از افرادی که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به درجه‌ی والای شهادت نائل آمد، انس بن حارث کاهلی[1] است.[2] وی از اصحاب پیامبر اسلام(ص) به شمار آمده[3] و از حضرتشان نیز روایاتی را نقل نموده است. از جمله احادیثى که او از رسول خدا(ص) شنیده است، این حدیث است: رسول خدا(ص) در حالی‌که حسین(ع) را در آغوش گرفته بود، می‌فرمود: «این پسرم در گوشه‌ای از سرزمین عراق شهید خواهد شد، آگاه باشید هر کس آن لحظه را درک کرد و حضور داشت، او را یارى نماید».[4] وی هم‌چنین حدیث ام‌‌سلمه در تبدیل شدن تربت امام حسین(ع) به خون[5] را نقل نمود.[6]

انس در شمار کوفیان بود[7] و هنگام ورود امام(ع) به کربلا نزد آن‌حضرت(ع) آمد.[8] البته در برخی از گزارش‌های تاریخی آمده است که وی ابتدا از جنگیدن در مقابل امام(ع)، یا جنگیدن در کنار آن‌حضرت(ع) اکراه داشت، ولی خداوند یاری امام(ع) را در دل او انداخته و انگیزه او را در این‌ مسیر تقویت کرده و به او قوت قلب داد.[9]

در روز عاشورا وی بعد از قرة بن أبی قرة غفاری‏ و قبل از عمرو بن مطاع جعفی،‏[10] در حالی‌که این‌گونه رجز می‌خواند به سمت میدان رفت:

«قَدْ عَلِمَتْ کاهِلُنَا وَ ذُودَانُ       وَ الْخِنْدِفِیونُ وَ قَیسُ غَیلَانَ

بِأَنَّ قَوْمِی آفَةٌ لِلْأَقْرَانِ            یا قَوْمِ کونُوا کأُسُودِ خَفَّانَ

وَ اسْتَقْبِلُوا الْقَوْمَ بِضَرْبٍ الْآنَ       آلُ عَلِی شِیعَةُ الرَّحْمَن‏

وَ آلُ حَرْبٍ شِیعَةُ الشَّیْطَان‏»؛      

قبیله‌های «کاهل»، «ذودان»، «خندف» و «قیس غیلان» به خوبی می‌دانند که ایل و تبار من، آفت جان هماوردخواهان میدان پیکارند؛ هان اى قوم من! در یارى حق و عدالت بسان شیر غرنده باشید و این تجاوزکاران‏ را با ضربات کارى و مرگبار استقبال کنید. بدانید که خاندان امیر مؤمنان، رهروان راه خداى بخشاینده‌اند و خاندان سیاه‌‌کار اموى رهروان راه شیطان می‌باشند).

[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 78، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[2]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب(رجال طوسی)، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 21، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427ق.

[3]. ابو نعیم إصبهانی، أحمد بن عبد الله، معرفة الصحابة، تحقیق، عزازی، عادل بن یوسف، ج 1، ص 235، ریاض، دار الوطن، چاپ اول، 1419ق.

[4]. مناقب آل أبی طالب ع، ج ‏1، ص 140.

[5]. «به رنگ خون درآمدن تربت امام حسین(ع) در روز عاشورا»، 107835.

[6]. مناقب آل أبی طالب ع، ج ‏1، ص 140.

[7]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 1، ص 146، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

[8]. ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، محقق، شیرى، على‏، ج 14، ص 224، بیروت، دار الفکر، 1415ق.

[9]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 3، ص 175، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[10]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 45، ص 24 – 25، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.