnmək üçün cinsiyyət heç ...
  • Bədgüman olmağın amilləri nədir? Onun müalicə yolları nədir?
    10534 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Din təlimlərində başqalarını çirkin güman edən şəxsə “bədgüman” deyilir. İslam mənbələrində bu məsələ barəsində gələnləri araşdırırıq: Bədgümanlıq – başqaları barəsində sui-zən, pis xəyallar etmək və mənfi fikirləşməkdir. Başqa sözlə desək, bədgümanlıq budur ki, insan başqalarının sözü və rəftarı barəsində pis fikirlər və yaramaz xəyallara malik ...
  • Mən səkkiz ildir ki, evliyəm və indiyədək xüms ödəməmişəm, xahiş edirəm mənə yol göstərin.
    6331 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri: İlk iş günü onun il başıdı. Hər il bu gün qalan şeylərin xümsünü ödəməldir. İstər nağd pul olsun istərsə də gündəlik təlabat malları. Məsələn: qalan ərzaq, həmçinin bir il ərzində istifadə edilməyən ev əşyaları və paltarlar və s. Əgər keçmiş ...
  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12639 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    6112 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
    9096 Qədim kəlam 2011/11/24
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9528 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13709 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Imam Hüseynlə (ə) birgə Yezid ibni Müaviyənin Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı Ərinəbdən elçiliyi düzgündürmü? Onun Kərbəla hadisəsində təsiri olubdur?
    9005 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bəzi tarixi kitablarda yazılıbdır: Baxmayaraq ki, bütün şəhvətpərəstlik, qürurlanmaq və arzusuna çatmaq istədikləri vasitələr onun ixtiyarında idi, amma yenə də xəbis (çirkli) gözlərini Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı, İshaqın qızı, Ərinəb adında iffətli, ərli qadına dikmiş və onunla evlənməyə çox əlaqədar olmuşdu. Atası Müaviyə də hiylə ilə istədi pak, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164345 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162056 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119387 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112877 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    108910 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93427 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54631 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    52646 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45671 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45312 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...