“Səfiri Simurq” kitabının müəllifi Şeyx İşraq adı ilə məşhur olan Şəhabuddin Yəhya ibni Həbəş ibni Əmirək Əbul-fütuh Söhrəvərdidir. Fars dilində yazılan bu risalənin möhtəvasının xülasəsini aşağıdakı kimi bəyan etmək olar:

1. “Səfir” hərfləri tələffüz olunmadan, iki dodağın arasından asta şəkildə çıxan hər növ mahnıya, avaza (ürək oxşayan nəğmə səsinə) deyilir.[1]

Simurq da əfsanəvi quşların padşahının adıdır. Onun başqa quşlarla olan əhvalatı fars ədəbiyyatında və irfani kitablarda müxtəlif şəkillərdə bəyan olunmuşdur.[2]

2. “Simürq” irfanda pir,[3] yaxud kamil insan barədə zövqi bir istilahdır.[4]

3. Müəllif bu kitabda irfani seyri-süluka həqiqi məna bağışlamış, onda Allah dərgahına doğru seyr edənlərin ruhi vəziyyətlərini, qarşılarına çıxan mövqeləri, yol üzərində mövcud olan təhlükə və maneələri bəyan etmişdir. Şeyx İşraq bu risalənin bir yerində yazır: “Müqəddimədə bu alicənab quşun (Simurqun) vəziyyətini yad edirəm. [Ruhları pak olanlar belə etmişlər ki, hər an (bir hüdhüd)[5] bahar fəslində öz yuvasını tərk edir, öz dimdiyi ilə qol-qanadlarını çıxarır və Qaf dağına getməyi qərara alır.] Bir günü min ilinə bərabər olan bir zamanda Qaf dağının kölgəsi onun üstünə düşür. وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ “Həqiqətən bu gün Rəbbinin yanında sizin saydığınız min ilə bərabərdir.”[6] Bu min il həqiqət əhlinin təqvimində ə’zəm lahutun məşriqindən olan bir sübh çağıdır. Bu müddət ərzində bir Simurq tapılır və onun səfiri (ürək oxşayan nəğmə səsi) onu yuxudan oyadır. Onun düşərgəsi Qaf dağındadır. Onu səfir (nəğmə səsi) hər kəsə çatır, lakin eşidəni çox azdır. Onun bəziləri onunladır əksəriyyəti isə onsuzdur.”[7]

Bu risalə iki bölmədən təşkil olunur, hər bölmədə də bir neçə fəsil vardır:

Birinci bölmə: Bəhsin müqəddimələri ilə əlaqədardır və üç fəsildə tənzim olunmuşdur: 1. Bu elmin fəziləti, 2. Bədaya əhlinə (ibtidai mərhələdə olanlara) zahir olanlar, 3. Səkinə (ruhu aramlıq).[8] Nümunə üçün, onun ikinci fəsli seyri-sülük yolunun əvvəlində riyazət və zikrlərlə məşğul olanlara aiddir. Allah dərgahına doğru seyr edənlərin bu dəstəsinə ilahi nurlar zahir olur. (Şeyx İşraq bu qismi “bədaya əhli üçün zahir olanlar” təbiri ilə qeyd edir.)[9]

İkinci bölmə: Bəhsin məqsədləridir və üç fəsildən ibarətdir: 1. “Fəna”, 2. “Hər kəs daha çox alim olsa daha çox arif olar”, 3. “Bəndəyə haqqın ləzzətinin isbat edilməsi”.[10]