Ətraflı axtarış
Baxanların
8056
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/31
Sualın xülasəsi
Aya insan yer üzündə olan varlıqların ən şərafətlisidir ya bütün varlıqların və aya mümkündür insandan şərafətli bir məxluq yaransın?
Sual
Bunu nəzərə alaraq ki, Allah Taala bu dünyada başqa varlıqları da yaratmışdır və bizim onlardan xəbərimiz yoxdur. Aya insan yer üzündəki varlıqların ən şərafətlisidir və ya bütün aləmdəki varlıqların? Aya mümkündür ki, Allah insandan da şərəfli bir varlıq yaratsın?
Qısa cavab

Bizim əqidəmizdə insan barəsində olan ayə və rəvayətlər, insanın digər varlıqlara üstün olması (istər yerdə olan varlıqlar olsun istərsə də göylərdə) əldə olunur. Bu da o xüsusiyyətlərə görədir ki, insan ona malikdir:

1-             İlahi ruhiyyəyə sahib olması.

2-             Mələkləri səcdə etdiyi varlıq.

3-             Allahın yer üzündə xəlifəsi.

4-             Varlığın mənşəyi və yaradılışın xülasəsi. Yəni, həzrət Məhəmmədin (s) indiki insanlar arasında olması.

Amma insandan şərəfli bir varlığın yaradılması, baxmayaraq ki, fəlsəfə cəhətindən olunmaz deyildir, lakin qeyd olunmuş cəhətlərə əsasən qəbul edilməzdir.

Ətreaflı cavab

Bu sualın cavabını daha ətraflı başa düşmək üçün bir neçə nöqtəyə diqqət etmək lazımdır:

1.             Baxmayaraq bəşər elm vasitəsiylə bütün varlıqları dərk etməyə malik deyildir, amma İlahi övliyaların vəhy və qeyb xəbərləri vasitəsiylə bu varlıqlar haqqında məlumatları əldə etməyə malikdir və insanın məqam və hansı dərəcədə olduğunu dərk edir. Nümunə üçün bu rəvayətə diqqət edin: Abdullah ibni Sənan deyir İmam Sadiq (ə)- dan soruşdum mələklər şərəflidir yoxsa Adəm övladı (insan) o həzrət cavabında Əmirəl möminin Əli ibn Əbu Talibin (ə) sözlərini söyləyərək buyurdu: Allah mələklərdə ağıl qərar verdi amma şəhvət qərar vermədi, heyvanda şəhvət qərar verdi, amma ağıl vermədi, insanda isə ağlı şəhvətlə birlikdə qərar verdi; bəs əgər insanın ağlı onun şəhvətinə güc gələrsə mələklərdən üstün olar, amma əgər onun şəhvəti ağlına qələbə çalarsa heyvandan da aşağı olacaqdır".[1]

2.             Bizim əqidəmiz bundan ibarətdir ki, Ayə və rəvayətlərdən insan barəsində verilən məlumatlar bundan ibarətdir ki, insan yerdə və göydə olan bütün varlıqların ən şərəflisidir. Bu da insanda olan xüsusiyyətlərə görədir ki, aşağıda onlara işarə edəcəyik:

A: İnsanın ilk xüsusiyyəti və onun üstünlüyünə səbəb olması İlahi ruha sahib olmalıdır ki, bu xüsusiyyət də yalnız insana məxsusdur; bəs "o zaman ki, yaradılışı sona çatdırdım öz ruhumdan ona verdim..."[2]

B: Mələklərin insan qarşısında səcdə etməsi: "O zaman ki, mələklərə dedik: Adəmə səcdə edin, hamısı səcdə etdilər yalnız.."[3]

C: Allahın yer üzündəki xəlifəsi və canişini başqa bir xüsusiyyətlərdəndir ki, digər varlıqlardan mələk, cin və... fərqlənir: "Yad et o vaxtı ki, sənin Rəbbin mələklərə dedi: Mən yer üzündə canişin yaradacağam..."[4]

D: İnsanın başqa bir xüsusiyyəti bundan ibarətdir ki, yaradılışdan məqsəd odur (insan). Başqa varlıqların yaranmasından məqsəd insanın ondan istifadə edib bəhrələnməsidir". Yerdə və göydə olan hər bir şeyi sizin hakimiyyətinizdə qərar verdik".[5] "Ey Adəm övladı mən bu varlıqları sənin üçün yaratdım, səni isə özün üçün".[6] Bəlkə də bu onun üçündür ki, insan ona malikdir ən aşağı mərtəbədən (təbiət aləmindən) uca bir məqama (Allaha doğru) yüksəlsin. Bu xüsusiyyət yalnız insana məxsusdur.

E: Bütün yaradılışın onda (insanda) xülasə olmas, həzrət Məhəmməd (s) bütün insanlar arasında bütün varlıqlar arasında mələklərə və hər bir varlığa üstün olmasına dəlalət edir.

Açıqladığınız bəhsləri nəzərə alaraq məlum olur ki, insan dünyada bütün varlıqların ən şərafətlisidir.

Amma insandan şərəfli bir məxluqun yaranması, baxmayaraq ki, olunmaz hesab olunmur, amma qəbul etmək də olmaz.

Bu cür açıqlamaq olar ki, Allah Taala Bəqərə surəsində insanın yaranması və mələklərlə olan söhbətlərdə buyurur:

«اذ قال ربک للملائکة انی جاعل فی الارض خلیفة»[7]

Yad et o vaxtı ki, Rəbbin mələklərə dedi: Yer üzündə xəlifə (bəşərdən) yaradacağam".

Xəlifə kəlməsi Ərəb dilində " الامام الذی لیس فوقه امام" yəni bir rəhbər ki, ondan yuxarı bir şəxs yoxdur.[8]

Bəs bu mənaya diqqət etdikdə bunu dərk etmək olar ki, Allah- Taala mənasız bir kəlməsini (insanın tərifindən) başa düşüb bəhrələnmək üçün qərar verməz.

Bəs nəticə alırıq Allah Taala bu onun qabiliyyətini də bütün varlıqlar ki, həyatda vardır və ya yaranacaqdır üstün qərar vermişdir. Əgər Allah Taala iradə etsə ki, insandan şərəfli bir varlıq yaratsın, lazımdır ki, insanı öz xəlifəliyindən kənar etsin.

Bundan əlavə, həzrət Məhəmməd (s) və Məsumların (ə) yaranması (ki, bütün varlıqların yaranması üçün bəhanədir və onlardır ki, kamilliyin ən yüksək dərəcəsinə nail olmuşdurlar, odur ki, insanlıq qabiliyyəti onlarda tamamlanmışdır).

Bütün insanlar arasında ən şərəflisidirlər.

Bəs insandan şərəfli varlığın Allah tərəfindən yaradılması bir o qədər də qəbul edilən mövzu deyildir.



[1] - Vəsailüş- şiə, cild 15, səh 209.

[2] - Hicr surəsi, ayə 29.

[3] - Bəqərə surəsi, ayə 34.

[4] - Bəqərə surəsi, ayə 30.

[5] - Casiyə surəsi, ayə 13.

[6] - Elmul- yəqin, cild 1, səh 381.

[7] - Bəqərə surəsi, ayə 30.

