جستجوی پیشرفته
بازدید
3902
آخرین بروزرسانی: 1400/05/03
خلاصه پرسش
زندگی‌نامه ابوالهیاج که یکی از نوادگان عبدالمطلب بود و در کربلا به شهادت رسید را می‌خواستم؟
پرسش
زندگی‌نامه ابوالهیاج را بیان نمایید؟
پاسخ اجمالی

بر اساس گزارش منابع فراوان تاریخی، یکی از افراد خاندان بنی‌هاشم که توانست روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) و در رکاب حضرتشان به فیض شهادت برسد، و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت نماید، ابوالهیاج، عبدالله(علی)[1] بن ابی‌سفیان‌ بن حارث بن عبدالمطلب قرشی هاشمی‏ است.[2] نام مادر وی فقمه بنت همام بن ارقم،‌[3] و یا جمانه بنت ابی‌طالب بود.[4] بر اساس برخی گزارش‌ها، وی شوهر رمله دختر امام علی(ع) بود و از این جهت داماد آن‌حضرت به شمار می‌آمد.‏[5] البته وی با ام سعد دختر عروة بن مسعود ثقفی هم‏ ازدواج کرده بود.[6]

ابوالهیاج بعد از فتح مکه اسلام آورد،[7] و از اصحاب رسول خدا(ص) بود که آن‌حضرت را از نزدیک زیارت کرد[8] و این حدیث را بدون واسطه از ‌پیامبر نقل نمود: «لا یقدّس اللَّه أمة لا یأخذ ضعیفها من قویها»؛[9] خداوند جامعه‌ای را دوست ندارد که در آن، حق ضعیفان از قدرت‌مندان گرفته نمی‌شود.

 اما برخی معتقدند که وی رسول خدا(ص) را از نزدیک ندیده و مستقیما از حضرتشان حدیثی نشنیده است.[10]

پس از رحلت رسول خدا، وی از جمله هواداران و شیعیان امام علی(ع) به شمار ‌آمده[11] و از ایشان روایت نقل می‌کرد.[12] وی دارای طبع شعر بود[13] و اشعاری را در دفاع از جانشینی امام علی(ع) سرود؛ مانند:

«و منا علی ذاک صاحب خیبر                             و صاحب بدر یوم سالت کتائبه‏

وصی النبی المصطفی و ابن عمه                          فمن ذا یدانیه، و من ذا یقاربه‏»؛[14]

علی از ما است، همان جنگ‌آور خیبر و بدر، روزی که سپاه پیامبر روانه جنگ شد. او وصی پیامبر مصطفی(ص) و عموزاده او است، پس چه کسی می‌تواند هم‌‌رتبه‌ی باشد و با او مقایسه شود.

«و کان ولی الأمر بعد محمد                           علی و فی کل المواطن صاحبه‏

وصی رسول الله حقا و جاره                         و أول من صلی و من لان جانبه»؛[15]

ولیّ امور بعد از پیامبر(ص)، علی بن ابی‌طالب(ع) بود و در هر جایگاه یاور پیامبر بود. وصی حقیقی رسول خدا(ص) و همسایه‌ی او بود و او اول کسی بود که نماز خواند و (در برابر پیامبر)‌ متواضع بود.

وی هنگام وفات رسول خدا(ص) در مدینه حضور نداشت، اما هنگامی که متوجه شد مردم با ابوبکر بیعت کردند، به مسجد النبی(ص) رفت و در دفاع از امام علی(ع) این‌گونه سرود:

«ما کنت أحسب أن الأمر منتقل                          عن هاشم ثم منها عن أبی الحسن‏

أ لیس أول من صلی لقبلتهم                       و أعرف الناس بالآثار و السنن‏

و آخر الناس عهدا بالنبی و من                         جبریل عون له بالغسل و الکفن‏

من فیه ما فیهم لا یمترون به                        و لیس فی القوم ما فیه من الحسن‏

فما الذی ردکم عنه فنعلمه                         ها إن بیعتکم من أول الفتن‏»؛[16]

گمان نمی‌کردم که حکومت در مرحله‌ی اول از بنی‌هاشم و در مرحله‌ی بعد از آن، از امیرالمؤمنین(ع) غصب شود! آیا علی(ع) اولین کسی نیست که به قبله‌ی مسلمانان نماز گزارد و داناترین مردم به آثار و سنت نیست؟! و آخرین کسی که با پیامبر وداع کرد! و همان فردی که جبرئیل در غسل و کفن پیامبر(ص) یاورش بود؟! او کسی است که هر آنچه دیگران داشتند (از فضایل و کمالات) او به تنهایی همه‌ی آنها را دارد، و خود آنان نیز در این باره شک و تردیدی نداشتند، و علاوه بر آن، او فضائلی داشت که در دیگران نبود. (با این همه برتری‌ها) چه چیزی شما را (از بیعتش) باز داشت؟! (آن‌را بگویید) تا ما هم بدانیم! آگاه باشید که این بیعت شما (با جز او)، سرآغاز فتنه‌ها است.

گفتنی است؛ با آن‌که برخی کتاب‌های معتبر، نام ابوالهیاج را در زمره‌ی شهدای کربلا آورده‌اند؛ اما در زیارت‌نامه‌های مرتبط با شهدا، نامی از ایشان مشاهده نمی‌شود.

 

 


[1]. صالحی دمشقی‏، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج 11، ص 136، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1414ق؛ محب الدین طبری‏، أحمد بن عبد الله‏، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی(ع)‏، ص 243، قاهره، مکتبة القدسی‏، 1356ق‏.

[2]. ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 29، ص 75، بیروت، دار الفکر، 1415ق؛ ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبد القادر، طبقة خامسة من الصحابة، ج 1، ص 477، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق؛ شیخ مفید، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، محقق، مصحح، میرشریفی، علی، ص 480، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ دیار بکری‏، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی أحوال أنفس النفیس‏، ج 1، ص 161.

[3]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 4، ص 102، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[4]. همان، ج ‏8، ص 63.

[5]. ابن حبیب، محمد بن حبیب‏، المحبر، محقق، شتیتر، ایلزه لیختن‏، ص 56، بیروت، دار الآفاق الجدیدة، چاپ اول، بی‌تا.

[6]. تاریخ الخمیس‏، ج ‏2، ص  285.

[7]. ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی(ع)‏، ص 243.

[8]. تاریخ الخمیس‏، ج ‏1، ص 161.

[9]. الاصابة، ج ‏4، ص 101.

[10]. همان، ص 102.

[11]. الجمل، ص 480.

[12]. تاریخ مدینة دمشق، ج 29، ص 72.

[13]. الاصابة، ج 4، ص 101.

[14]. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل،‏ ج 1، ص 143، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 38، ص 20، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[15]. شیخ مفید، الفصول المختارة، محقق، مصحح، میر شریفی، علی، ص 269، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[16]. الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص  118.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها