جستجوی پیشرفته
بازدید
3683
آخرین بروزرسانی: 1401/01/28
خلاصه پرسش
بر اساس روایات اسلامی، زمان نزول تورات، ماه مبارک رمضان بود، یا ماه ذی‌الحجه؟
پرسش
طبق فرموده امام صادق(ع)، کتاب تورات در ششم ماه مبارک رمضان بر حضرت موسی(ع) نازل شده بود؛ اما بر اساس آیهی 145 سوره‌ی اعراف به نظر می‌رسد که نزول آن در ماه ذی‌الحجه بود؟ نظر شما چیست؟
پاسخ اجمالی

در بعضی از منابع روایی شیعه و اهل‌سنت، زمان نزول کتاب‌ آسمانی تورات ششم ماه رمضان معرفی شده است:[1]

  1. رسول خدا(ص) فرمود: «تورات در ششم ماه رمضان نازل شده است».[2]

این روایت را به دلیل این‌که در ادامه‌ی آن شب قدر را شب بیست و چهارم ماه مبارک رمضان معرفی می‌کند، مورد قبول شیعه نیست.

  1. امام صادق‌(ع) فرمود: «کتاب تورات در ششم ماه مبارک رمضان بر حضرت موسی(ع) نازل شد. کتاب انجیل نیز در شب دوازدهم، زبور در شب هجدهم از این ماه نازل شد و قرآن در شب قدر نازل شد».[3]

این روایت اگرچه در کتاب معتبری از کتب شیعی نقل شده است؛ اما از جهت سند ضعیف شمرده شده است.[4]

  1. عالم(امام کاظم(ع)) فرمود: «صحف ابراهیم(ع) در اول ماه رمضان و تورات در ششم ماه رمضان نازل شد...».[5]

این روایت نیز به دلیل مرفوع بودن آن ضعیف شمرده می‌شود.

در برخی از دیگر منابع اهل‌سنت نیز از ابن عباس[6] و ابی قلابه[7] قتاده،[8] ذکر شده است که آنان زمان نزول تورات را ششم ماه رمضان دانسته‌اند.

در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که در میان روایاتی که زمان نزول تورات را ششم ماه رمضان معرفی می‌کند، روایتی صحیح و یا قوی وجود ندارد.

اما در طرف مقابل، برخی از مفسران در ذیل آیه «وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ... »،[9] گفته‌اند: این ده روز همان ده روز از ماه ذی‌‌الحجه،[10] و همان ایامی است که تورات در آن نازل شد و از این جهت، جداگانه ذکر شده است.[11]

سیاق آیات قرآن،[12] را نیز شاید بتوان مؤید این قول دانست؛ چراکه خداوند در این آیات به بخشی از زندگی حضرت موسی(ع) و رفتن به میقات و گرفتن الواح اشاره کرد.

نظر این دسته از مفسران، مستند به روایتی از معصومان(ع) نیست.

به هر حال و در مقام جمع بین دو نظریه و با فرض قبول همان روایات و نیز گفتار مفسران، می‌توان احتمال داد روایاتی که زمان نزول تورات را ماه رمضان معرفی می‌کند، مربوط به زمان آغاز نزول تورات است، و روایات مربوط به ذی‌‌الحجه مربوط به انتهای نزول آن است.[13] عکس این احتمال نیز ممکن است.

همچنین می‌توان احتمال داد که خداوند در ششم ماه رمضان محتوای تورات را به صورت شفاهی بر حضرت موسی(ع) نازل کرد؛ اما مکتوب آن که به صورت الواح بود، در ماه ذی‌‌الحجه به ایشان داده شد، همان‌گونه که قرآن کریم یک‌بار در شب قدر نازل شده و بعدها به تدریج و به مناسبت نازل می‌شد.


[1]. «تعداد کتاب‌های آسمانی و زمان نزول آنها»، 37965.

[2]. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، محققق، شمس الدین، محمد حسین، ج ‏1، ص 368، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، 1419ق واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، محقق، زغلول، کمال بسیونی، ص 20، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1411ق.

[3]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 80، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 157، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق، مصحح، رجائی‌، مهدی، ج 6، ص 513، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1406ق؛ مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(ص)، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 16، ص 384، تهران، ‌دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.

[5]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 392، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.

[6]. النووی، ابوزکریا محیی الدین یحیى بن شرف، جزء فیه ذکر اعتقاد السلف فی الحروف و الأصوات، محقق، دمیاطی، احمد بن على، ج 1، ص 35، مکتبة الأنصار للنشر و التوزیع، چاپ اول، بی‌تا.

[7]. ابن ابی شیبة، أبو بکر بن أبی شیبة، الکتاب المصنف فی الأحادیث و الآثار، محقق، الحوت، کمال یوسف، ج 6، ص 144، ح 30188، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1409ق.

[8]. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 25، ص 64، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق.

[9]. اعراف، 142.

[10]. البته برخی نیز احتمال داده‌اند که مراد از این چهل روز، سی روز از ماه ذی‌الحجه و ده روز از محرم بود. ر. ک: شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، محقق، قصیرعاملی، احمد، ج 1، ص 233، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[11]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 4، ص 728، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 531؛ ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 2، ص 151، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ «نماز ذی حجه، حدیث من بلغ»، 29539.

[12]. اعراف، 138- 150.

[13]. اندلسی، ابو حیان محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، محقق، محمد جمیل، صدقی، ج 2، ص 195، بیروت، دار الفکر، 1420ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...