[8] - Əl- muncid fi əl- lüğğət və Əl- əlam, səh 192, Xələf kəlməsi.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Bir kosmonavt səmada qibləni necə təyin etməli, necə dəstəmaz alıb və namaz qılmalıdır; onun namazı tamamdır yoxsa qəsr?
    7510 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Vacib namazlar, heç bir şəraitdə insanın boynundan götürülmür. Hər bir müsəlman ki, təklif yaşına çatmışdırsa, vacibdir hər hansı bir halda mümkündürsə öz namazını qılmalıdır. O şəxslər ki, səmadadırlar əgər yer kürəsinə doğru üzlərini çevirsələr qibləyə doğru durmuşdurlar. Amma yer kürəsinin hansı tərəfdə olduğunu təyin edə bilməyirlərsə dörd tərəfə namazlarını ...
  • Cənnətin bir neçə qapısı varmı? Bu qapıların hər birinin özünəməxsus adları vardırmı?
    25086 Qədim kəlam 2011/11/03
    Cənnətin bir neçə qapısı vardır və onların sayı səkkizdir. Lakin onların dəqiq adları və hansı  qrupun hansı qapıdan daxil olacağı haqda hədislərdə kiçik ixtilaflar gözə dəyməkdədir. Cənnət qapılarının adları ayrı-ayrı hədislərdə pərakəndə şəkildə qeyd edilmişdir: "Bab əl-Rəhmət" (Rəhmət qapısı), "Bab əs-Səbr" (Səbir qapısı), "Bab əş-Şükr" (Şükür qapısı), ...
  • Qeyri-ilahi ifrat eşqlərdən qurtarmağın və qarşısını almağın yolları nədir?
    7965 Əməli əxlaq 2015/08/01
    İnsan ictimai bir varlığ olduğuna görə yaşadığı həyatda başqaları ilə əlaqədə olmağı ehtiyaclıdır. Amma, dostun seçilməsində diqqətli olmaq lazımdır ki, ilahi hüdudular, ifrat-təfritlər və bəzi halətlərə düşülməsin ki, insanın dünya və Axirətdə səadət və xoşbəxtçiliyinə zərbə vurmuş olmasın. Hər hansı bir kəsə və şeyə şiddətli məhəbbətin və ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    9303 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quran surə və ayələrinin bir hissəsi olması barəsində müfəssirlərin müxtəlif nəzəriyyələri nədir?
    8758 Təfsir 2012/04/09
    “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quranın surə və ayələrinin hissəsi olub-olmaması ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında fikir ayılığı vardır. İmamiyyə[1] və şafei alimləri,[2] Məkkə və Kufə qariləri və onların fəqihləri[3] “Həmd” və sair surələrdə “Bismillah”ı surənin bir hissəsi hesab edirlər. Amma Mədinə, ...
  • Аллаһа јахынлыг (гүрбәтән илаһллаһ) нәдир? Нечә нөвдүр вә неҹә әлә ҝәлир?
    7290 Əməli irfan 2010/04/22
     “Гүрб” лүғәтдә бир шејин диҝәр бир шејә јахынлашмасына дејилир. Бу јахынлашма, бәзән мәкан вә бәзән дә заман ҹәһәтдән ола биләр. Демәли, гүрб ја мәкан, ја да заманладыр. Халг арасында да гүрб (јахын) сөзүнүн башга бир мәнасы да вар. О да бир фәрдин диҝәринин ...
  • Ər- rəhman surəsinin 33 cü ayəsində fövqəladə güc və sultandan məqsəd nədir? Bir haldaki, hazırda bəşər aya və başqa planetlərə gedir?
    18791 Təfsir 2013/02/03
    "Ey cin və insan tayfası! Əgər göylərin və yerin ətrafından (çevrəsindən) kənara çıxa bilərsinizsə, çıxın. Siz (oradan) ancaq (qüdrət və) qüvvətlə (Allahın sizə bəxş etdiyi elmin qüdrətilə) çıxa bilərsiniz!" «یَا مَعْشَرَ الجِْنّ‏ِ وَ الْانسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُواْ مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُواْ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا ...
  • Namazı tərk etmək orucu batil edirmi?
    5119 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/27
    İslamın bütün hökmləri insanın kamala yetməsi və inkişafı üçün nəzərdə tutulmuşdur onların hər birinə əməl etmək insanın özünə faydası var. Bütün bu qanunlar topolumu bir yerdə tam əməl olunduqda insana nəticə verə bilər. Belə olan surətdə namazsız oruc və orucsuz namaz təbii ki lazım olan nəticəsi olmaz. ...
  • İdman məqsədi ilə dans etməyin işkalı var?
    6858 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Sizin sualınızın araşdırmasında əziz mərcəyi təqlidlərin dəftərlərindən aşağıdakı cavablar alınmışdır: Həzrəti ayətullah- ul- üzma Xameyi (Allah izzətin artırsın)Rəqs etmək əgər şəhvəti təhrik etməyə səbəb olarsa, ya haram işə səbəb olarsa, ya fəsada gətirib çıxararsa və ya qadının qəsdən naməhrəm kişilər arasında olarsa. haramdır. Həzrəti ayətullah- ul- üzma ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7533 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164970 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164937 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120010 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111590 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94384 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    55157 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55002 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46535 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46048 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...