جستجوی پیشرفته
بازدید
3215
آخرین بروزرسانی: 1402/11/04
خلاصه پرسش
معنای واژه «راعی» و «رعیت» چیست؟
پرسش
معنای واژه «الراعی» در نهج البلاغه چیست و چه فرقی با مترادف‌های خود دارد؟
پاسخ اجمالی

«رَعْى» به معنای سرپرستی بوده و از همین‌رو «راعی» می‌تواند شامل همه افرادی شود که نوعی از سرپرستی را بر عهده گرفته‌اند.

  1. چوپان و شبان را می‌توان یکی از معانی «راعی» دانست؛ چون او با دادن غذا به حیوانات و دفع دشمن از آنها در واقع سرپرست آنها شده است.[1]
  2. به حاکمان و والیان نیز «راعی» می‌گویند؛[2] زیرا آنان با نگهبانی از جامعه و افراد آن،‌ به نوعی سرپرستی آنها را بر عهده گرفته‌اند. البته واژه‌هایی؛ مانند «حاکم»، «والی» و «راعی» تا اندازه‌ای هم‌معنا و مترادف‌اند؛ اما در عین حال تفاوت‌هایی نیز در میان آنها مشاهده می‌شود؛ زیرا مثلا در مورد اخیر، واژه «راعی» تنها ناظر به حکومت نبوده؛ بلکه بیشتر به جنبه سرپرستی فرمانروا و نگهبانی او از جامعه در مقابل خطرات اشاره دارد.
  3. به افرادی که به سرپرستی مردم می‌پردازند تا امور اخلاقی و معنوی آنها در معرض نابودی قرار نگیرد نیز «راعی» گفته می‌شود. در همین راستا است که امام علی(ع) در سخنی می‌فرماید:

«دَاعٍ دَعَا وَ رَاعٍ رَعَى فَاسْتَجِیبُوا لِلدَّاعِی وَ اتَّبِعُوا الرَّاعِی»؛‏[3] دعوت کننده‌‏اى(پیامبر(ص)) مردم را دعوت کرد، و نگهبانى (خود امام) به نگهبانى از آموزه‌های او پرداخت، پس دعوت کننده را پاسخ دهید و پیرو نگهبان باشید.

«راعِى‏» اصطلاح عرفانی، یعنی کسى که متحقق باشد به شناخت علوم سیاست که متعلق و مربوط به امور تمدن و زندگى بشرى است. و کسى را که مأمور به اصلاح امور جهان و تدبیر امور مردم باشد راعى می‌گویند.

  1. در گذشته، «راعی» نام ستاره‌ای نیز بود:

«در علم نجوم ستاره‌ای است در صورت قیقاوس، همچنین به ستاره‌ای که رأس الحواء است، راعى گویند».[4]

در ادامه باید گفت، به افرادی که تحت سرپرستی به سر می‌برند، «رعیت» گفته می‌شود.

بیان این نکته نیز خالی از لطف نیست که معنای برخی واژه‌ها در طول زمان تغییر کرده و دارای بار منفی و یا مثبت می­شوند. به عنوان نمونه‌، آنچه امروزه به عنوان «سیستم ارباب و رعیتی» و با بار منفی شناخته می‌شود، در اصل دارای مشکلی نیست؛ زیرا کارخانه‌ای که در آن‌جا کارگرانی توانا با سرپرستی مدیری شایسته و توانمند به فعالیت می‌پردازند و هیچ حقی از کسی ضایع نمی‌شود، نیز سیستمی «ارباب و رعیتی» است؛ اما با توجه به این‌که در طول تاریخ، بسیاری از کارفرمایان -به ویژه در فعالیت‌های کشاورزی- حق کارگران را نداده و به استثمار آنان می‌پرداختند، این اصطلاح بار منفی پیدا کرده است.


[1]. ر. ک: راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 357، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏14، ص 327، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[3]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 215، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[4]. سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج ‏2، ص 897- 898، تهران، کومش، چاپ سوم، 1373ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها