جستجوی پیشرفته
بازدید
150597
آخرین بروزرسانی: 1393/08/07
خلاصه پرسش
معنای این روایت چیست: «هر کس زنا کند با او زنا خواهد شد، اگر چه در نسل‌های بعد از او باشد»؟!
پرسش
حضرت امام علی(ع) می‌فرماید: «هرکس زنا کند با او زنا خواهد شد، اگر چه در نسل‌های بعد از او باشد»، آیا این یعنی مثلاً گناه مردی زناکار را باید هفت نسل بعدش، در خانواده‌ای پاک، مرد دیگری از امتداد این نسل پس بدهد؟ منطق من نمی‌تواند این را بپذیرد.
پاسخ اجمالی
این روایت در بعضی از منابع روایی شیعه آمده است. منتهی این روایت از دو نگاه قابل دقت و بررسی است. یکی از جهت سند، دیگری از جنبه دلالت. اما از جهت سند این روایت به دلیل وجود «ابی المقدام ثابت بن هرمز» در سلسله روات آن؛ ضعیف ارزیابی می‌شود.
بر فرض پذیرش روایت، این روایت از دو جهت قابل توجیه است:
1. طبق آنچه که ابن ابی الحدید می‌گوید: انسان اگر مرتکب زنا شود، بر اثر تکرار قبحش از بین می‌رود و برای شخص زناکار عادی می‌شود، این‌جا است که غیرت این فرد از بین می‌رود و دیگر نسبت به عیال و خانواده، آن حمیت و غیرت را ندارد؛ از این‌رو، عمل ناشایست زنا در میان آنان رواج پیدا می‌کند.
2. روایت اشاره دارد به این‌که گناه اگر در جامعه فراگیر شود در نهایت دامن‌گیر خود انسان گناه‌کار هم خواهد شد. برای نمونه؛ اگر فرض کنیم کسی را که مواد مخدر در جامعه پخش می‌کند، به طور طبیعی آثار آن دامن توزیع کننده را نیز خواهد گرفت، این گونه است دیگر مفاسد اجتماعی؛ نظیر فحشا، پس کسی که فحشا را ترویج کند، سرانجام دامن او و خانواده و فرزندانش را خواهد گرفت.
پاسخ تفصیلی
این روایت در بعضی از منابع روایی شیعه آمده است:
ابو المقدام می‌گوید: امام باقر(ع) فرمود: «در آن مطالبى که خداوند متعال به موسى وحى فرستاد، یکى این بود که، اى موسى! هر کس زنا کند با وى همان کار را دیگران انجام دهند هر چند در فرزندان نسل او باشد، اى موسى! عفّت را پیشه خود کن تا در مورد محارمت دیگران عفّت ورزند. اى موسى! هر طور عمل کنى همان طور جزا بینى».[1] این روایت را صاحب وسائل و صاحب مستدرک با همین سند، نیز ذکر کرده‌اند.[2]
ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه از امام علی(ع) شبیه همین مطلب را نقل کرده است: «هرکسی کاری را بسیار انجام دهد به آن معروف می‌شود؛ مردم او را به آن می‌شناسند و به یکدیگر می‌شناسانند. پس آدمى باید رعایت کند، کارى را که بسیار انجام می‌دهد، کار خوبى باشد تا به آن مشهور و معروف گردد و کار بدى نباشد که به بدى معروف شود».[3]
این روایت از دو نگاه قابل دقت و بررسی است. یکی از جهت سند، و دیگری از جنبه دلالت.
الف. از جهت سند باید گفت: معروف این است که شیخ صدوق این روایت را از عمرو بن ابی مقدام از پدرش نقل کرده است. این نقل صدوق تا خود عمرو بن ابی مقدام صحیح است، چنان‌که آیت الله خوئی(ره) می‌گوید. اما اشکال در پدر عمرو یعنی؛ «ابی المقدام ثابت بن هرمز» است که او از بتریه زیدیه است و کسی است که نه تنها توثیقی در باره‌اش وارد نشده، بلکه روایاتی در مذمت او نیز وجود دارد.[4] از این‌رو، روایاتی که او در سلسله سند آنها باشد، آن روایت ضعیف است. همین طور است نقلی که ابن ابی الحدید آورده است. علاوه بر این‌که روایت ابن ابی الحدید مرسل است و سند مشخصی هم ندارد.
ب. بر فرض پذیرش روایت، دو توجیه می‌توان برایش ارائه کرد:
1. طبق آنچه که ابن ابی الحدید می‌گوید: انسان اگر مرتکب زنا شود، بر اثر تکرار این عمل خلاف شرع، قبحش از بین می‌رود و برای شخص زناکار عادی تلقی می‌شود، این‌جا است که غیرت این فرد از بین می‌رود و دیگر نسبت به عیال و خانواده‌اش آن حمیت و غیرت را ندارد؛ از این‌رو، عمل ناشایست زنا در میان آنان رواج پیدا می‌کند. پس سخن امام درست است؛ زیرا کسی که عمل زنا برایش عادی شده و بدون هیچ ترس و ابایی دست به چنین عمل شنیعی می‌زند، گویی که کار مباحی را مرتکب می‌شود؛ چراکه عادت کردن به  یک گناه قُبح آن‌را نزد گناه‌کار از بین می‌برد. وقتی چنین شد که گناه پیش او چیز عادی شد، اگر خانواده‌اش هم چنین گناهی را مرتکب شد، برایش مهم نیست، چرا که غیرت این شخص از بین رفته است.[5]
البته این توجیه در باره کلام امام(ع) قابل پذیرش نیست؛ زیرا چه بسا کسانی هستند که خود اهل زنا هستند، اما هرگز حاضر نیستند که خانواده آنها چنین عملی را مرتکب شوند. لذا به نظر می‌رسد توجیه صحیح‌تر این باشد که؛ روایت اشاره دارد به این مطلب که گناه اگر در جامعه فراگیر شود، در نهایت دامن‌گیر خود انسان گناه‌کار خواهد شد. به عنوان مثال، کسی که مواد مخدر در جامعه پخش می‌کند، به طور طبیعی آثار آن دامن توزیع کننده را نیز خواهد گرفت. این گونه است دیگر مفاسد اجتماعی؛ نظیر فحشا، پس کسی که اشاعه فحشا کند، سرانجام دامن او و خانواده و فرزندانش را خواهد گرفت. به ویژه، اگر انسان با دقت در جمله آخر روایت (اى موسى! عفّت پیشه خود کن تا در مورد محارمت دیگران عفّت ورزند) نگاه کند، خواهد یافت که بین پاک دامنی و فسق مرد و عفّت و فسق خانواده وی، ارتباط وجود دارد.
نکته‌ای که در پایان لازم است به آن توجه شود این است که؛ این عالم، عالم اسباب و مسببات است، بر این اساس عواملی باعث خواهد شد که نسل انسان دچار مشکلاتی شود حتی اگر آنان از این جهت مقصر نباشند، لذا برای این که نسل انسان از آن تأثیرات در امان باشد نباید عوامل آن در گذشته توسط گذشتگان فراهم شود؛ مثلاً بمب اتمی که در هیروشیما انداخته شد آثارش را روی نسل‌های بعدی گذاشته است با این‌که نسل‌های بعدی در این جهت مقصر نبودند.[6]
 

[1] . «وَ رَوَى عَمْرُو بْنُ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: کَانَ فِیمَا أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ (ع) یَا مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ مَنْ زَنَى زُنِیَ بِهِ وَ لَوْ فِی الْعَقِبِ مِنْ بَعْدِهِ یَا مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ عِفَّ تَعِفَّ أَهْلُکَ یَا مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ إِنْ أَرَدْتَ أَنْ یَکْثُرَ خَیْرُ أَهْلِ بَیْتِکَ فَإِیَّاکَ وَ الزِّنَا یَا مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ»؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 4، ص 21، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، «بَابُ وُجُوبِ الْعِفَّةِ وَ الْوَرَعِ عَنِ الْمُحَرَّمَاتِ وَ حِفْظِ الْفَرْجِ»، ج 20، ص 355، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق؛ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 329، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[3]. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة، محقق و مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل،‏ ج 20، ص 323، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ اول، 1404ق.
[4] . ر.ک: موسوی خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، ج 3، ص 399 – 400، مرکز نشر آثار شیعه، قم، 1410ق.
[5] . شرح ‏نهج ‏البلاغة، ج 20، ص 323.
[6]. برای آگاهی بیشتر نک: ترخان، قاسم، مِهر ماه (نگرشی نو به نقش هدایت گری اهل بیت (ع))، ص 125 - 132، انتشارات چلچراغ، چاپ اول، 1389ش.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها